آرامگاه فردوسی کجاست؟ قبله فارسی‌زبانان

تعداد بزرگانی که در دوران بعد از اسلام تلاش کردند زبان و فرهنگ فارسی را زنده نگه دارند، کم نیست؛ اما فردوسی انگار ستاره‌ای است که بیشتر از همه آن‌ها می‌درخشد و به همین دلیل، آرامگاه فردوسی میعادگاه دوستداران زبان و ادب فارسی از سرتاسر جهان است. آرامگاه فردوسی در چه شهری است؟ آرامگاه این شاعر در شهر توس و 30 کیلومتری شمال مشهد قرار دارد. دسترسی به آرامگاه فردوسی با مترو چگونه است؟ برای دسترسی به این آرامگاه با مترو، باید در ایستگاه نمایشگاه (خط یک) پیاده و در آنجا سوار اتوبوس‌های خط 202 شوید. آرامگاه فردوسی ساعت بازدید مشخصی دارد؟ ساعت بازدید این آرامگاه در نیمه اول سال از 9 صبح تا 7 عصر و در نیمه دوم از 8 صبح تا 5 عصر است.

در ادامه با آرامگاه شاعر احیاکننده زبان فارسی و تاریخچه، مسیرهای دسترسی، بخش‌های مختلف و ویژگی‌های معماری آن بیشتر آشنا می‌شوید.

برای رزرو ویلا و سوئیت نزدیک حرم کلیک کنید

معرفی آرامگاه فردوسی مشهد

آرامگاه فردوسی یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی مشهد و یکی از جذاب‌ترین بناهای آرامگاهی در ایران است. بازدید از این آرامگاه نه‌تنها به خاطر خدمات فردوسی به زبان و فرهنگ فارسی، بلکه به خاطر ویژگی‌های معماری آن هم اهمیت دارد و اگر به مشهد سفر کردید، حیف است بازدید از این بنای باشکوه که واقعاً در خور یکی از عاشقان زبان شیرین فارسی است، غفلت کنید.

این بنای آرامگاهی در داخل باغی بزرگ در شهر توس قرار گرفته و در سرتاسر این باغ، به مجسمه‌هایی برمی‌خورید که با نهایت ظرافت و ذوق توسط هنرمندان معاصر ساخته شده‌اند و خود فردوسی و داستان‌های او را نشان می‌دهند. در گوشه‌وکنار آرامگاه و از جمله روی خود بنای اصلی هم اشعار این شاعر دیده می‌شود.

مساحت کل مجموعه آرامگاه فردوسی 4 هکتار است که حدود 1000 متر مربع از آن، به بنای مقبره فردوسی و تالار مرمر جذاب آن اختصاص داده شده است. در باغ آرامگاه و در حوضی که نزدیک به مقبره قرار دارد، مجسمه‌ای باشکوه از فردوسی را می‌بینید که توسط ابوالحسن صدیقی مجسمه ساز مشهور ایرانی ساخته شده است.

آرامگاه مهدی اخوان ثالث و محمدرضا شجریان هم در حیاط این آرامگاه واقع شده است.

آرامگاه فردوسی کجاست؟

آرامگاه این شاعر بزرگ در شهر توس واقع شده است و برای رسیدن به این شهر، باید خودتان را به 30 کیلومتری شمال مشهد برسانید. این آرامگاه در انتهای بلوار شاهنامه شهر توس قرار دارد و با عنوان رسمی «مجموعه فرهنگی باغ آرامگاه فردوسی» می‌شود.

آدرس آرامگاه فردوسی: استان خراسان رضوی، شهرستان مشهد، بخش توس، انتهای بلوار شاهنامه، بلوار بهارستان

شماره تماس آرامگاه فردوسی: 05132663825

بخوانید از: باغ موزه نادری کجاست؟ آرامگاه آخرین شاه کشورگشای ایران

زندگی‌نامه فردوسی؛ که بود و چه کرد؟

فردوسی توسی شاعر حماسه‌سرای ایرانی و پارسی‌گو است که همه ما او را به خاطر سرایش شاهنامه، بزرگ‌ترین اثر حماسی ایران می‌شناسیم.

فردوسی در سال 329 هجری قمری و در خانواده‌ای دهقان به دنیا آمد. فردوسی سرودن شاهنامه را در 370 هجری قمری و بر اساس سروده‌هایی از «ابو منصور محمد بن احمد توسی» معروف به «دقیقی» آغاز کرد. دقیقی از شاعران دربار سامانیان بود که به دستور یکی از پادشاهان سامانی یعنی «منصور ابن نوح» سرایش شاهنامه را آغاز کرده بود و کارش ناتمام مانده بود. فردوسی خود در شاهنامه به استفاده از اشعار دقیقی اشاره کرده است.

