فهرست مطالب
- خانه لاری‌ها کجاست؟
- معرفی خانه لاری ها یزد
- تاریخچه خانه لاری ها یزد
- لاری ها چه کسانی بودند؟
- ویژگی‌های معماری خانه لاری ها یزد
- بخش‌های مختلف خانه لاری ها یزد
- تزیینات خانه لاری ها یزد
- بهترین زمان بازدید از خانه لاری ها یزد
- ساعت بازدید از موزه خانه لاری ها یزد
- نکات بازدید از خانه لاری ها یزد
- راه‌های دسترسی به خانه لاری ها یزد
- کلام آخر؛ خانه لاری ها یزد سفر به دوران قاجار
از تهرانِ آلوده و هوای سردش خسته نشده‌اید؟ هوس نکرده‌اید که در این روزهای آخر پاییز و یلدا، سری به خانه‌ای قدیمی و خشتی بزنید؟ پس چمدان‌هایتان را ببندید و راهی خانه لاری ها یزد شوید. خانه لاری ها کجاست؟ خانه لاری ها یک بنای قدیمی در یزد است که با حیاطی پردرخت و بادگیرهای قدیمی به چشم می‌آید.
اگر هم برایتان این سوال پیش آمده که در این روزهای پاییزی بهترین وقت و ساعت بازدید خانه لاری ها یزد چه زمانی است؟ به شما می‌گوییم که درب خانه لاری ها یزد از صبح تا ۹ شب به روی علاقه‌مندان باز بوده و بهترین زمان بازدید از آن هم همین روزهای پاییزی است.
برای رزرو بوم گردی یزد کلیک کنید.
خانه لاری‌ها کجاست؟
همانطور که پیش از این گفتیم، خانه لاری ها در شهر کویری یزد واقع شده است. این خانه قدیمی در یکی از محله‌های تاریخی شهر یعنی محله «فهادان» قرار گرفته و آنقدر زیبا و تماشایی است که شما را با یک نگاه به سفری کوتاه در تاریخ میبرد.
آدرس دقیق خانه لاری ها یزد به شرح زیر است:
یزد، خیابان امام خمینی، محله فهادان، جنب عمارت کلاه فرنگی
معرفی خانه لاری ها یزد
خانه لاری ها یزد یک خانه به یادگار مانده از دوران قاجار است. حدود ۲۷۰ سال پیش، خانواده لاری ها که به شدت اهل تجارت بودند و برای داد و ستد به یزد آمده بودند، این خانه را ساختند و آن را برای سکونت موقتی خود انتخاب کردند. خانه‌ای که ۳ حیاط داشت، از ۲۲ اتاق کوچک و بزرگ تشکیل شده بود و به کمک یک سرداب، آب آشامیدنی اعضای خانواده را تامین می‌کرد.
تا اواخر دوران پهلوی این خانه به عنوان محلی برای سکونت اعیان و اشرافیان شهر شناخته میشد. با این حال در سال ۱۳۶۳ هجری شمسی، این بنای تاریخی از صاحب وقت خود خریداری و بازسازی شد و به عنوان یک موزه در معرض بازدید عموم قرار گرفت.
بخوانید از: جاهای دیدنی یزد
تاریخچه خانه لاری ها یزد
اگر بخواهیم سال دقیقش را به شما بگوییم، خانه لاری ها دقیقا در سال ۱۲۴۸ شمسی در محله فهادان بنا شد. این خانه در طول سال‌های مختلف به صورت موروثی در اختیار نوادگان لاری‌ها قرار گرفت. در سال‌هایی از تاریخ از این عمارت، به عنوان خانقاه نعمت‌اللهی نیز استفاده میشد. با این حال تا اواخر دوره حکومت رضا شاه خانه لاری‌ها یکی از خانه‌های اعیان و اشراف یزد به شمار می‌آمد.
با گذشت زمان و متروکه شدن این بنا، خانه لاری‌ها خسارات جدی و فراوانی دید و تا مدت‌ها بنایی خالی از سکنه بود. خوشبختانه در سال ۱۳۶۳ هجری شمسی، با تلاش و پیگیری سازمان میراث فرهنگی کشور این خانه از «آقای علی یزدی‌نژاد» صاحب اصلی آن خریداری و بازسازی شد.
