سفر معلولین از دغدغه های فعالان صنعت گردشگری است. برای داشتن زندگی سالم و شاد، سفر یکی از ضروری‌ترین نیازهای بشر است. انسان‌ها برای کسب تجربه، ماجراجویی و بالا بردن کیفیت زندگی خود، از همان روزهای اولی که پا به این کره خاکی گذاشتند به مرور تفریح و سفر را وارد زندگی و برنامه‌های خود کردند. در همین راستا باید گفت همان قدر که افراد عادی این نیاز را در زندگی خود احساس می‌کنند، افراد کم توان و معلولین نیز این نیاز و حق را دارند که دنیا را بگردند و زندگی بهتر و لحظات شادتری برای خود بسازند.
سفر معلولین به خصوص معلولی حرکتی همواره با چالش‌ها و دشواری‌های بسیاری مواجه است و با وجود رشد و ارتقای صنعت گردشگری و سفر معلولین در سال‌های اخیر، هنوز هم به قدر کافی شرایط و امکانات مناسبی برای آن فراهم نیست. البته متاسفانه یا خوشبختانه باید گفت اگر معلولین قصد سفر به کشورهای خارجی را داشته باشند، معمولا با امکانات و شرایط بسیار بهتری رو به رو می‌شوند نسبت به زمانی که می‌خواهند در کشورمان ایران سفر کنند. با این حال و با وجود همه سختی‌ها، نشستن روی صندلی چرخدار و یا ناتوانی‌های دیگر برای کسی که عاشق سفر است نباید مانعی باشد که خود را از آرزویش محروم کند. چه بسیارند افرادی که با وجود معلولیت و ناتوانی‌های خود دور دنیا را گشته‌اند و از خواسته خود کوتاه نیامدند. در ادامه به اختصار تعدادی از چالش‌های سفر معلولین (مانند مسائل مربوط به حمل و نقل، انتخاب اقامتگاه مناسب و…) و راهکارهای مقابله با آن را بیان می‌کنیم و نگاهی به دنیای گردشگری و سفر معلولین می‌اندازیم.
حمل و نقل و انتخاب وسیله مناسب برای سفر:
انتخاب وسیله سفر همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مسافران است. این دغدغه و چالش به خصوص برای افراد معلول و کم توان و در سفر معلولین پر رنگ‌تر می‌شود و اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. قطارها و اتوبوس‌های بین شهری ما متاسفانه شرایط مناسبی برای معلولین ندارد، به خصوص معلولین حرکتی که غالبا امکان استفاده از آن‌ها برایشان فراهم نیست. برخی معلولین ترجیح می‌دهند از ماشین شخصی برای حمل و نقل استفاده کنند که با چالش‌هایی مانند نبود سرویس بهداشتی مناسب بین راهی مواجه می‌شوند. در نتیجه در صورت داشتن توان مالی مناسب‌ترین گزینه سفر با هواپیما است که شرایط بهتری را برای سفر معلولین فراهم می‌کند.
انتخاب و رزرو اقامتگاه مناسب(هتل، هتل آپارتمان، سوئیت، ویلا و…):
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در سفر معلولین انتخاب محل اقامت است. شما قصد اقامت در ویلا، سوئیت و هر جای دیگری را به عنوان فرد معلول داشته باشید، باید به نکات بسیاری توجهکنید و اقامتگاهی را انتخاب کنید که امکانات لازم و مناسب را داشته باشد. از پله‌های مناسب برای ورود گرفته تا امکانات اتاق، مناسب بودن سرویس بهداشتی و… استانداردهای مشخصی در سرتاسر جهان برای ساخت و مناسب سازی مراکز اقامتی وجود دارد که این مراکز با رعایت آن‌ها می‌توانند امکان استفاده را به معلولین و افراد کم توان بدهند. پیش از سفر حتما با اقامتگاه مورد نظر خود(ویلا، هتل، سوئیت و…) تماس بگیرید و اطلاعاتی از شرایط خودتان به آن‌ها بدهید و از آن‌ها بپرسید امکانات مناسب برای شما را دارند یا خیر.
