آشنایی با فرهنگ بومی مشهد و آداب و رسوم مردم آن

مشهد در بخش های  شرقی کشور، یکی از پر گردشگرترین شهر هایی است که در ایران وجود دارد و در تمام ایام سال شاهد حضور عظیمی از مردم و مسافران داخلی و خارجی در مشهد الرضا (ع) هستیم. مشهد یکی از کلان شهرهای کشور است و از گذشته تا بحال تاثیر به سزایی در عرصه های مختلف فرهنگی، دیدنی، اقتصادی، سیاسی و گردشگری کشور داشته است. همچنین هنگام سفر از جاهای دیدنی مشهد غافل نشوید که لذت سفر را دو چندان خواهد کرد.

با اینکه اصلی ترین جاذبه شهر مشهد، حرم اما رضا (ع) است، اما این شهر مقدس پر از جاذبه های دیدنی و گردشگری دیگری نیز هست که هرساله مقصد سفر توریست های بسیاری می شود. یکی از جاذبه های زیبای سفر به مشهد، آشنایی با فرهنگ سنتی و کهن مردم این شهر است.

حتما شما هم تابحال یکبار لهجه زیبای مشهد را شنیده اید. در ادامه با ما همراه باشید تا باهم نگاه دقیق تری به آداب و رسوم و فرهنگ مردم مشهد داشته باشیم.

آداب و رسوم مردم مشهد

مشهد یکی از آن شهرهایی است که هرکسی در زندگی اش حداقل یکبار به آن سفر می کند. شهری که به برکت حضور امام هشتم زبان زد عام و خاص است و ملجا درماندگان است. هیچ چیز در مشهد نمی تواند جای زیارت از بارگاه امام رضا (ع) را بگیرد، اما مشهد جاذبه های دیگری نیز دارد.

بخوانید از: بهترین رستوران ها و کافه های مشهد

لهجه و قومیت‌های مردم مشهد

برای آشنایی با فرهنگ بومی در هنگام سفر به مشهد و آداب رسوم مردم آن لازم است بدانیم در این شهر چه قومیت هایی با چه گویش هایی وجود دارد. به طور کلی طایفه های مختلفی با رسوم سنتی خود در مشهد و خراسان زندگی میکنند؛ برای مثال:

در جنوب این استان قوم عرب ها و سیستانی ها زندگی میکنند و هرچه به سمت شمال شرق خراسان می رویم به قوم تاجیک ها نزدیک خواهیم شد. همچنین در اطراف شهرهایی مثل نیشابور و تربت حیدریه اقوام اسماعیلیان و حیدری ها وجود دارند. بخش هایی هم مختص بختیاری ها در مرکز خراسان است. با توجه به نزدیکی شهر مشهد به افغانستان، تعداد قابل توجهی از مهاجران افغان هم در این شهر زندگی میکنند. جالب اینکه این استان مرزی با مرکزیت مشهد، میزبان سنت های مختلف، آداب اصیل و همچنین ادغامی است. مذاهب اسلام شیعی، اهل تسنن، اسماعیلیون و … به همراه زبان های ترکی، ترکمنی و … با گویش های مختلفی در صلح با هم زندگی می کنند.

رقص های محلی، رنگ های متنوع، سوغات و صنایع دستی خاص آیینی سنتی و غذاهای لذیذ متفاوت از دیگر رسم های مردم مشهد است.

مراسم باران خواهی در بین آداب و رسوم مردم مشهد

حتما شما هم آن داستان معروف را شنیده اید که مدتی طولانی کم آبی بر مردم خراسان حاکم شده بود. مردم نیاز خود به خدمت امام رضا (ع) می برند و در روزی معین، همگی به همراه امام به بیابان رفته و برای باران دعا می کنند.

در این زمینه احادیث و روایات بسیاری وجود دارد و اسناد تاریخی آن هم موجود است و جالب تر اینکه این رسم از همان سال ها، در بین مردم مشهد باب شده است.

مراسم باران خواهی یکی از قدیمی ترین و مهمترین آداب و رسوم مردم مشهد است که از قدیم الایام همچنان رواج دارد. در طول سال هنوز هم وقتی در فصل های گرم کم آبی به وجود می آید مردم به بیابان رفته و با ذکر دعا و قسم دادن به اسما متبرکه طلب بارش باران دارند.

جهت اجاره سوئیت در مشهد کلیک کنید.