از سال ۱۳۸۵ نیز بخش‌هایی از خانه لاری‌های یزد به موزه اسناد ملی تبدیل گشت و تحت اختیار سازمان اسناد و کتابخانه ملی قرار گرفت. امروز خانه لاری ها یزد یکی از دیدنی‌های جذاب این شهر کویری به شمار می‌رود و در روزهای مختلف سال، از گردشگران علاقه‌مند به تاریخ پذیرایی می‌کند.
بخوانید از: راهنمای سفر به یزد
لاری ها چه کسانی بودند؟
«حاج محمدابراهیم لاری» تاجری خوشنام و معروف از شهر لار و استان فارس بود که برای رونق بخشیدن به کسب و کارش راهی یزد شد. او در طی سالیان سکونتش در یزد، اعتبار فراوانی کسب کرد و تصمیم گرفت تا به همراه خانواده‌اش در این شهر اقامت کند.
بعدها نوادگان حاج محمدابراهیم لاری، خانه قدیمی پدربزرگشان را به عمارتی اعیانی تبدیل کردند و هر کدام با خانواده خود در آن ساکن شدند. از همان زمان بود که این خانه با نام خانه لاری‌ها معروف شد و مردم یزد آن را به عنوان محل زندگی اهالی لار می‌شناختند.
ویژگی‌های معماری خانه لاری ها یزد
یکی از دلایل شهرت و جذابیت خانه لاری‌ها در معماری منحصر به فرد آن خلاصه می‌شود. خانه‌ای که مساحتی حدود ۱۷۰۰ متر دارد و از سه حیاط و ۶ باب خانه به همراه ایوان‌ها، تالارها، اتاق‌ها و یک سردر و هشتی تشکیل شده است. حتی اگر سررشته‌ای هم از معماری نداشته باشید، با دیدن خانه لاری‌ها به خوبی متوجه هنر معماران ایرانی در آن خواهید شد.
برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های معماری خانه لاری ها یزد به شرح زیر است:
استفاده از خشت در ساخت خانه
حتما می‌دانید که خانه‌های مناطق کویری، معماری متفاوتی با دیگر خانه‌های ایران دارند. به دلیل گرمای شدید هوا در این مناطق، اغلب خانه‌ها با استفاده از خشت یا همان گلِ خشک شده ساخته می‌شوند. استفاده از خشت کمک می‌کند تا خانه‌های کویری در طول گرمای تابستان همچنان خنک بمانند.
از آنجا که خشت به تنهایی در برابر رطوبت آسیب‌پذیر است و عمر زیادی ندارد، معمارانِ این خانه در ساخت بنا از خشت پخته‌شده هم که به صورت آجر در می‌آید، استفاده کردند.
توجه به اصل حفظ حریم
یکی از ویژگی‌های معماری اسلامی در خانه‌های قدیمی ایرانی، توجه به اصل حریم است. در این اصل، خانه به سبکی ساخته می‌شود که هیچ غریبه‌ای نمی‌تواند داخل آن را بدون اجازه صاحب‌خانه ببیند! چگونگی قرارگیری و چینش بخش‌های مختلف خانه به گونه‌ای است که قسمت‌های اصلی از نگاه نامحرمان دور بماند و به فضاهای خصوصی احترام گذاشته شود.
خانه لاری ها یزد هم از این قاعده مستثنی نبوده و تمام اجزای آن مثل هشتی، دالان و دیوارهای بلندش، آسودگی و آرامش را برای اعضای خانواده به ارمغان می‌آوردند.
زیباسازی خانه با تزئینات هنرمندانه
شیشه‌های رنگی و پنجره‌های ارسی، ستون‌های بلند، آینه‌کاری، گچ‌بری و نقاشی‌های هنرمندانه تنها بخشی از تزئیانت به کار رفته در فضای داخلی و خارجی خانه لاری‌ها به حساب می‌آیند. تزئیناتی که با نظم و ترتیب و هماهنگی در کنار یکدگیر قرار گرفته و از ذوق و هنر معماران قدیمی ایرانی حکایت می‌کنند.
