فهرست مطالب
پیش از این گفتیم که انسان‌ها با فعالیت‌هایشان باعث تغییراتی در آب و هوای جهان شده‌اند. این تغییرات یکی از چالش‌هایی است که بشر در قرن جدید با آن مواجه شده و به عنوان یک تهدید بالقوه، زمین و انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اما اثرات این تغییرات و گرمایش زمین چیست و چگونه زندگی بشر را به خطر می‌اندازد؟
گرمایش زمین در سالهای آینده
پیش بینی وضعیت زمین در سالهای آینده کاملآ بستگی به عملکرد ما (انسان‌ها) دارد. اگر همچنان به فعالیت‌های کنونی خود ادامه دهیم، احتمالآ تا پایان این قرن موج‌های گرما در خاورمیانه و جنوب آسیا بسیار شدیدتر و گرمتر از همیشه خواهد بود. خشکسالی، آمریکای مرکزی، محدوده مدیترانه و جنوب آفریقا را فرا خواهد گرفت. و بسیاری از کشورهای نزدیک به آب، جزایر و مناطق کم ارتفاع، از تگزاس گرفته تا بنگلادش، تحت تأثیر بالا آمدن آب دریاها قرار می‌گیرند.
در مقابل، تغییرات آب و هوایی می‌تواند گرم شدن هوا و طولانی‌تر شدن بهار و تابستان را در محدوده شمال غربی زمین، کانادا، کشورهای شمالی اروپا و روسیه به ارمغان بیاورد. ضمن اینکه آب شدن یخ‌ها و کاهش برف و باران، زندگی و سنت‌های مردم بومی را تغییر می‌دهد و زیرساخت‌های این مناطق را تهدید خواهد کرد.
ممکن است کمی پیچیده به نظر بیاید، اما تغییر آب و هوا به طور نابرابر بر مردم جهان تاثیر می‌گذارد. کشورهای فقیرتر از جمله مناطقی هستند که بیشترین تاثیر منفی را از گرمایش زمین می‌گیرند، حتی اگر کمتر از تمام کشورها به انتشار گازهای گلخانه‌ای اقدام کرده باشند. دلیل آن هم واضح است. بسیاری از کشورهای در حال توسعه در مناطق گرمسیری قرار دارند و گرمایش زمین قطعآ وضعیت زندگی این مناطق را سخت‌تر خواهد کرد. گرم شدن بیشتر آب و هوا در این مناطق، زندگی انسان و محیط زیست را با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌کند.
مردم این کشورها همچنین اغلب آسیب‌پذیرتر از افراد دیگر هستند. مانند جمعیت فراوانی که در نزدیکی سواحل زندگی می‌کنند و یا افرادی که در خانه‌های نامناسب و آسیب پذیر روزگار خود را می‌گذرانند. این کشورها زیرساخت‌ها و منابع محدودی برای تطبیق‌پذیری با شرایط جدید دارند و باید اقدامات پرهزینه‌ای مانند طراحی مجدد شهرها، مهندسی‌سازی خطوط ساحلی و تغییر نحوه پرورش غذا را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند.
گرمایش زمین از گذشته تا امروز
در بین سالهای 1961 تا 2000، تغییرات اقلیمی به اقتصاد فقیرترین کشورها آسیب رسانده است. این در حالی است که ثروت ثروتمندترین کشورهایی که بیشترین تلاش و تاثیر را در گرم شدن زمین داشته‌اند، افزایش یافته و شکاف ثروت جهانی 25 درصد فراتر از حالت عادی بالا رفته است. از طرف دیگر شاخص جهانی خطرات آب و هوا نشان می‌دهد که کشورهای کم درآمدی مانند میانمار، هائیتی و نپال در فهرست کشورهایی قرار دارند که بیشترین تأثیر منفی را در بین سالهای 1999 تا 2018 و از گرمایش زمین گرفته‌اند. آمارها همچنین نشان می‌دهد که گرمایش زمین و تغییرات آب و هوایی باعث خواهد شد که میزان مهاجرت مردم از این کشورها به مناطق بهتر به شدت افزایش یابد.
حتی در کشورهای ثروتمند، افراد فقیر و به حاشیه رانده شده در معرض بیشترین آسیب قرار خواهند گرفت. افراد ثروتمندتر امکانات بیشتری برای مقابله با گرم شدن زمین دارند. مثلآ آنها می‌توانند بدون توجه به هزینه برق و انرژی، از دستگاه‌های تهویه مطبوع برای خنک نگه داشتن خانه‌هایشان در طول موج‌های خطرناک گرما استفاده کنند. افراد ثروتمند همچنین دردسر کمتری برای تخلیه خانه‌های خود قبل از وقوع بلایای طبیعی و بهبودی پس از آن خواهند داشت.
در حالی که افراد کم درآمد در چنین شرایطی، امکانات محدودتری دارند. احتمال بیشتری دارد که این افراد در محله‌های گرمتر زندگی کنند و در فضای باز مشغول کار باشند. یعنی دقیقا مناطقی که به طور مستقیم با تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین در ارتباط است.
تداوم نابرابری‌ها بعد از گرمایش زمین
نابرابریِ تاثیرات گرمایش زمین بر انسان‌ها، در ابعاد فردی، اجتماعی و منطقه‌ای هم خود را نشان می‌دهد. یک تجزیه و تحلیل در سال 2017 از ایالات متحده ثابت کرده است که یک‌سوم از فقیرترین مناطق آمریکا، که در جنوب این کشور قرار دارند، خسارتی بالغ بر 20 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را تجربه خواهند کرد. در حالی که افراد دیگر که در قسمت‌های شمالی این کشور زندگی می‌کنند، شاهد تغییرات اقتصادی نسبتآ محدودی خواهند بود. “سولومون هسیانگ”، اقتصاددان دانشگاه برکلی کالیفرنیا و نویسنده اصلی این مطالعه، می‌گوید که تغییرات آب و هوایی «ممکن است منجر به بزرگترین انتقال ثروت از فقرا به ثروتمندان در تاریخ این کشور شود.»
با این حال حتی ثروتمندان یا “برندگان” تغییرات آب و هوا، از تاثیرات این واقعه در امان نخواهند ماند. مناطق خوش آب و هوا با هجوم مهاجران مواجه خواهند شد. همانطور که همه‌گیری ویروس کرونا نشان داده است، هر فاجعه‌ای که در یک مکان اتفاق بیفتد، می‌تواند به سرعت بر جهان و اقتصاد جهانی هم تاثیر بگذارد. به عنوان مثال، دانشمندان انتظار دارند که تغییرات آب و هوایی احتمال از بین رفتن چندین محصول خوراکی در مکان‌های مختلف را افزایش دهد و جهان را وارد بحران غذایی کند.
علاوه بر این، هوای گرمتر به گسترش بیماری‌های عفونی و انتقال بیماری از حشرات و پشه‌ها کمک می‌کند. تحقیقات همچنین ارتباط نگران کننده‌ای بین “افزایش دمای زمین” و “افزایش خشونتِ میان فردی” شناسایی کرده است. در حقیقت تغییرات آب و هوایی به طور گسترده به عنوان یک “ضریب افزایش تهدید” شناخته می‌شود و احتمال درگیری‌های بزرگتر را در داخل و میان کشورها افزایش می‌دهد.
شاید درست باشد که بگوییم گرمایش زمین تغییرات فراوانی را به همراه خواهد داشت و هیچ ثروت و قدرتی قادر به مقابله با آن نخواهد بود. تنها راه کمک به این وضعیت اقدامات لازم برای محدود کردن تغییر اقلیم است.
ترجمه و نگارش: شبنم بهروز