ورزش های سنتی مردم مشهد

کشتی گیری در بین تمام مردم ایران نشان از پهلوانی و قهرمانی دارد و در هر شهری به روش خاصی برگزار می شود. در مشهد اما کشتی گیری کمی متفاوت تر است. مردم مشهد کشتی گیری را با چوخه انجام می دهند و یکی از قدیمی ترین رسوم پهلوانی در بین مردم مشهد است.

کشتی با چوخه در بین مردم مشهد، به خصوص قدیمی ترهایشان بسیار معروف است و نشان دلیری مردان منطقه خراسان است. البته این تنها بازی و نشان ورزش های سنتی در آداب و رسوم مردم مشهد نیست.

اگر از بزرگترها و قدیمی های مشهد بپرسید، بازی های دیگری نظیر کبد پدی، استاد سه پایه، قایم موشک، سنگ و پنج، آفتاب و مهتاب و آقاآقا را هم به شما معرفی میکنند که با لهجه شیرین مشهدی، شنیدن نام این بازی ها مزه دیگری دارد.

برگزاری ایام محرم حسینی در مشهد، شوروحال دیگری دارد

مراسم ایام محرم یکی از آن مراسم های خاصی در کشور است که در هر شهر با حال و هوای خاصی برگزار می شود. اما باید مشهد را یکی از آن شهرهایی به شما معرفی کنیم که محرم هایش حال و هوای بسیار دیدنی و خاصی دارد. محرم را باید یکی از خاصترین آداب و رسوم مردم مشهد معرفی کنیم که توجه ویژه ای به آن می شود.

تقریبا از تمام شهرهای کشور حسینه ها و مهدیه های مختلفی وجود دارد و حتی محله هایی هم در مشهد به نام خود دارند. در ایام محرم تمام مهدیه ها و حسینه های سطح شهر سیاه پوش شده و پیشکسوتان هر شهر و مداحان خوش صدایشان برای عزاداری در سوک امام حسین (ع) به مشهد وارد می شوند.

در هر کوچه و خیابانی از شهر حال و هوای عزاداری در سوگ سالار شهیدان دیدنی است، اما زیباترین جلوه را در حرم اما رضا (ع) خواهید دید. میدان معروف فلکه آب دقیقا روبروی درب باب الرضا حرم قرار دارد و در تمام ایام سال فواره آن پر از آب است. اما در ایام محرم این فواره را به رنگ سرخ خون در می آورند و با انواع پرچم های نمادین برای عزاداری آماده می کنند.

مراسم محرم در مشهد بخش های بسیار مختلفی دارد. از خطبه خوانی ها گرفته، تا برگزاری ختم ادعیه، سینه زنی، جامه سیاه، وقف و خیرات و هیئت شام غریبان در حرم آقا (ع) که دو بار در سال برگزای می شود. یکی در در شب شهادت امام رضا (ع) و یکی هم در شب شهادت امام حسین (ع) که همانطور که پیشتر هم گفتیم، خاص ترین جلوه از آداب و رسوم مردم مشهد است.

مراسم سنتی و آئینی در مشهد

در همه جای ایران مراسم چهارشنبه سوری ( اخرین 4شنبه سال ) برگزار می شود اما این رویداد در مشهد حال و هوایی سنتی تر دارد؛ لااقل در محلات بومی و شهرهای سنتی تر. آدابی مثل قاشق زنی، فال گوش ایستادن و …

در شب یلدا هم آداب سنتی کرسی نشینی و پذیرایی از میهمانان با خوراکی های پاییز و زمستان برپاست. قدیم رسم بوده که خانواده نوداماد برای نوعروس خود در سینی میوه و آجیل یلدا میفرستادند و در ازای آن خانواده عروس یک قواره پارچه کت شلواری در همان سینی پس میفرستادند.

راستی عروس هم بعد از آیین سنتی خواستگاری و بله برون و … در شب عروسی با مراسم “نخه” یا فرستادن او به آرایشگاه و بعد هم عروس کشون مواجه میشن!

روشن کردن چراغ های سنتی برای درگذشتگان در مشهد هم از دیگر آداب آنهاست. (چراغ برات)

یکی از ضرب المثل های معروف مشهدی
هَمسَیَه که از هَمسَیَه بر‌مِگِردَه مِگَه گوسَلَه‌ت پایِ سَگِمَه دِندون گریفتَه

 

نقش موسیقی و آواز در آداب و رسوم مردم مشهد

همانطور که می دانید استان خراسان بخش پهناوری از شرق کشور را تشکیل می دهد. به سبب همین گستردگی اقوام و فرهنگ های بسیار مختلفی هم در استان خراسان وجود دارند و از هریک از این اقوام در شهر مشهد هم وجود دارند.