در نظر گرفتن اندرونی و بیرونی
خانه لاری‌ها مانند تمام خانه‌های قدیمی اعیانی، از دو قسمت اندرونی و بیرونی تشکیل شده است. اندرونی خانه محوطه‌ای بود که زنان و دخترانِ خانواده بیشترین وقت خود را در آن می گذراندند و بیرونی، محوطه حیاطِ خانه بود که به مردان خانواده تعلق داشت.
اختصاص دادن یک اتاق جداگانه به مهمان
در خانه لاری ها یزد، یک اتاق هم به عنوان مهمان‌خانه برای اقامت مهمان‌ها و یا افراد غریبه در نظر گرفته شده بود. بد نیست که بدانید در قدیم، افرادی که از نظر مالی در سطح خوبی قرار داشتند، خانه‌های خود را به‌گونه‌ای بنا می‌کردند که حیاط اختصاصی و ویژه‌ای برای مهمان داشته باشد.
بخوانید از: بافت سنتی و تاریخی یزد را بهتر بشناسید!
بخش‌های مختلف خانه لاری ها یزد
حالا که با ویژگی‌های معماری خانه لاری ها یزد آشنا شده‌اید، بهتر است سری به بخش‌های مختلف این عمارت شگفت انگیز بزنیم و به شما بگوییم که این بنا از چه قسمت‌هایی تشکیل شده است:
حیاط اول؛ حوض پر آب و درختان سرسبز
حیاط اول یکی از زیباترین بخش‌های خانه لاری ها یزد است. حیاطی با یک حوض پر آب که رویش یک تخت چوبی قرار دارد. این تخت چوبی که با ارتفاع سه پله روی حوض قرار گرفته، با نام «سایه نشین» یا «غروب نشین» معرفی می‌شود.
وقتی که خورشید رو به غروب می‌رفت و هوا خنک‌تر میشد، اهالی خانه روی این تخت می‌نشستند و با یک نوشیدنی خنک یا میوه‌ای خوش آب و رنگ، عصرهای کویر را به شب می‌رساندند. شاید هم شب‌ها روی آن دراز می‌کشیدند و به آسمان کویر و ستاره‌هایش نگاه می‌کردند.
هر طرف از حیاط اصلی را که نگاه کنید، اتاق‌های کوچک و بزرگ خانه به چشم می‌آیند. اتاق‌های پایین مجهز به بادگیر هستند و توان گذر از گرمای تابستان را دارند. اما اتاق‌های رو به شمال، بدون بادگیر ساخته شده‌اند تا اهالی خانه در سوز سرمای زمستان کویر، گرم بمانند.
فضا و معماری منحصر به فرد اتاق‌های حیاط اول همچنین نشان می‌دهد که این اتاق‌ها برای مراسم و نشست‌های مهم ساخته و طراحی شده‌اند. اتاق‌هایی با دیوار و سقف گچ‌بری، آینه‌کاری و نقاشی که سرشار از ذوق و هنر معمار این خانه بوده‌اند.
بخوانید از: معرفی باغ دولت آباد یزد؛ محل زندگی بلندترین بادگیر جهان
حیاط دوم؛ کپی برابر اصل
حیاط دوم کپی برابر اصل حیاط اول است با این تفاوت که مساحت و فضای کوچکتری دارد. می‌توانید در این حیاط شاهد هفت دری، پنج دری و سه دری‌های خوش رنگ‌ولعابی باشید که با شیشه‌های رنگی تزئین شده‌اند.
جهت اجاره ویلا و سوئیت در میبد یزد کلیک کنید
حیاط سوم؛ حیاط خلوتی خودمانی و آرام
حیاط سوم خانه لاری ها چیزی شبیه به حیاط خلوت خانه است که چیدمان خودمانی و ساده‌تری دارد. این حیاط فقط از یک اتاق تشکیل شده و به‌طور مستقیم به حیاط میانی وصل می‌شود. یک درِ مجزا هم در این حیاط ساخته شده که امکان رفت و آمد راحت‌تر اهالی خانه را به بیرون فراهم میکرده است.
