دانشمندان تا چه اندازه درباره تغییرات اقلیم با یکدیگر توافق دارند؟
با اینکه بیشتر دانشمندان از استدلال‌های قدیمی استقبال می‌کنند، اما وقتی صحبت از تغییرات آب و هوایی به میان می‌آید، تقریباً هیچ بحث و شکی در این زمینه وجود ندارد. مطالعات متعدد نشان داده است که بیش از 90 درصد دانشمندانی که به بررسی آب و هوای زمین می‌پردازند، به این نتیجه رسیده‌اند که زمین در حال گرم شدن است و انسان‌ها علت اصلی آن هستند.
در کنار دانشمندان، بیشتر نهادهای علمی بزرگ، از ناسا گرفته تا سازمان جهانی هواشناسی، این دیدگاه و نظریه را تایید می‌کنند. این سطح از توافق در میان دانشمندان بسیار شگفت انگیز است، زیرا با توجه به ماهیت رقابتی و متضاد کار علمی، هنوز مباحث و موضوعات فراوانی (مثل دلیل انقراض دایناسورها!) وجود دارد که دانشمندان بر سر آن اختلاف نظر دارند.
توافق جمعی دانشمندان درباره گرم شدن زمین، از اواخر دهه 1980 یعنی زمانی که تغییرات آب و هوایی در حال افزایش بود، شروع شد. در سال 1991، دو سوم زمین شناسان و اخترشناسان با یک نظرسنجی اعلام کردند که گرمایش زمین و تغییرات آب و هوایی را قبول دارند. همچنین در سال 1995، یک نهاد علمی محافظه کار که به طور دوره‌ای وضعیت دانش علمی دنیا را بررسی می‌کرد، به این نتیجه رسید که ” انسان تأثیر قابل مشاهده‌ای بر آب و هوای جهانی می‌گذارد.” در حال حاضر بیش از 97 درصد از دانشمندانِ آب و هوایی، در مورد وجود و علت تغییرات آب و هوا به توافق رسیده‌اند.
پس چرا همچنان در مورد تغییرات آب و هوا بحث‌های فراوانی وجود دارد؟ بسیاری از نظرات مخالف در این زمینه، نتیجه کمپین‌هایی است که به کمک شرکت‌ها و سیاستمدارانی که با اقدامات اقلیمی مخالف بودند، راه اندازی شدند. بسیاری از این کارزارها و شرکت‌های صنعتی، می‌گویند که دانشمندان هنوز در مورد تغییرات آب و هوایی تصمیم درستی نگرفته‌اند.
«فرانک لونتز- Frank Luntz»، مشاور جمهوری خواه، این موضوع را در یادداشتی که در سال 2002 منتشر شد اینگونه توضیح داد: «اگر بیشتر مردم به این باور برسند که مسائل و مشکلات علمی حل و فصل شده است، دیدگاه آنها درباره گرمایش جهانی هم تغییر خواهد کرد». با این حال زیر سوال بردن توافق دانمشندان درباره گرمایش زمین، همیشه به عنوان یک موضوع بحث برانگیز باقی مانده است.
بسیاری دیگر از افراد برای اثبات نادرستی توافق دانشمندان و ایجاد تردیدهای علمی، به وقایعی مانند “پروژه درخواست گرمایش جهانی” اشاره می‌کنند. این پروژه، یک کمپین جمع آوری امضا بود که برای ایجاد شک و شبهه در مورد توافق علمی تغییرات آب و هوا راه اندازی شد. بر اساس این کمپین، از دولت ایالات متحده درخواست شده بود تا پروتکل کیوتو 1997 (توافقنامه بین المللی درباره آب و هوا) را رد کند.
طومار امضا شده این کمپین بر این اساس تنظیم شده بود که چیزی به نام تغییرات آب و هوایی وجود ندارد، و حتی اگر گرمایش زمین در حال رخ دادن باشد، آسیبی برای انسان‌ها به بار نخواهد آورد. از سال 1998، بیش از 30 هزار نفر با مدرک علمی متن این کمپین را امضا کردند. با این حال، نزدیک به 90 درصد این افراد رشته تحصیلی مرتبط با زمین، جو یا علوم محیطی نداشتند. در میان امضا کنندگان تنها 39 اقلیم شناس وجود داشت. در حقیقت بیشتر امضا کنندگان، مهندسان، پزشکان و سایر دانش آموختگانی بودند که رشته آنها ارتباط چندانی با آب و هوا نداشت.
در این میان تعدادی از محققان معروف همچنان مخالف این اجماع علمی هستند. برخی مانند «ویلی سون- Willie Soon»، محقق وابسته به مرکز اخترفیزیک هاروارد، از جمله این افراد بوده که شغلش با صنعت سوخت‌های فسیلی در ارتباط است. برخی دیگر از محققان هم که نسبت به این توافق تردید داشتند، پس از ارزیابی مجدد داده‌های دمایی، نظر خود را تغییر دادند و به صف دانمشندان زمین شناس پیوستند. نمونه این افراد، « ریچارد مولر- Richard Muller» فیزیکدان آمریکایی است که یافته‌های تیم او نتایج گرمایش زمین را تایید کرد و نشان داد که فعالیت‌های انسانی زمین را گرمتر می‌کند. او در سال 2012 در مقاله‌ای برای تایمز نوشت: «من را یک فرد شکاک بدانید که دیگر تغییر کرده است».
فرانک لونتزِ سیاست مدار هم، موضع خود را در مورد گرمایش زمین تغییر داد و اکنون به دیگر دولتمردان توصیه می‌کند که چگونه برای انجام اقدامات اقلیمی با انگیزه باشند.
کلام آخر
اما به عنوان نکته پایانی در مورد قطعیت داشتن یا نداشتن گرمایش زمین: انکارگرایان همیشه به این نکته اشاره می‌کنند که در علم قطعیتی وجود ندارد. با این حال نباید فراموش کنیم که “قطعیت نداشتن” به معنای فقدان دانش نیست. در حقیقت، وجود شک و تردید، معیاری است که نشان می‌دهد چقدر یک موضوع به خوبی شناخته شده است. در مورد تغییرات آب و هوایی، دانشمندان طیف وسیعی از تغییرات احتمالی آینده را در دما، بارندگی و سایر متغیرهای مهم پیدا کرده‌اند که تا حد زیادی به سرعت کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای بستگی دارد. با این حال تردید و نبود قطعیت، باعث نشده است که داشنمندان درباره واقعی بودن تغییرات اقلیمی و منشا انسانیِ آن، به شک بیفتند.
نگارش و ترجمه: شبنم بهروز