معرفی آثار تاریخی همدان؛ یادگاری‌های اولین پایتخت ایران

همدان گلچینی از بهترین آثار باستانی ایران را در خودش جای داده و این موضوع برای شهری که در دوره‌های تاریخی مختلف رونق داشته، جای تعجب ندارد. بعد از  انتخاب به عنوان اولین پایتخت ایران در زمان مادها، این شهر در زمان چند سلسله تاریخی دیگر مثل هخامنشیان و آل بویه هم پایتخت ایران بود و سلسله‌هایی مثل ساسانیان، قاجار و صفویه هم توجه ویژه‌ای به این شهر داشتند. به همین دلیل است که آثار تاریخی همدان هم از نظر تاریخی و هم مذهبی، غنا و تنوع دارد.

در این مقاله از وبلاگ شب، با مهم‌ترین آثار تاریخی این شهر مهم و باستانی آشنا می‌شوید و بعد از خواندن آن، فهرست بلندبالایی از جاهای دیدنی برای سفر بعدی به همدان خواهید داشت.

برای اجاره ویلا و سوئیت در همدان کلیک کنید

مجموعه تاریخی هگمتانه؛ بازمانده‌های پایتخت باستانی ایران

تپه هگمتانه یکی از ارزشمندترین جاذبه‌های گردشگری همدان است و گل سرسبد آثار تاریخی همدان محسوب می‌شود. این تپه‌ها، بازمانده همان شهر تاریخی هگمتانه (پایتخت مادها) است که در دوران پیش از اسلام رونق داشته است. معماری این شهر با توجه به قدمت زیاد و زمان ساخت آن شگفت انگیز است؛ به‌نحوی‌که در آن دوران معابر مفروش و کانال‌های آبرسانی داشته است.

طی کاوش‌های انجام شده در تپه‌های هگمتانه، چندین لوح باستانی زرین مربوط به داریوش دوم و اردشیر دوم و همچنین انواع ظروف و صنایع‌دستی مربوط به دوره‌های تاریخی مختلف کشف شده است که همگی آن‌ها در موزه هگمتانه نگهداری می‌شوند. تپه‌های هگمتانه در حقیقت بخشی از پایگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری هگمتانه است که شامل موزه هگمتانه و کلیسای گریگوری استفان هم می‌شود.

آدرس مجموعه تاریخی هگمتانه: همدان، میدان اکباتان، پایگاه ملی میراث‌فرهنگی و گردشگری هگمتانه

ساعات بازدید: 8 صبح تا 6 عصر

موزه هگمتانه؛ نمایشگاه اسکلت‌های عاشق

در موزه هگمتانه بخش‌هایی از قلعه‌های تودرتو و دیوارهای شهر تاریخی هگمتانه و همچنین ظروف، مجسمه و صنایع‌دستی تاریخی کشف شده در تپه هگمتانه نگهداری می‌شود و از این نظر می‌توان آن را یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی همدان دانست. تعدادی از آثار مهم کشف شده در هگمتانه هم از این موزه به موزه‌های ایران باستان و خارج از کشور منتقل شده‌اند.

بخش اسلامی این موزه یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های آن است که در آن آثار مربوط به دوران بعد از اسلام نگه‌داری می‌شود و در میان آن‌ها می‌توانید اسکلت‌هایی را ببینید که در همان حالتی که دفن شده بودند، به نمایش درآمده‌اند. در کنار این اسکلت‌ها، ظروف سفالی و اشیای ارزشمند آن‌ها نیز قرار دارد؛ چون در گذشته رسم بوده که اشیای مهم هر فرد را همراه با او دفن کنند.

آدرس موزه هگمتانه همدان: همدان، میدان اکباتان، جنب مجموعه تاریخی هگمتانه

ساعات بازدید: 8 صبح تا 6 عصر

بخوانید از: بهترین ییلاقات همدان برای طبیعت گردی در تابستان

آرامگاه ابوعلی سینا؛ استراحتگاه مشهورترین پزشک ایرانی

در میان ایرانی‌ها و حتی اکثر مردم جهان کمتر کسی پیدا می‌شود که نام ابوعلی سینا یا ابن‌سینا به گوشش نخورده باشد. البته همدانی‌ها به شیخ‌الرئیس بوعلی می‌گویند و آرامگاه او با نام بوعلی در همدان مشهور است. بنای آرامگاه ابوعلی سینا طی دوره‌های تاریخی مختلف تغییر کرده و مورد مرمت قرار گرفته است. بسیاری از اهل عرفان، این آرامگاه را سرآمد آثار تاریخی همدان می‌دانند.