ایوان‌ها
ایوان‌‌های خانه لاری ها از اساسی‌ترین بخش‌های معماری این بنا هستند که به تامین سایه در طول روز کمک می‌کنند. این ایوان‌ها با ایجاد یک فضای سایه‌نشین، مکان خنکی را برای نشستن و استراحت در روزهای گرم کویر فراهم می‌کردند.
تالارها و اتاق‌ها
خانه لاری ها یزد از اتاق‌های سه دری، پنج دری و هفت دری مختلف تشکیل شده است که هر کدام با شیشه‌های رنگی کوچک و بزرگ به چشم می‌آیند. شیشه‌های رنگی که با گذر آفتاب از میانشان، خانه را به رنگین کمانی از نور تبدیل می‌کردند.
اتاق‌های جنوبی خانه لاری ها همان اتاق‌های بادگیردار هستند که در گذشته برای تابستان نشینی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. اتاق‌های بدون بادگیر هم در بخش شمالی خانه واقع شده‌اند که آفتاب‌گیرند و در آنها خبری از باد و بادگیر نیست.
اتاق‌های شرقی خانه بیشتر از هر چیز در پاییز طرفدار داشتند و در بهار هم اتاق‌های غربی میزبان رفت و آمد و استراحت اهالی خانه بودند. بد نیست که بدانید در اغلب موارد اتاق‌های سه دری توسط فرزندان خانواده و پنج دری برای ریش سفیدها و بزرگترها مورد استفاده قرار می‌گرفتند.
بخوانید از: 12 مورد از بهترین سوغات یزد
بادگیرها
در روزگار قدیم که خبری از برق و کولر و پنکه نبود، مردم شهرهای کویری برای خنک نگه داشتن خانه‌هایشان دست به دامن بادگیرها میشدند. بادگیرها در جهت وزش باد ساخته میشدند تا باد وارد شود و بعد از برخورد با چوب‌های کناری و بالایی، به سمت پایین حرکت کند.
بادگیرهای خانه لاری ها هم کمک زیادی به تهویه هوا و خنک نگه داشتن فضای داخلی اتاق‌ها می‌کردند. البته این بادگیرها یک تفاوت جالب با دیگر بادگیرهای خانه‌های کویری داشتند. در مسیر باد این بادگیرها، یک مخزن آب هم قرار گرفته بود تا بادِ خشکِ کویری را خنک و مرطوب کند و بعد آن را به فضای داخلی خانه یا سرداب بفرستد.
درها
خانه لاری‌ها از طریق دو در به بیرون راه دارد. یکی از درهای این خانه در ضلع غربی واقع شده و دربِ دیگر که حکم درب فرعی را دارد، در ضلع شمالی خانه ساخته شده است. اما نکته جالب توجه این درب‌ها، کوبه‌های متفاوتی است که روی آنها دیده می‌شوند.
این کوبه‌ها به صورت مجزا برای زنان و مردان طراحی شده‌اند و هر یک صدای خاص خود را ایجاد می‌کنند. در نتیجه اهالی خانه با شنیدن صدای در از محرم یا نامحرم بودن مهمان مطلع می‌شوند. کوبه‌ای که به شکل حلقه یا مدور است، صدای نازک‌تری دارد و زنان برای کوبیدن در از آن استفاده می‌کنند. اما کوبه‌ای که بدنه کلفت‌تری دارد و صدای بمی تولید می‌کند، برای استفاده مردان طراحی شده است.
بخوانید از: 12مورد از بهترین سوغات یزد؛ شهر بادگیرها و خانه‌های خشتی
سرداب
سرداب خانه لاری ها همان آب‌انبار است که از آن برای نگهداری آب استفاده می‌کردند. برای دسترسی به این سرداب که در حیاط اصلی واقع شده، باید ۳۸ پله پایین بروید و یک جورهایی به عمق خانه برسید. سرداب خانه لاری ها به دلیل متصل بودنش به یک بادگیر، فضای بسیار خنکی دارد و در قدیم به عنوان محلی برای نگهداری مواد غذایی خاص مورد استفاده قرار میگرفته است.
