گازهای گلخانه‌ای مثل دی اکسید کربن و بخار آب نقش مهمی در شکل گیری روند آب و هوا دارند. بدون این گازها، زمین آنقدر سرد می‌شد که نمی‌توانست آب را به صورت مایع نگه دارد و در این صورت، انسانی هم وجود نداشت!
اما گازهای گلخانه‌ای چطور به جریان آب و هوای زمین کمک می‌کنند: وقتی اشعه‌های خورشید به سطح زمین می‌رسند، بخشی از آنها جذب زمین می‌شوند. از آنجایی که زمین بسیار سردتر از خورشید است، اشعه‌های خورشید زمین را گرم می‌کند. سپس زمین بخشی از این گرما و انرژی را به شکل امواج فرو سرخ به فضا و جو می‌فرستد. گازهای گلخانه‌ای که در سطح جو قرار دارند، این بازگشت انرژی را جذب کرده و دوباره بخشی از آن را به زمین می‌فرستند.
این انرژی رفت و برگشتی توسط گازهای گلخانه‌ای، باعث شده است که در طول میلیون‌ها سال، آب و هوای زمین به شکلی که همیشه شاهد آن بوده‌ایم وجود داشته باشد. دانشمندان برای نخستین بار این روند را از دهه 1850 کشف کردند.
غلظت گازهای گلخانه‌ای در هر دوره از تاریخ متفاوت بوده است. در طی میلیون‌ها سال، سطح CO2 یا دی اکسید کربن در جو، بسته به میزان گاز آتشفشانها تغییر کرده و شدت آن از طریق روندهای طبیعی و جغرافیایی کم‌تر شده است. در حقیقت از صدها تا هزاران سال پیش، غلظت دی اکسید کربن به دلیل چرخش در میان اقیانوس، خاک و هوا متغیر بوده است.
با این حال، امروز این ما هستیم که با سوزاندن سوخت‌های فسیلی، با سرعت بی‌سابقه‌ای کربن را در هوا منتشر می‌کنیم. در حقیقت از سال 1750 تا امروز، غلظت دی اکسید کربن تقریباً 50 درصد افزایش یافته است. علاوه بر این، متان و اکسید نیتروژن، (دیگر گازهای مهم گلخانه‌ای که معمولآ توسط فعالیتهای کشاورزی انتشار میابند)، در طی 250 سال گذشته بیشتر شده است.
در کنار آمار و اطلاعات تایید کننده درباره گرمایش زمین، همه ما احتمالآ به طور واضح متوجه این افزایش دما شده‌ایم. مثلآ هوا در شبها گرم‌تر از گذشته است و حتی ممکن است دما در ساعات پایانی روز، از صبح‌ها بیشتر باشد. دلیل چنین اتفاقی هم واضح است! گازهای گلخانه‌ای با غروب خورشید از بین نمی‌روند. با اینکه لایه‌های بالایی جو در شب خنک می‌شود، اما به دلیل حبس شدن گرما و انرژی توسط گازهای گلخانه‌ای، لایه‌های پایین هوا گرم باقی می‌ماند.
دانشمندان همچنین ثابت کرده‌اند که انسان‌ها علت افزایش غلظت گازهای گلخانه‌ای هستند. چنین اطلاعاتی تنها به دلیل مقدار CO2 منتشر شده توسط خودروها و کارخانه‌ها بدست نیامده است. آمارهای اندازه‌گیری شده در ترکیبات شیمیایی کربن هم به خوبی چنین موضوعی را ثابت می‌کند. غلظت کربن موجود در CO2 که در جو وجود دارد، نشان می‌دهد که بیشتر ترکیبات این ماده به دلیل سوزاندن سوخت‌های فسیلی بوجود آمده است.
نباید فراموش کنیم که متراکم‌ترین گاز گلخانه‌ای موجود در جو، “بخار آب” است. با این حال بخار آب دلیل گرم شدن زمین نیست، بلکه اتفاقآ به خاطر گرمای زمین بیشتر می‌شود. هوای گرم‌تر، رطوبت بیشتری را در خود ذخیره می‌کند. گرمای تولید شده توسط انسان‌ها، باعث می‌شود تا جو، بخار آب زیادی را در خود نگه دارد. در نتیجه تغییرات آب و هوایی بیشتر اتفاق میفتد. چنین چرخه‌ای گرمای زمین را بیشتر از هر زمان دیگری کرده است.
ترجمه و نگارش: شبنم بهروز