تقویم را که ورق بزنی، از کنار بعضی روزها و تاریخ ها نمیتوانی به سادگی رد شوی. نمونه اش همین امروز که به اسم شاعر بزرگ ایران، حکیم ابوالقاسم فردوسی ثبت شده است.
سراینده شاهکار حماسی شاهنامه، در توس به دنیا آمد و پس از 80 سال زندگی پر فراز و نشیب، در همین شهر چشم از دنیا فرو بست.
بر آن شدیم تا در این روز بزرگ به سراغ شهر توس، زادگاه این استاد بی بدیل برویم و با شما از آرامگاه این شاعر و دیگر دیدنی های این دیار تاریخی صحبت کنیم.
توس کجاست؟
توس یا طوس، یکی از شهرهای تاریخی استان خراسان رضوی است. این شهر در 25 کیلومتری مشهد قرار دارد و یکی از نقاط مهم گردشگری استان خراسان رضوی شناخته میشود.
تاریخ شناسان قدمت توس را به زمان هخامنشیان نسبت داده اند. به دلیل قرار گرفتن رودهای پر آب در این محدوده، توس از قدیم دیاری پر رونق و آباد بوده است. گویش مردمان این دیار، همان گویش مشهدی است. گویشی که بازمانده لهجه تاریخی این شهر بوده و بزرگترین پاسدار آن، حکیم ابوالقاسم فردوسی است.
توس بخش مهمی از بناهای تاریخی را در خود جای داده است. بناهایی که از سالهای دور می آیند و هر کدام بخشی از فرهنگ و هنر کشورمان را در بر گرفته اند.
آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی
مجموعه فرهنگی باغ-آرامگاه فردوسی در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی مشهد و در شهر توس قرار دارد. این آرامگاه یکی از باشکوه ترین آثاری است که در عصر حاضر ساخته شده است. هم فضای بیرون و هم داخل آرامگاه با هنرمندی و سخاوت از سنگ ساخته شده و بسیار دیدنی و زیباست.
مسافران و گردشگران برای توصیف این مکان از کلمه هایی مثل ” نفسگیر” و “غرور آفرین” استفاده میکنند. جایی که در آن مردی آرمیده است که فارسی به او زنده است. مقبره شاعر برجسته، مهدی اخوان ثالث هم در همین مکان قرار دارد.
معماری منحصر به فرد این بنا زیرنظر هوشنگ سیحون، معمار و طراح سرشناس ایرانی انجام شده است. بنای بیرونی با ستونها و سرستونهای استوار دیده میشود و اشعاری از فردوسی بر چهار طرف بنا نگاشته شده است.
باغِ آرامگاه یک موزه و کتابخانه هم دارد و در طول سال، گردشگران بسیاری را از نقاط مختلف دنیا به خود فرا میخواند.
گنبد هارونیه
گنبد هارونیه یکی از تنها آثار تاریخی است که از شهر باستانی توس به جا مانده است. این بنا در نزدیکی آرامگاه فردوسی و در ابتدای شهر توس قرار دارد.
” آجر” تنها شی به کار رفته در ساخت این بنا بوده و هیچ عنصر دیگری از اشیا معماری در آن دیده نمیشود. درباره این بنا اطلاعات كامل و روشنی وجود ندارد. برخی آن را به سلسله تیموریان نسبت میدهند و برخی دیگر این محل را خانقاه امام غزالی میدانند. برخی دیگر حتی این مکان را به زندان هارون الرشید منتسب میکنند و عده ای دیگر آن را آتشکده ای قدیمی می پندارند.
گنبد هارونیه در سالهای اخیر مورد مرمت و بازسازی های متعددی قرار گرفته است و در حال حاضر به عنوان یکی از مراکز دیدنی و تاریخی توس شناخته میشود.
مسجد تابران توس
باستان شناسان در دهه های اخیر و در حین کاوش در اطراف شهر توس، با بقایایی از مسجدی مواجه شدند که تفاوت بسیاری با مسجدهای امروزی داشت.
مسجد تابران توس یکی از قدیمی ترین مساجد ایران شناخته میشود. ساخت آن را به زمان سلجوقیان و قرن 5 هجری نسبت میدهند.در زمان ایلخانیان، بخشی از این مسجد به مدرسه تغییر کاربری داده بود اما در نهایت بنای این مجموعه با حمله مغول ها دستخوش ویرانی گردید.
این مسجد، یکی از نخستین مساجد ایران است که ایوان و گنبدخانه ندارد و از معماری سبک خراسانی تبعیت میکند. تزئینات نقاشی، گچبری، آجرکاری و شبستان های ستوندار از جمله ویژگی های این سبک معماری هستند.
تا امروز 40 ستون از این مسجد کشف و مرمت شده است و به عنوان بقایای شهر تاریخی توس مورد بررسی قرار گرفته است.
مسجد تابران در حال حاضر به شکل موزه ای باستانی پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است و یکی از نقاط تاریخی توس و استان خراسان رضوی شناخته می شود.
قبرستان عاشقان
در جاده قدیم قوچان به سمت توس روستایی وجود دارد که آن را به نام “روستای عاشقان” میشناسند. این روستا دیواره های بلندی دارد و بی شباهت به قلعه های قدیمی نیست. بخش زیادی از جمعیت این روستا مهاجرت کرده اند و در حال حاضر افراد کمی در اینجا به زندگی مشغولند.
در این روستا قبرستانی تاریخی وجود دارد که با سنگ تراشه ها و اشکالی متفاوت شناخته میشود.
روی برخی از سنگِ قبرها نقاشی های حکاکی شده از گل، خطوط دعا و اشکال بدون معنی دیده میشود. برخی از قبرها به صورت ایستاده ساخته شده اند و از برخی دیگر تنها سنگهایی بی نام و نشان باقی مانده است.بسیاری بر این باورند که طبقه اجتماعی یا مرد و زن بودن افراد رابطه مستقیمی با اشکال ثبت شده در این گورستان دارد.
ساکنان روستای عاشقان درباره نام آن چنین میگویند که در قدیم دختر و پسری عاشق در اینجا زندگی میکردند اما به دلیل مخالفت خانواده هایشان، به یکدیگر نرسیدند و هر کدام به زندگی خود پایان دادند. از آن روز این روستا و گورستانش به احترام این دو عاشق، به نام “عاشقان” تغییر کرده است.
سایت شب؛ رزرو آنلاین ویلا و اقامتگاه