نخستین ویرایش شاهنامه، در سال 384 هجری قمری به پایان رسید. یکی از اهداف فردوسی در نگارش شاهنامه، کسب حمایت‌های مالی پادشاهان حکومت‌های مستقل و فارسی زبان آن دوران بود.

ازآنجایی‌که ویرایش اول این کتاب اشعاری در مدح پادشاهان سامانی بود و در زمان پایان نگارش آن، سامانیان افول کرده بودند و غزنویان به جای آن‌ها قدرت را در دست گرفته بودند؛ فردوسی مجبور شد تا یکبار دیگر شاهنامه را ویرایش کند و اشعاری در مدح سلطان محمود غزنوی به آن اضافه کرد. ویرایش دوم، تا سال 400 هجری قمری طول کشید و به همین دلیل است که فردوسی در سروده مشهور خود، به 30 سال رنج‌بردن در نگارش شاهنامه اشاره می‌کند.

متأسفانه سلطان محمود غزنوی به تحریک بدخواهان از شاهنامه خوشش نیامد و به جای جایزه 60 هزار دیناری وعده‌داده‌شده، تنها 20هزار دینار به فردوسی پرداخت. این موضوع به شدت فردوسی را رنجاند و او در بازگشت به توس، بخش هجویات را به شاهنامه اضافه کرد که اشعار آن بیشتر در گله و شکایت از سلطان محمود است.

از زندگی شخصی فردوسی اطلاعات زیادی در دست نیست، به جز این که پسری داشته که در 37 سالگی می‌میرد و مرگ او تاثیر زیادی بر روحیات شاعر می‌گذارد.

بخوانید از: آشنایی با فرهنگ بومی مشهد و آداب و رسوم مردم آن 

مذهب فردوسی چه بود؟

فردوسی مذهب شیعه داشت و برخی بر این باورند که دلیل اصلی کم‌لطفی سلطان محمود به شاهنامه، همین اعتقادات مذهبی فردوسی بوده است. همین اعتقادات مذهبی باعث شد که اجازه دفن پیکر فردوسی در قبرستان توس داده نشود و به همین دلیل پیکر او را در مکان فعلی که باغ خانه خود فردوسی بوده، دفن کردند.

تاریخچه آرامگاه فردوسی

آرامگاه فردوسی همیشه به همین شکل‌وشمایل زیبایی که می‌بینید نبوده و مثل خود فردوسی، سرگذشتی پر فراز و نشیب داشت و خیلی دیر قدر دید. در ادامه، به صورت خلاصه به سرگذشت این آرامگاه اشاره می‌کنیم:

• آرامگاه اولیه فردوسی که توسط دوستدارانش بنا شده بود تا 100 سال پابرجا بود و بعد از آن در حمله مغول و کشمکش‌های نظامی مختلف، بارها ویران شد.
• در قرن هفتم شخصی به نام «امیر ایسن قتلغ» ساخت یک بنای دیگر روی مزار فردوسی را آغاز کرد که به علت مرگ او ناتمام ماند. این بنا در قرن هشتم هجری و در حمله عبیدالله خان ازبک تخریب شد.
• در زمان ناصرالدین‌شاه، مزار فردوسی مجدداً کشف و دستور ساخت بنایی جدید برای آرامگاه او صادر شد.
• در دوران پهلوی اول، محمدتقی بهار موفق شد حس وطن‌دوستی رضاشاه را تحریک و او را به ترمیم بنای آرامگاه شاعر توس تشویق کند. به منظور جمع‌آوری کمک‌های مالی برای بازسازی این آرامگاه، برگه‌های بخت‌آزمایی چاپ شد.
• کیخسرو شاهرخ (نماینده زرتشتیان در مجلس) موفق شد محل دقیق دفن فردوسی را پیدا کند که در باغی متعلق به یکی از افراد سرشناس توس قرار داشت. مالک باغ، آن را به رضاشاه پیشکش کرد.
• برای طراحی بنای آرامگاه، مسابقه‌ای برگزار شد که در آن افراد سرشناسی مثل آندره گدار فرانسوی و نیکلای مارکف شرکت کردند. برنده مسابقه، طرح «کریم طاهرزاده بهزاد» بود که رگه‌هایی از معماری باستانی ایرانی و تخت‌جمشید داشت.
• ساخت بنا به حسین لرزاده معمار مشهور سپرده شد و او توانست این مأموریت را در سال 1313 به پایان برساند.
• بنای آرامگاه بعدها دچار فرونشست شد و هوشنگ سیحون مأمور شد تا آن را بازسازی کند.
• در سال 1347، بنای آرامگاه به شکل‌وشمایل فعلی آن درآمد.

