فهرست مطالب
یک لحظه فکرش را بکنید! در همین یزدِ خشتی و تاریخی خودمان، یک میدان بزرگ و وسیع وجود دارد که تمام ویژگی‌های معماری شهرهای کویری در آن پنهان شده است! منظورمان میدان امیر چخماق است که در هر گوشه‌اش شاهد سازه‌های تاریخی بی‌مثل و مانندی همچون تکیه، مسجد، آب انبار، بقعه و حتی بازار خواهید بود. اما میدان امیر چخماق یزد کجاست؟ همانطور که گفتیم، این میدان یک بنای تاریخی منحصر به فرد است که درست در بافت تاریخی و قلب شهر یزد جا خوش کرده است.
اگر هم برایتان سوال است که امیرچخماق کیست؟ باید به شما بگوییم که امیر چخماق از امیران و سرداران دوران تیموریان بود که در سال ۸۱۱ هجری شمسی به حاکمیت یزد منصوب شد. دوست دارید تا در این روزهای خنک فروردین سری به میدان امیرچخماق یزد بزنید و با این بنای شگفت انگیز بیشتر آشنا شوید؟ ادامه این مطلب را با دقت بخوانید!
برای رزرو بوم گردی یزد کلیک کنید.
تاریخچه میدان امیر چخماق یزد
اجازه دهید تا پیش از هر چیز به شما بگوییم که اصلا این میدان امیر چخماق یزد در چه سالی و به دستور چه کسی ساخته شده است! میدان امیر چخماق یزد، بنایی به‌جامانده از دوره تیموری در قرن نهم هجری است که توسط «امیر جلال‌الدین چخماق»، از سرداران شاهرخ تیموری ساخته شد.
امیر جلال‌الدین چخماق بعد از آنکه به عنوان حاکم یزد انتخاب شد، به همراه همسرش «ستی فاطمه» ساخت یک مسجد جامع را آغاز کرد. بعد از ساخت مسجد، میدانگاهی بزرگ درست در روبه‌روی آن بنا کرد و در طول سال‌های بعدی به احداث سازه‌های دیگری مثل آب‌انبار، قنادخانه، بازار، خانقاه، كاروانسرا، حمام، چاه آب سرد در آن مشغول شد.
بخوانید از: راهنمای سفر به یزد در بهار؛ شهر شیرینی، آتش و آفتاب
میدان امیرچخماق یزد در طول تاریخ
در طول تاریخ بخش‌های مختلف میدان امیر چخماق یزد دستخوش تغییرات فراوان گشت. مثلا میدان جلوی مسجد و سردر بازار در اوایل قرن ۱۳ هجری شمسی به حسینیه تغییر کاربری یافت. همین میدان در زمان شاه عباس صفوی هم پذیرای تغییرات فراوانی بود و علاوه بر بازسازی، در آن یک چهارسوقی ساخته شد.
ميدان امیرچخماق تا پيش از دوره پهلوی به محل دفن مردگان تبدیل شده بود و عده‌ای از مردم به بهانه حسینیه و خیر و برکت آن، جسد اموات خود را در آن به خاک می‌سپردند. با این حال با شروع دوره پهلوی، این رسم برچیده شد و پس از ویران‌کردن گورها، میدان امیر چخماق دوباره به وضعیت سابق خود برگشت.
در زمان رضا شاه پهلوی، تغییرات زیادی در میدان صورت گرفت و با خیابان‌کشی شهر، مسجد با میدان مقابل حسینیه ادغام شد. تغییر و تحولات دیگری هم به مرور زمان در این مجموعه رخ داد که در اثر آن فقط بدنه جنوب شرقی به‌عنوان تنها دیوار میدان باقی ماند که امروز به عنوان بدنه اصلی تکیه امیر چخماق شناخته می‌شود.