این بنا تا اواخر قرن سیزدهم یک چهارطاقی ساده بود و قبری نداشت و در دوران قاجار مورد مرمت قرار گرفت و به دستور دختر عباس میرزا (ولیعهد فتحعلی‌شاه) یک سنگ قبر روی مزار ابوعلی سینا قرار گرفت. در دوران پهلوی، بنای آرامگاه این پزشک و دانشمند مشهور ایرانی مورد تغییروتحول اساسی قرار گرفت و بنای فعلی، شاهکار هوشنگ سیحون معمار برجسته ایرانی است که با همکاری آندره گدار فرانسوی طراحی شده است.

بنای فعلی آرامگاه 12 ستون دارد که نماد تسلط ابن‌سینا بر 12 دانش مختلف است و ایوان آن 10 ستون دارد که نشان می‌دهد این بنا 10 قرن بعد از درگذشت ابوعلی سینا احداث شده است.

آدرس آرامگاه ابوعلی سینا همدان: همدان، میدان ابوعلی سینا

ساعات بازدید: 8:30 صبح تا 8:30 شب

بخوانید از: کردخورد، تالابی که در پاییز جان می گیرد 

آرامگاه باباطاهر همدان؛ شاعر دوبیتی‌های شورانگیز

باباطاهر یکی از مشهورترین شعرای ایرانی است که به خاطر سرودن دوبیتی‌های عاشقانه و عرفانی شهرت دارد. این شاعر مشهور از بزرگان طریقت و اهل حق هم بود و به رسم اهل حق، به او لقب بابا داده بودند. بنای فعلی آرامگاه باباطاهر مثل دوبیتی‌های او در عین سادگی بسیاری زیبا و چشمگیر است و مثل آرامگاه ابوعلی سینا، توسط مهندس هوشنگ سیحون و محسن فروغی طراحی و ساخته شده است.

مثل بسیاری از مهم‌ترین آثار تاریخی همدان، آرامگاه باباطاهر هم در مرکز شهر و در نزدیکی مهم‌ترین آثار باستانی همدان مثل تپه هگمتانه، گنبد علویان و کلیسای گریگوری استفان قرار دارد.

آدرس باباطاهر همدان: همدان، میدان باباطاهر

ساعات بازدید: 9 صبح تا 7 عصر

بخوانید از: راهنمای سفر به شهر زیبای همدان 

مجسمه شیر سنگی؛ یادگار دوران اسکندر

شیر سنگی یکی از عجیب‌ترین آثار تاریخی همدان است که زمانی شبیه شیر بوده و به دلیل این که سالیان سال مورد بی‌مهری و تخریب واقع شده، در حال حاضر شباهت زیادی به شیر ندارد. این شیر در گذشته یک جفت دیگر داشته که توسط مردم و جنگاوران به‌صورت کامل از بین رفته است. این شیرهای سنگی زینت‌بخش دروازه شهر همدان بودند و بر اساس روایات تاریخی، به دستور یکی از سرداران اسکندر مقدونی دستور ساخته شدند.

مثل سایر آثار تاریخی مهم همدان، هوشنگ سیحون نجات‌بخش این اثر بوده و دستور داده که آن را از روی زمین بردارند و روی سکوی فعلی نصب کنند.

آدرس شیر سنگی همدان: همدان، میدان سنگ شیر

ساعات بازدید: 24 ساعته

کتیبه‌های گنجنامه؛ نماد قدرت داریوش و خشایارشا

گنجنامه یکی دیگر از مشهورترین آثار تاریخی همدان است که به دلیل میزبانی از 2 کتیبه منصوب به داریوش و خشایارشا، شهرت دارد. این 2 پادشاه قدرتمند هخامنشی در این کتیبه‌ها از قدرت خود و خاندانشان گفته‌اند.

به جز کتیبه‌های هخامنشی، در مجموعه گنجنامه چند جاذبه تفریحی مهم همدان مثل سورتمه گنجنامه همدان، تله‌کابین گنجنامه، غار آکواریوم و آبشار گنجنامه وجود دارد و بسیاری از مردم همدان برای لذت بردن از این تفریحات در آخر هفته راهی این مجموعه گردشگری و تفریحی می‌شوند. همچنین در گنجنامه امکان اجاره ویلاهای کوهستانی مجهز در دامنه‌های کوه الوند نیز وجود دارد.