جاذبه‌های گردشگری و مراکز تفریحی:
یکی از مهم‌ترین جنبه‌های هر سفری بازدید از جاذبه‌های گردشگری و مراکز تفریحی است که این موضوع می‌تواند در سفر معلولین چالش برانگیزتر باشد. هر گروه از معلولین با توجه به شرایط خاص خود برنامه‌های بازدید مختلفی را باید برای خود در نظر بگیرند. در مقابل مسئولین نیز موظفند با مناسب سازی جاذبه‌های گردشگری و مراکز تفریحی امکان تردد آسان و استفاده معلولان از امکانات را فراهم آورند. در برخی از کشورها مراکز تفریحی خاصی برای افراد معلول و کم توان ساخته شده تا آن‌ها نیز مانند مردم عادی بتوانند از تفریحات مناسب بهره ببرند.
برخی از راهکارها برای مواجه با این چالش‌ها عبارتند از:
با تور سفر کنید:
سفر معلولین همان طور که اشاره کردیم با چالش‌های بسیاری رو به رو است. یکی از راهکارهای پشت سر گذاشتن این چالش‌ها و داشتن سفری آسوده و خوش، سفر کردن با تورهای مسافرتی مناسب و متخصص است. بعضی از شرکت‌های مسافرتی تورهای ویژه معلولین و افراد کم توان برگزار می‌کنند و با فراهم کردن امکانات مناسب سفری عادی و بی دردسر را برای این افراد رقم می‌زنند. در نظر گرفتن برنامه‌های گردشی با توجه به نیازها و شرایط معلولین، رزرو محل اقامت مناسب و انتخاب وسیله حمل و نقل مناسب بخشی از فعالیت‌های این گونه تورها و آژانس‌های مسافرتی است.
قبل از سفر راجع به مقصد تحقیق کنید:
برای مقابله با چالش‌های مربوط به سفر معلولین و حل آن‌ها بهتر است قبل از سفر راجع به مقصد مورد نظر تحقیق کنید و اطلاعات لازم را به دست آورید. باید از قبل برنامه ریزی کنید و به خوبی آگاه باشید که مقصد مورد نظرتان چه شرایط و امکاناتی را برای افرادی مانند شما در نظر گرفته است. به این ترتیب می‌توانید مسیرهای سفر را به دقت انتخاب کنید، اقامتگاه مناسبی را به صورت آنلاین از سایت‌های مربوطه رزرو کنید، وضعیت حمل و نقل مقصد را بسنجید، از مقاصد گردشگری با توجه به علایق و متناسب با توانایی‌های خود دیدن کنید و در نهایت سفری آسان و خاطره انگیز را تجربه کنید.
برای اقامت جایی را با قابلیت دسترسی خوب انتخاب کنید:
یکی از مواردی که می‌تواند سفر معلولین را بسیار آسان کند، انتخاب محل اقامت با قابلیت دسترسی مناسب و خوب است. به این معنی که هتل، ویلا یا سوئیتی که انتخاب و رزرو می‌کنید، به مراکز تفریحی، جاذبه‌های گردشگری، رستوران‌های مناسب برای استفاده شما و همه نقاط شهر دسترسی راحتی داشته باشد. ضمن این که مسیرهای تردد برای افراد معلول و کم توان به خصوص آن‌هایی که با ویلچر حرکت می‌کنند، مناسب و آسان باشد.
در آخر باید گفت روز به روز امکانات مناسب‌تر و بیشتری برای افراد معلول و کم توان در مقاصد گردشگری در نظر گرفته می‌شود تا آن‌ها هم بتوانند مانند مردم عادی سفر و تفریح کنند و از حقوق خود محروم نشوند. در بسیاری از کشورها به خصوص کشورهای پیشرفته صنعت گردشگری هر روز با آگاهی بیشتری از دیروز برای سفر معلولین برنامه ریزی می‌کند. امیدواریم این رشد را به زودی در کشور خودمان هم شاهد باشیم تا معلولین که جمعیت گسترده‌ای از مردم را شامل می‌شوند نیز از حقوقشان محروم نشوند و نیازهایشان نادیده گرفته نشود.