بخوانید از: سفر به میبد یزد
سایر بخش‌های خانه لاری ها یزد
خانه لاری ها یزد به جز حیاط‌های دلنشین و اتاق‌های دلپذیرش یک انبار، یک مطبخ و یک اصطبل هم دارد که در قدیم از هر کدام برای نگهداری وسایل، پخت و پز و نگهداری چهارپایان استفاده می‌کردند.
موزه اسناد تاریخی در خانه لاری ها یزد
بخشی از خانه لاری ها به موزه اسناد قدیمی یزد اختصاص یافته و در آن حدود ۱۱۰ تابلو از سندهای تاریخی نگهداری می‌شود. سندهایی که هر یک حاوی اطلاعات مهمی از روزهای کشف حجاب، نحوه مالکیت قنات‌ها، فرمان‌های حکومتی، ازدواج، آگهی‌ها و… هستند.
تزیینات خانه لاری ها یزد
به شما گفتیم که بخش اصلی این خانه با استفاده از خشت ساخته شده است. با این حال معمارانِ قدیم در احداث این بنا از مصالح دیگری مانند آجر، کاه، گچ و ساروج هم استفاده کرده‌اند. آینه‌کاری و گچ‌بری، ستون‌ها و سرستون‌های رفیع در تالار و گره‌چینی در اتاق‌ها با شیشه‌های رنگی، از مهم‌ترین تزیینات خانه لاری ها یزد به حساب می‌آیند.
بخوانید از: بهترین کافه های معروف و رستوران های یزد
بهترین زمان بازدید از خانه لاری ها یزد
یزد در منطقه‌ای کویری واقع شده و به همین دلیل از بهار تا اوایل پاییز آب و هوای بسیار گرمی دارد. با این حال روزهای یزد در نیمه پاییز و فصل زمستان خنک و معتدل است و این شهر کویری به بهترین محل برای سفر در این دو فصل تبدیل می‌شود.
بنابراین اگر می‌خواهید در آب و هوای مطبوع و بهاری از خانه لاری ها یزد و دیگر جاذبه‌های گردشگری این شهر دیدن کنید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که همین روزهای آخر پاییز و زمستان را برای سفر در نظر بگیرید.
ساعت بازدید از موزه خانه لاری ها یزد
موزه خانه لاری های یزد در تمام روزهای هفته به جز تعطیلات خاص مثل ۲۸ صفر، تاسوعا و عاشورا، شهادت امام علی (ع)، شهادت امام جعفر صادق (ع) و ۱۴ خرداد، پذیرای گردشگران ایرانی و خارجی است.
ساعت کاری خانه لاری ها یزد در بهار و تابستان: از ۸:۳۰ صبح تا ۹ شب
ساعت کاری خانه لاری ها یزد در پاییز و زمستان: از ۸:۳۰ تا ۷:۳۰ شب
قیمت بلیط خانه لاری ها یزد برای گردشگران ایرانی در تابستان و پاییز ۱۴۰۳: ۲۰ هزار تومان
نکات بازدید از خانه لاری ها یزد
خوب است که هنگام بازدید از خانه لاری ها یزد به نکات زیر توجه کنید:
- در حوالی خانه لاری ها یزد چند مکان تاریخی و شگفت انگیز مثل «مدرسه ضیاییه یا زندان اسکندر»، «بقعه دوازده امام» و «میدان امیرچخماق» قرار گرفته‌اند که می‌توانید از آنها بازدید کنید.
- از دیوارنویسی و یادگارنویسی روی قسمت‌های مختلف این خانه و سایر بناهای قدیمی به شدت خودداری کنید.
- ورود به بخش‌هایی از خانه لاری ها یزد مانند دیگر بناها و محوطه‌های باستانی، ممنوع است. هنگام بازدید از این بنا تنها از بخش‌های ویژه گردشگری بازدید نمایید.