میدان امیر چخماق یزد کجاست؟
اگر آدرس میدان امیر چخماق یزد را به طور سرراست بخواهید، باید به شما بگوییم که این میدان در کنار چهارراه شهدای یزد، در خیابان امام خمینی (ره) و در امتداد خیابان سلمان فارسی واقع شده است.
آدرس میدان امیر چخماق: شهر یزد، خیابان امام خمینی (ره)، میدان امیر چخماق یزد
بخوانید از: جاهای دیدنی یزد
امیر چخماق کیست؟
پیش از این گفتیم که «امیر جلال‌الدین چخماق»، از امیران و سرداران شاهرخ تیموری بود که در قرن نهم به حاکمیت یزد منصوب شد. او در طول دوران حکومتش اقدامات ارزنده‌ای برای آبادانی شهر یزد انجام داد که در این مسیر همسرش «ستی فاطمه» یا فاطمه خاتون با او همراه بود.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید ساخت مسجد جامع نو، دو آب‌انبار و یک تکیه (که در آن زمان خارج از شهر یزد بود و این روزها به مجموعه میدان امیر چخماق مشهور است)، تنها بخشی از فعالیت‌های خیرخواهانه او به شمار می‌رفت. حفر چاه در نزدیکی مسجد جامع نو، احیای آب محله، ساخت گرمابه در روبه‌روی مسجد جامع کبیر یزد، ساخت منبر آجری با نقوش اسلامی در مسجد جامع، بهبود وضعیت باغ حکمرانان یزد و… از دیگر اقدامات امیر چخماق به حساب می‌آیند.
دیدنی های میدان امیر چخماق یزد
در میدان امیر چخماق یزد بناهای باستانی و تاریخی متعددی ساخته شده است. در ادامه این بناها را که هر یک اثری هنری به حساب می‌آیند به اختصار معرفی می‌کنیم:
تکیه امیر چخماق یزد
بدون اغراق اصلی‌ترین بخش میدان امیر چخماق یزد، تکیه سه طبقه آن است! بد نیست که بدانید بخشی از سازه این تکیه، ارتفاع بیشتری نسبت به دیگر قسمت‌ها دارد و احتمالا برای استقرار بالاترین مقا‌م‌‌های دولتی بوده است تا مراسم تعزیه را در محوطه میانی میدان تماشا کنند.
تکیه آجری میدان امیر چخماق یزد دو مناره بزرگ هم دارد که بنا بر اسناد موجود، در دوره قاجار ساخته شده‌اند. در گذشته از این مناره‌ها برای سردادن اذان و اعلام وقت نماز به مردم شهر استفاده می‌شد.
مسجد امیر چخماق یزد
مسجد امیر چخماق مانند تمام مسجد‌های تاریخی ایران، الگوی ساخت نسبتا مشابهی دارد. مسجدی با کاشی‌کاری معرق، طاق‌های مقرنس و خطوط کوفی و ثلث که همگی با سلیقه هنرمندان ایرانی در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. این مسجد دو ورودی دارد که شامل ورودی شرقی (کوچه مسجد) و شمالی (میدان) می‌شوند.
مسجد امیرچخماق همچنین از شبستان تابستانی و زمستانی تشکیل شده است که بادگیرهای زیبای موجود در شبستان تابستانی باعث خنک شدن هوا در روزهای گرم تابستان می‌شوند. شبستان زمستانی هم با سنگ‌های مرمر تزئین شده است که در روزهای سرد زمستان بر اثر انعکاس نور خورشید، فضا را گرمتر می‌کنند.
بخوانید از: راهنمای سفر به یزد
آب انبارهای میدان امیر چخماق یزد
به‌طور کلی در مجموعه میدان امیر چخماق یزد سه آب‌انبار وجود داشته است که یکی از آن‌ها در زمان احداث خیابان تخریب شد. با این حال همچنان بنای این آب انبارها قابل بازدید و سر زدن هستند:
آب‌انبار ستی فاطمه
همانطور که از نامش پیداست، این آب انبار به دستور ستی فاطمه، همسر حاکم وقت یزد و برای استفاده مردم ساخته شد. آب انبار ستی فاطمه که با نام «پنج بادگیری» هم شناخته می‌شود، در ضلع شمالی میدان و جنب بازارچه حاجی قنبر قرار دارد.