بخوانید از: راهنمای سفر به مشهد  

قیمت بلیط و ساعت بازدید آرامگاه فردوسی

آرامگاه فردوسی ساعت بازدید متغیری در نیمه اول و دوم سال دارد. در شش‌ماهه اول، از ساعت 9 صبح تا 7 عصر و در شش‌ماهه دوم نیز از ساعت 8 صبح تا 5 عصر می‌توانید از آرامگاه فردوسی بازدید کنید. این مجموعه در برخی تعطیلات رسمی مثل 14 خرداد، 21 رمضان (شهادت امام علی)، 25 شوال (شهادت امام جعفر صادق)، تاسوعا، عاشورا و 28 صفر (رحلت پیامبر) فعالیت نمی‌کند.

در سال 1403، قیمت بلیط آرامگاه فردوسی 25 هزار تومان برای گردشگران ایرانی و 200 هزار تومان برای خارجی‌ها است.

نحوه رفتن به آرامگاه فردوسی با مترو، اتوبوس و خودروی شخصی

این آرامگاه شهرت جهانی دارد و به همین دلیل روش‌های مختلفی برای دسترسی به آن پیش‌بینی ‌شده است. در ادامه، به نحوه دسترسی به آرامگاه فردوسی با مترو، اتوبوس و خودروی شخصی اشاره می‌کنیم:

• برای دسترسی به مترو، باید خط یک مترو مشهد را انتخاب کنید و در ایستگاه نمایشگاه پیاده شوید. از آنجا سوار اتوبوس‌های خط 202 مشهد شوید که مقصد نهایی آن‌ها آرامگاه حکیم فردوسی است.
• برای دسترسی با اتوبوس‌های شهری، باید سوار اتوبوس‌های خط 202 شوید که از پایانه فردوسی مشهد به آرامگاه فردوسی می‌روند.
• برای دسترسی با خودروی شخصی، باید وارد بزرگراه آزادی مشهد شوید و مسیر خود را ادامه بدهید تا به جاده قوچان برسید. بعد از رسیدن به سه‌راهی شاهنامه (فردوسی)، به سمت راست بپیچید و بلوار شاهنامه را ادامه بدهید تا به آرامگاه حکیم توس برسید.

بخوانید از: مسجد گوهرشاد کجاست؟ یادگار ملکه تیموری

ویژگی‌های معماری آرامگاه فردوسی

همان‌طور که گفتیم، باغ آرامگاه حدود 6 هکتار وسعت دارد. این فضا مقبره فردوسی، فضای سبز وسیع، چند حوض، کتابخانه، موزه، ساختمان اداری، آرامگاه مهدی اخوان ثالث و محمدرضا شجریان و همچنین رستوران هفت‌خوان را در بر می‌گیرد. در چند نقطه آرامگاه تندیس‌های متنوعی دیده می‌شود که مشهورترین آن‌ها، تندیس فردوسی کار ابوالحسن صدیقی است.

در استخر اصلی آرامگاه، 30 فواره در دسته‌های 10 تایی و با تزئینات شبیه به گل نیلوفر وجود دارد که نماد 30 سال زحمت فردوسی در نگارش شاهنامه است. بنای مقبره فردوسی هم به تقلید از بناهای باستانی ایرانی مثل تخت‌جمشید و پاسارگاد طراحی شده و از ویژگی‌های مهم آن می‌توان به 12 ستون بلند سنگی اشاره کرد که در میان آن‌ها اشعاری از شاهنامه روی سنگ حک شده است. بنای مقبره فردوسی 18 متر ارتفاع و سقف پلکانی (به تقلید از آرامگاه کوروش) دارد.

درب اصلی آرامگاه در غرب آن قرار دارد و برای رسیدن به مزار فردوسی، باید پله‌هایی که به سمت پایین می‌روند را در پیش بگیرید. روی دیوار پله‌ها و داخل محوطه آرامگاه، نقوش برجسته سنگی نصب شده که داستان‌های شاهنامه را نشان می‌دهند. ستون‌های داخلی آرامگاه هم از سنگ مرمر ساخته شده‌اند. سنگ مزار فردوسی در مرکز مقبره قرار دارد و از جنس سنگ مرمر ساخته شده است.