- خانه لاری ها یزد در ایام نوروز بسیار شلوغ است. اگر می‌خواهید در روزهای خلوت و با آرامش به این خانه سر بزنید، بهتر است بیخیال سفر در زمان نوروز شوید.
- به اجزای خانه، تزئینات معماری و دیواره‌ها دست نزنید. چربی پوست شما به مرور باعث آسیب رسیدن به آنها می‌شود.
- به قوانین و هشدارها احترام بگذارید. در بسیاری از خانه‌های تاریخی عکاسی با فلاش به دلیل آسیب‌های نور ممنوع است.
- از پایه‌های دوربین در بناهای تاریخی استفاده نکنید. این وسیله ممکن است به سطوح قدیمی خانه آسیب برساند.
راه‌های دسترسی به خانه لاری ها یزد
برای رسیدن به خانه لاری ها یزد می‌توانید از مسیرها و روش‌ها مختلفی استفاده کنید که در ادامه هر یک را به اختصار توضیح می‌دهیم:
دسترسی به خانه لاری ها با تاکسی: اگر قرار است با تاکسی‌های شهری یا اینترنتی راهی خانه لاری ها شوید، باید از راننده بخواهید که شما را به محله فهادان و حوالی عمارت گلاه فرنگی برساند.
دسترسی به خانه لاری ها با خودروی شخصی: تا محله فهادان رانندگی کرده و بعد از رسیدن به آن، خودروی خود را در هر جایی که می‌توانید پارک کنید. با کمی قدم زدن در کوچه پس کوچه‌های قدیمی و تاریخی این محله، می‌توانید خود را به خانه لاری ها برسانید.
دسترسی به خانه لاری ها با وسایل نقلیه عمومی: راه بعدی استفاده از اتوبوس است. کافی است خود را به ایستگاه سید مصطفی خمینی برسانید و از آنجا قدم‌زنان تا خانه لاری ها بروید.
کلام آخر؛ خانه لاری ها یزد سفر به دوران قاجار
اگر از یک یزدی بپرسید که در شهر تاریخی‌اش چه مکان‌های جذابی برای بازدید وجود دارد، بدون شک خانه لاری ها یکی از گزینه‌هایش خواهد بود. این خانه قدیمی آنقدر جذاب و دیدنی است که با حیاط پردرخت و بادگیرهایش شما را از زندگی و دغدغه‌های شهری جدا کرده و برای چند ساعتی به گذشته میبرد.
اگر می‌خواهید در همین پاییز راهی این شهر کویری شوید و از خانه لاری ها یزد بازدید کنید، می‌توانید برای رزرو هرگونه اقامتگاه، سوئیت و خانه‌های کویری بومگردی از سایت شب هم کمک بگیرید.
سوالات متداول
خانه لاری ها یزد کجاست؟
خانه لاری‌ها در شهر یزد، خیابان امام خمینی (ره)، محله فهادان و در مجاورت بنای تاریخی کلاه‌فرنگی قرار دارد.
هزینه ورودی خانه لاری ها یزد چقدر است؟
قیمت بلیط خانه لاری ها برای گردشگران ایرانی در تابستان و پاییز ۱۴۰۳، ۲۰ هزار تومان است.
ساعت بازدید خانه لاری ها یزد چه زمانی است؟
ساعت کاری خانه لاری ها یزد در بهار و تابستان از ۸:۳۰ صبح تا ۹ شب و در پاییز و زمستان از ۸:۳۰ تا ۷:۳۰ شب است.
لاری ها چه کسانی هستند؟
حدود ۲۷۰ سال پیش، خانواده لاری ها که به شدت اهل تجارت بودند و برای داد و ستد به یزد آمده بودند، این خانه را ساختند و آن را برای سکونت موقتی خود انتخاب کردند.
خانه لاری ها یزد از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟
حیاط و ایوان، فضاهای شمال حیاط اصلی، اتاق‌ها، سرداب و… بخش‌های مختلف خانه لاری‌ها را تشکیل می‌دهند.