بنایی با گنبد و سردرِ آجری و پنج بادگیر بلند هشت‌وجهی که به دلیل معماری منحصر به فردش در سال ۱۳۸۵ به ثبت آثار ملی ایران رسید. از آنجا که تغییر سیستم آبرسانی باعث متروکه شدن این آب‌انبار شده بود، در سال ۱۳۸۰ مخزن آب‌انبار به زورخانه صاحب‌الزمان تغییر کاربری یافت که با همت «پهلوان علی درهمی» انجام شد.
این زورخانه که بزرگ‌ترین زورخانه شهر یزد است، برای اجرای مراسم گلریزان، انجام کشتی و حرکات ورزشی باستانی و پهلوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در این زورخانه همچنین نمایش ورزش زورخانه‌ای در سانس‌های ۴۰ دقیقه‌ای اجرا می‌شود و گردشگران می‌توانند علاوه بر تماشای این ورزش باستانی، از آب انبار قدیمی که در زیرزمین قرار دارد دیدن کرده و اثر خنک‌کنندگی بادگیرها را از نزدیک تجربه کنند.
بخوانید از: بافت سنتی و تاریخی یزد را بهتر بشناسید!
آب‌انبار تکیه امیر چخماق یزد
آب‌انبار تکیه امیر چخماق یکی از متفاوت‌ترین آب انبارهای یزد و حتی ایران است! تمام بدنه این آب انبار در زمین قرار دارد و حتی گنبد تهویه هوای آن هم در زیرزمین تعبیه شده است. یعنی بازدید کنندگان تنها می‌توانند تیزه گنبد آن را در سطح زمین مشاهده کنند.
این روزها آب‌انبار تکیه امیر چخماق به بخشی از موزه آب یزد تبدیل شده است. آب‌انباری با چهار بادگیر چهاروجهی که دو بادگیر آن از پشت بام بازارچه دیده می‌شود. بد نیست که بدانید تا امروز سه بادگیرِ این آب انبار به شکل اصلی خود بازسازی و مرمت شده‌اند.
نخل امیر چخماق
اجازه دهید تا قبل از هر چیز به شما بگوییم که چرا به این سازه چوبی بزرگ نخل می‌گویند! نخل در حقیقت تابوت چوبی بزرگی است که به‌صورت نمادین در مراسم سوگواری محرم و با عنوان مراسم نخل‌گردانی استفاده می‌شود. نخل امیرچخماق هم یکی از نمونه‌های دیدنی و معروفی است که با نام «نخل حیدری‌ها» در میدان امیر چخماق قرار دارد.
این سازه عظیم با ارتفاع ۸٫۵ متر که به‌شکل درخت سرو (نماد آزادگی) به نظر می‌رسد، از مجموعه مشبکی از گره‌چینی و تیرهای بزرگ تشکیل شده است. برخی قدمت این نخل را به سال ۱۲۲۹ هجری قمری (۱۱۹۳ هجری شمسی) در دوره صفوی مربوط می‌دانند، به همین دلیل بسیاری اعتقاد دارند که این نخل قدیمی‌ترین نخل یزد است.
آرامگاه ستی فاطمه
گفتیم که «ستی فاطمه» یا بی‌بی فاطمه خاتون، همسر امیر جلال‌الدین چخماق بود و نقش بزرگی در احداث بناهای مختلف شهر از جمله میدان امیر چخماق یزد داشت. آرامگاه این بانوی پاکدامن در کوچه‌ای در ضلع شمالی میدان امیر چخماق واقع شده است.