بخوانید از: پارک کوهسنگی مشهد؛ محل تاج‌گذاری شاه‌عباس 

بخش‌های مختلف آرامگاه فردوسی را بشناسید

در ادامه، با بخش‌های مختلف آرامگاه فردوسی آشنا می‌شوید که هنگام سفر به توس، نباید بازدید از آن‌ها را از دست بدهید:

مقبره فردوسی و تالار سنگ مرمر

محل دفن حکیم ابوالقاسم فردوسی در پایین‌ترین بخش مقبره و در فضایی به مساحت 900 متر مبع قرار دارد و 20 ستون مرمر 4.6 متری، شکوه آن را بیشتر کرده‌اند. در اطراف فضای داخلی آرامگاه هم چند نقش برجسته سنگی زیبا روی دیوار نصب شده که به مهم‌ترین داستان‌های شاهنامه اشاره دارند.

موزه فردوسی

در بخش غربی آرامگاه، موزه‌ای وجود دارد که با نام موزه فردوسی شناخته می‌شود. این موزه در گذشته چایخانه بود و در آن نقالی‌های مربوط به داستان‌های شاهنامه برگزار می‌شد. در حال حاضر، آثار به‌دست‌آمده از حفاری‌های شهر باستانی توس در این مکان نگه‌داری می‌شود. البته در آن نقاشی‌هایی از شاهنامه و چهره فردوسی و همچنین چند جلد شاهنامه نفیس (شاهنامه فلورانس) هم وجود دارد.

کتابخانه فردوسی

کتابخانه فردوسی ساختمانی 2 طبقه است که در جنوب آرامگاه قرار دارد. طبقه اول آن، مخزن کتاب است که بیش از 9 هزار جلد کتاب در آن وجود دارد. طبقه دوم این کتابخانه هم به سالن مطالعه اختصاص داده شده است.

آرامگاه اخوان ثالث

مزار مهدی اخوان ثالث شاعر مشهور معاصر در بخش غربی و نزدیک به موزه فردوسی واقع شده است. اخوان ثالث اصالتاً مشهدی بود و بیشتر به خاطر سرودن مجموعه «زمستان است» شناخته می‌شود. بر بالای مزار این شاعر، تندیس سنگی چهره او قرار دارد.

آرامگاه استاد شجریان

محمدرضا شجریان، خسرو آواز ایران هم اصالتاً مشهدی بود که پس از تحمل یک دوره بیماری، در مهرماه 1399 درگذشت. پیکر او در جوار آرامگاه مهدی اخوان ثالث به خاک سپرده شده و به جاذبه‌های توس افزوده است.

بخوانید از: موسیقی محلی خراسان، میراثی ارزشمند و گران‌بها در سرزمین‌مان ایران 

امکانات آرامگاه فردوسی

آرامگاه فردوسی از گذشته امکاناتی در خور برای گردشگران داشته و در حال حاضر می‌توانید امکانات زیر را در آن پیدا کنید:

• سرویس بهداشتی
• فروشگاه سوغات
• رستوران هفت‌خوان
• پارکینگ عمومی

جاهای دیدنی اطراف آرامگاه فردوسی

توس یک شهر تاریخی است که شهرت آن به آرامگاه فردوسی محدود نمی‌شود. در این شهر و اطراف آن، جاذبه‌های طبیعی و تاریخی متعددی وجود دارد و توصیه می‌کنیم بعد از بازدید از مقبره فردوسی، حتماً سری به جاذبه‌های زیر هم بزنید:

• گنبد یا بقعه هارونیه
• ارگ کهندژ توس
• شاندیز مشهد
• مقبره امام محمد غزالی

آرامگاه فردوسی؛ دژ مستحکم زبان فارسی

در این مقاله، گشتی در آرامگاه فردوسی مشهد زدیم که یکی از مشهورترین و محبوب‌ترین جاذبه‌های مشهد و کشور است و سالانه گردشگران زیادی را از اقصی‌نقاط جهان جذب خود می‌کند. اگر می‌خواهید به این آرامگاه دسترسی مناسبی داشته باشید، سری به صفحه اجاره ویلا و سوئیت در مشهد بزنید و یکی از اقامتگاه‌های نزدیک به آن را رزرو کنید.

سؤالات متداول درباره آرامگاه فردوسی مشهد

آرامگاه فردوسی کجاست؟

این آرامگاه در شهر توس و 30 کیلومتری شمال مشهد واقع شده است.

ساعات و هزینه بازدید از آرامگاه فردوسی چگونه است؟

در نیمه اول سال از ساعت 9 صبح تا 7 عصر و در نیمه دوم از 8 صبح تا 5 عصر می‌توان از این آرامگاه بازدید کرد. بهای بلیط آن در سال 1403، مبلغ 25 هزار تومان است.

برای رفتن به آرامگاه فردوسی با مترو در کدام ایستگاه پیاده شویم؟

باید در ایستگاه نمایشگاه مشهد پیاده شوید و بعد با اتوبوس‌های خط 202 خودتان را به آرامگاه فردوسی برسانید.