مردمانی از فرهنگ های کرد، ترک، فارس و لر حتی عرب، به همین دلیل آوازها و رقص های بسیار خاصی را در مشهد مشاهده خواهید کرد. قرار گرفتن این قومیت ها در کنار یکدیگر، هسته اصلی آداب و رسوم مردم مشهد را تشکیل داده است که در نوع خود دیدنی و بی نظیر است.

یکی از معروف ترین آواز های سنتی در بین مردم مشهد، شعر و هم خوانی هایی است که در برخی از ایام سال در حرم امام رضا (ع) برگزار می شود. این مراسم های زیبا بینندگان بسیاری دارد و همگی در وصف ارادت و نیاز به درگاه امام رضا (ع) است، اما باید کمی خوش شانس باشید که زمان سفرتان با دیدن چنین مراسم هایی همزمان شود.

اما مراسم های فرهنگی مردم مشهد تنها به مراسمات دینی ختم نمی شود. یکی دیگر از معروفترین موسیقی های شهر مشهد، آواز های خاص و زیبای فرهنگ کرمانج در این شهر است.

کرمانج نام منطقه ای در خراسان شمالی است و مردم غیور کرد در این منطقه سکونت دارند. فرهنگ زیبا و آواز های مردم کرمانج به قدری خاص و شنیدنی است که راه به مشهد هم باز کرده اند و در بین آداب و رسوم مردم مشهد جا بازکرده، و طرفداران بسیاری دارد.

در بین آلات موسیقی هم به غیر از اینکه سبک خاصی از موسیقی سنتی به نام سبک خراسانی داریم، نوعی ساز خاص نیز در مشهد و منطقه خراسان وجود دارد که به آن دو تار می گویند. دوتار چیزی مشابه با ساز سه تار است،

با این تفاوت که دقیقا دو تار دارد. اما واقعا نواختن هنرمندانه و مهارت استادانه ای نیاز دارد. مردم بومی و محلی مشهد نیز به نواختن این ساز اصیل بومی مشهد فعالیت دارند و یکی از اصیل ترین نمونه های آداب و رسوم و فرهنگ ایران در دیار مشهد است.

همانطور که گفتیم طوایف بسیاری در استان خراسان وجود  دارند و همین امر باعث شده است تا رقص های مختلف و شاد بسیاری هم در منطقه خراسان و شهر مشهد وجود داشته باشد. شهر مشهد به واسطه مهاجر پذیری امروزه شاهد حضور فرهنگ ها و قومیت های بسیار متنوعی است و همین موضوع باعث می شود که در سفر خود، با داشتن کمی شانس، از رقص های شاد مردم این استان دیدن کنید.

رقص های معروف نیشابوری، سبزواری، بختیاری و حتی تاجیکی که همگی در رشته تاریخی فرهنگ کهن مردم مشهد تنیده شده است و جاذبه های بی نظیری به این شهر مقدس بخشیده است.

بخوانید از: بهترین سوغات مشهد

فرهنگ وقف و نذورات در مشهد، قدیمی ترین رسم در آداب و رسوم مردم مشهد

اگر تابحال نمی دانستید باید به شما بگوییم که شهر مشهد، بزرگترین شهر وقفی کشور است. بدین معنا که تقریبا تمام زمین های مسکونی، تجاری و کشاورزی اش به سبب وقف به وجود آمده اند. رتبه اول وقف در کشور به شهر مشهد و رتبه دوم نیز به شهر ملایر در استان همدان تعلق دارد.

فرهنگ وقف و نذورات یکی دیگر از آن آداب و رسوم مردم مشهد در شهر امام رضا است که به وفور وجود دارد و در کنار دیگر آداب و رسوم مردم مشهد، ریشه ای تاریخی دارد. در انتها باید به این نکته هم اشاره کنیم که آداب و رسوم مردم مشهد تنها به همین موارد خلاصه نمی شود و باید به مراسم چراغ برات و مراسم سنتی صلات هم در این بین اشاره کنیم. اما تلاش کردیم تا در این نوشتار مهمترین و معروف ترین آداب و رسوم تاریخی و فرهنگی مردم مشهد را به شما معرفی کنیم. همچنین برای اجاره ویلا، سوئیت و خانه در شهر مشهد می توانید در سایت شب اقدام فرمایید.