بخوانید از: معرفی باغ دولت آباد یزد؛ محل زندگی بلندترین بادگیر جهان
بازار حاجی قنبر
بازار حاجی قنبر، از دیگر بخش‌های جذاب میدان امیر چخماق است که در آن اقلامی همچون پارچه، شیرینی، طلا و فرش به فروش می‌رسد. این بازار سرپوشیده از قدیمی‌ترین بخش‌های شهر یزد به حساب می‌آید و علاوه بر معماری بی‌نظیرش، با تزئینات کاشی‌کاری به چشم می‌آید.
از آنجا که این بازار به دستور «نظام‌الدین حاجی قنبر جهانشاهی»، حاکم یزد در دوره جهانشاه قره قویونلو ساخته شد، با نام بازار حاجی قنبر شناخته می‌شود.
موزه میدان امیر چخماق یزد
در ورودی آب‌انبار تکیه امیرچخماق، موزه کوچکی هم ساخته شده است که در آن وسایل قدیمی مرتبط با آب و مردمِ دوران قدیم به نمایش گذاشته شده است!
امام زاده سهل ابن علی
یک امام زاده کوچک هم در اطراف میدان امیر چخماق یزد وجود دارد که مورخان بقعه آن را به یکی از عرفای مشهور قرن نهم هجری نسبت می‌دهند. این امام زاده که با نام مجموعه «سهل ابن علی» شناخته می‌شود، مسجدی کوچک از جنس خشت و گل است و در آن کتیبه‌های گچی به خط ثلث نگهداری می‌شود.
جهت اجاره ویلا و سوئیت در میبد یزد کلیک کنید
آبنمای میدان امیر چخماق یزد
یکی دیگر از بخش‌های جذاب میدان امیر چخماق یزد، آبنمای بزرگی است که درست در وسط میدان خودنمایی می‌کند. البته این آبنما یک قسمت تازه تاسیس است و ساختش به سال ۱۳۹۲ برمیگردد. بد نیست که بدانید با اینکه برخی از این پروژه استقبال کردند، برخی دیگر نیز معتقد بودند که این آبنما نه تنها تاثیری در جذب توریست و مسافر نداشته، بلکه به زیبایی و اصالت میدان امیر چخماق یزد هم آسیب زده است.
هزینه و زمان پیشنهادی بازدید
ساعت کاری میدان امیر چخماق یزد، ۲۴ ساعته است و شما در هر ساعت از شبانه روز که مایل باشید میتوانید برای بازدید از میدان امیر چخماق اقدام کنید. لازم است بدانید که برای بازدید از این مجموعه نیازی به پرداخت هزینه و تهیه بلیط نیست و سر زدن به تمام بخش‌های آن چیزی حدود یک روز وقت شما را می‌طلبد!
بخوانید از: 12 مورد از بهترین سوغات یزد
چگونه به میدان امیر چخماق یزد برویم
بازدید از مجموعه میدان امیرچخماق از طریق ماشین شخصی، تاکسی و اتوبوس امکان‌پذیر است. در صورتی که از ماشین شخصی استفاده می‌کنید، میتوانید از لوکیشن این محل روی گوگل مپ کمک بگیرید.
در صورتی که قصد استفاده از اتوبوس را دارید، باید سوار اتوبوس‌های خط پایانه دروازه قرآن- پایانه شهدای محراب و یا خط چهارراه بعثت- راه‌آهن شده و در ایستگاه چهارراه شهدا پیاده شوید. از این ایستگاه با چند دقیقه پیاده‌روی به میدان امیرچخماق می‌رسید.
