آیین گل هاکنی در شهر مجن

در کشور پهناور و قدیمی ما، آیین های کهن بسیاری وجود دارد که همچنان برخی از آنها، امروز هم انجام می شود. یکی از این مراسم های زیبا آیین گل هاکنی است که در استان سمنان و شهر کوهپایه ای مجن، در نزدیکی های شاهرود برگزار می شود.

اگر برای اولین بار است که چنین عنوانی را می خوانید، یا این اسامی برایتان ناشناخته و عجیب غریب است، پس اجازه دهید سوالی از شما بپرسیم. تابحال نام شهر مجن Mojen به گوشتان خورده است؟ یا اصلا می دانید مجن کجاست؟ پس در ادامه با ما همراه باشید.

شهر تاریخی مجن – ماسوله کویر ایران

شهر مجن که بخاطر زیبایی هایش به ماسوله کویری ایران معروف شده، در استان سمنان و 33 کیلومتری شمال غرب شهرستان شاهرود قرار دارد. این شهر زیبا در منطقه ای کوهستانی قرار دارد و دارای مرز مشترک با استان گلستان و شاهرود، یعنی در بین دو منطقه خوش آب و هوای ایران قرار دارد.

بافت منطقه این شهر شباهت بسیار زیادی به روستای مشهور و زیبای ماسوله در استان گیلان دارد، به همین دلیل نام ماسوله کویر را به این شهر نسبت داده اند. این شهر به لطف طبیعت سرسبز و خرم و رودخانه ‌های پرآب به باغی زیبا در حاشیه کویر تبدیل شده است. باران‌ های سیل آسا و شدید این منطقه از دیگر ویژگی‌های مهم مجن است.

مجن به گفته مردم بومی این منطقه، برگرفته از واژه جنت، به معنی بهشت است. دلیل چنین نامگذاری هم به خاطر وجود طبیعت زیبا و سرسبز و درختان سر بلند شهر مجن است. مجن از نظر تاریخی و باستانی هم دارای ارزش بسیار زیادی است و در عصر امروزی، همچنان سنت های دیرینه خود را حفظ کرده است. تمام خانه های شهر مجن با بنای سنگ و چوب ساخته شده اند و روی آنها نیز بافتی از کاه گل کشیده شده. در برخی خانه ها نیز با استفاده از سنگ هایی قرمز رنگ، طرح هایی زیبا برروی کاه گل و چوب به وجود آورده اند.

مجن از آن شهر هایی در دنیاست که هرکسی باید در زندگی اش یکبار از آن دیدن کند. اما جذابترین بخش از سفر به مجن، مراسم گل هاکنی در این شهر زیباست.

آیین گل هاکنی در شهر مجن چیست؟

مراسم یا آیین گل هاکنی در شهر مجن، رسمی است که هرساله براساس آداب کهن، توسط زنان شهر انجام می شود. برای اجرای این مراسم زنان شهر مجن به تهیه خاکی هایی سرخ رنگ و سفید رنگ می پردازند که از ارتفاعات البرز شرقی، در نزدیکی های شهر، به دست می آید.

در اجرای آیین گل هاکنی، با استفاده از خاک های رنگی به دست آمده، گِل درست می شود و محیط دیوارهای بیرونی خانه با این خاک های رنگی تزئین می شوند. قسمت های بالایی دیوار به رنگ سفید و قسمت های پایینی نیز به رنگ قرمز رنگ می شوند. در این میان برخی هم تنها به رنگ قرمز اکتفا می کنند و از رنگ سفید به صورت ترکیبی استفاده نمی کنند.

انجام این کار مستلزم تهیه گل گِلو (سفید) و گِل سرخو (سُرخ) از ارتفاعات پیرامون شهر می باشد. مردم مجنی در اصطلاح محلی و بومی خود گِل مالیدن به دیوار خانه را آیین گل هاکنی می نامند. این فرآیند در شهر مجن لزوماً با همکاری و مشارکت زنان این منطقه صورت می گیرد و از مهمترین آداب نیک و رایج در این شهر است.

در سال 1391 نیز، با توجه به جنبه های زیبایی و فرهنگی این مراسم، آیین گل هاکنی به صورت رسمی در فهرست میراث معنوی و ملی کشور به ثبت رسید تا بیشتر شناخته شود. آیین گل هاکنی نمادی برای کدبانویی و سلیقه بانوان است و باعث می شود در نظر همسر و آشنایان و فامیل از ارزش و احترام و تحسین بیشتری برخوردار شوند.

گل هاکنی، رسمی 300 ساله در فرهنگ مجن

با اینکه اطلاعات تاریخی دقیق و مشخصی وجود ندارد، اما براساس گفته های اهالی این منطقه، آیین گل هاکنی دارای قدمتی به درازای 300 سال است. البته برخی شواهد نیز عمر 300 ساله آیین گل هاکنی را به اثبات رسانده و آن را تایید می کند. این مراسم در استقبال از عید نوروز برگزار می شود و نوعی خوش آمد گویی به نوروز و تعطیلات باستانی عید است.

بوی عطر گل ها و رطوبت ناشی از گل کاری خانه ها، روشن کردن آتش با هیزم و بوی دود سپند و تابش نور خورشید ماه پایانی سال بر روی خانه های یاقوت فام پلکانی مجن که در زیر نور آفتاب مانند نگینی در سینه پر مهر رشته کوه های البرز شرقی می درخشد و دل بر کویر بی انتها و سخاوتمند دارد، نوید آمدن بهاری پر از خیر و برکت را برای اهالی این منطقه به ارمغان می آورد.

آیین گل هاکنی در چه روزی از سال انجام می شود؟

بنا به رسم و رسوم گذشته، مراسم گل هاکنی هر سال در آخرین روز از اسفند برگزار می شود. در این روز تمام زنان با خاک های مورد نظر که از قبل تهیه کرده و کنار گذاشته اند، اقدام به مالیدن این مواد تهیه شده رنگی به دیوار های خانه می کنند. ضمنا به دلیل این که فرآیند گل هاکنی در راستای افزایش زیبایی خانه است، این هنر بیشتر از زنان این منطقه انتظار می رود.

این مراسم زیبا و پرمعنا، یکی از بهترین نمادهای فرهنگ ایرانی و هنر مردمان بومی استان بزرگ سمنان است. امید که با حمایت های مادی و معنوی در شناخت و حفظ این فرهنگ زیبا تلاش های بیشتری صورت بگیرد.

در انتها توصیه می کنیم که اگر برای سفر در عید نوروز به دنبال مقصدی جذاب و متفاوت می گردید، برای نوروز امسال به مجن سفر کرده و مراسم زیبای گل هاکنی دیدن نمایید و در ادامه راه خودتان به ضریح بارگاه امام هشتم، امام رضا (ع) رسانده، تجربه ای لذت بخش از سفر داشته باشید.