جاهای دیدنی اطراف میدان امیر چخماق یزد
یزد شهری قدیمی است و در هر گوشه و کنارش آثار متعددی از تاریخ این خاک نهفته است! بنابراین اگر مسافر یزد هستید، میتوانید بعد از سر زدن به میدان امیر چخماق یزد از دیگر جاهای دیدنی این شهر بازدید کنید:
آب انبار شش بادگیری یزد
آب انبار شش بادگیری یزد، یکی از آب انبارهای قدیمی و تاریخی این شهر است که قدمتش را به دوران قجر نسبت می‌دهند! جالب است که بدانید این بنای شگفت انگیز تنها آب انبار یزد است که شش بادگیر دارد. پس از انقلاب و توسعه شبکه آب و فاضلاب شهری در ایران، استفاده از این بنا ممنوع شد و این آب انبار تنها به عنوان یک مکان تاریخی در معرض بازدید عموم قرار گرفت.
باغ دولت آباد یزد
در بین تمام جاذبه‌ها و بناهای تاریخی یزد، حساب باغ دولت آباد از بقیه جداست! باغی که بیش از ۲۶۰ سال قدمت دارد و بدون اغراق یکی از دلایل جذب گردشگر به این شهر محسوب می‌شود. باغ دولت آباد یزد با معماری منحصر به فرد و درختان سر به فلک کشیده‌اش، یادگاری از دوره افشاریان است و امروز بعد از بارها مرمت و بازسازی به عنوان میزبان گردشگران از تمام نقاط دنیا به حساب می‌آید.
بخوانید از: همه چیز درباره خانه لاری ها یزد
زندان اسکندر یزد (مدرسه ضیائیه)
همان طور که از نامش پیداست، ساخت این زندان قدیمی به زمان اسکندر مقدونی برمیگردد. بنایی که در سال‌های ابتداییِ احداثش به عنوان محلی برای نگهداری تبعیدیان اسکندر مورد استفاده قرار می‌گرفت و بعدها به مدرسه‌ای برای آموزش و تدریس برخی از بزرگان تاریخ تبدیل شد. ساخت زندان اسکندر یزد بنا بر اسناد به جا مانده، به سال ۶۳۱ هجری قمری مربوط می‌شود. این سازه تاریخی شگفت انگیز در محله فهادان یزد واقع شده و بازدید از آن از ساعت ۸ صبح تا ۸ شب امکان پذیر است.
بخوانید از: بهترین کافه های معروف و رستوران های یزد
رزرو اقامتگاه در نزدیکی میدان امیر چخماق یزد با شب
در این مطلب سری به میدان امیرچخماق یزد زدیم و با شما از سازه‌های شگفت انگیزش صحبت کردیم. به شما توصیه می‌کنیم که تا هوا گرمتر از این نشده، بار سفر ببندید و برای سر زدن به این میدان و بادگیرهای یزد دل به جاده بزنید! قول می‌دهیم که این سفر به یکی از جذاب‌ترین و ناب‌ترین خاطراتتان تبدیل خواهد شد!
راستی تا یادمان نرفته بگوییم که اگر از مسافران یزد هستید یا می‌خواهید در آینده نزدیک از این شهر تاریخی دیدن کنید، میتوانید برای مشاهده و رزرو هرگونه خانه، سوئیت و حتی اقامتگاه بومگردی در شهر یزد از سایت شب کمک بگیرید!
سوالات متداول
میدان امیر چخماق یزد کجاست؟
میدان امیر چخماق یزد در کنار چهارراه شهدا در خیابان امام خمینی (ره) و در امتداد خیابان سلمان فارسی واقع شده است.
امیرچخماق کیست؟
امیر چخماق از امیران و سرداران دوران تیموریان بود که در سال ۸۱۱ هجری شمسی به حاکمیت یزد منصوب شد.
هزینه بازدید از میدان امیر چخماق یزد چقدر است؟
برای بازدید از این مجموعه نیازی به پرداخت هزینه و تهیه بلیط نیست. ساعت کاری میدان امیر چخماق یزد هم ۲۴ ساعته است و شما در هر ساعت از شبانه روز میتوانید برای بازدید از این میدان اقدام کنید.