آدرس مجموعه گنجنامه همدان: همدان، میدان قائم، انتهای جاده گنجنامه، میدان گنجنامه

ساعات بازدید: 8 صبح تا 10 شب، نیمه دوم سال تا 8 شب

گنبد علویان؛ گنبد سبز سیه‌پوش

گنبد علویان یکی دیگر از آثار تاریخی همدان است که قدمت آن به دوران بعد از اسلام می‌رسد و نشان‌دهنده رونق همدان در آن دوران است. قدمت گنبد علویان به دوران سلجوقیان (قرن ششم هجری) می‌رسد و بنا بر اسناد تاریخی، خاندان علویان در ابتدا این گنبد را به عنوان مسجد ساختند و بعداً با اضافه کردن سردابی در زیرزمین، آن را به مقبره خانوادگی خود تبدیل کردند. این تغییر کاربری باعث شد که در گذشته مردم همدان به آن لقب گنبد سبز سیه‌پوش بدهند.

این گنبد معماری خاص و تزیینات پیچیده و پرجزئیاتی دارد و بسیاری معتقدند که مثل بسیاری از بناهای مشابه ساخته شده در آن زمان، رازآلود و پر از اسرار است. این گنبد در نزدیکی آرامگاه ابن‌سینا، آرامگاه باباطاهر و مجموعه تاریخی هگمتانه قرار دارد.

آدرس گنبد علویان همدان: همدان، چهارباغ علویان، نزدیک امامزاده عبدالله

ساعات بازدید: 9 صبح تا 7 عصر

کاروانسرای تاج‌آباد؛ یکی از خاص‌ترین آثار تاریخی همدان

قدمت این بنای تاریخی به دوران رونق کاروان‌سراها در ایران یعنی دوران صفویه می‌رسد. این کاروان‌سرا برخلاف اکثر کاروان‌سراهای آن دوران که مستطیلی شکل بودند، پلانی دایره‌ای‌شکل دارد و به همین دلیل یکی از خاص‌ترین آثار تاریخی همدان است. برای دیدن کاروانسرای تاج‌آباد باید به روستای تاج‌آباد سفلی در 34 کیلومتری همدان سفر کنید که پیمودن این مسیر با خودروی شخصی، حدود نیم ساعت طول می‌کشد.

کاروانسرای تاج‌آباد یک بنای خشتی با تزیینات ساده و درب و پنجره‌های چوبی زیبا است و روایت است که از آن برای اتراق زائران کربلا استفاده می‌کرده‌اند. در این کاروان‌سرا مراسم و جشن‌های محلی برگزار می‌شود و اگر برای بازدید از آن به در بسته برخورد کردید، می‌توانید با شماره درج شده روی در تماس بگیرید تا مسئول کاروان‌سرا بیاید و در را برایتان باز کند.

آدرس کاروانسرای تاج‌آباد همدان: استان همدان، شهرستان بهار، روستای تاج‌آباد سفلی (رسول آباد)

ساعات بازدید: 7:30 صبح تا 11 شب

آرامگاه استر و مردخای؛ از معدود زیارتگاه‌های یهودیان در ایران

در مورد آرامگاه استر و مردخای روایت‌های تاریخی متعددی وجود دارد و یهودیان معتقدند که این آرامگاه به زنی به نام استر و دایی او تعلق دارد. استر در دوران خشایارشا با کمک مردخای توانست در دربار نفوذ کند و همسر خشایارشا شود. این ازدواج به استر کمک کرد تا به آزار و اذیت هم‌کیشان خود یعنی یهودیان در آن دوران پایان دهد و به همین دلیل یهودیان برای او احترام ویژه‌ای قائل هستند.

این آرامگاه شهرت جهانی دارد و بسیاری از یهودیان و علاقه‌مندان به تاریخ، از سرتاسر جهان برای دیدن آن به همدان سفر می‌کنند. آرامگاه استر و مردخای هم از جمله آثار تاریخی همدان است که بارها مرمت شده و قدمت بنای فعلی آن به قرن هفتم هجری می‌رسد.

آدرس آرامگاه استر و مردخای: همدان، ابتدای خیابان شریعتی، کوچه استر

ساعات بازدید: 8 صبح تا 2 بعد از ظهر و 4 بعد از ظهر تا 6 عصر

کلیسای گرگوری استفان؛ یادگار ارمنی‌های روسی

کلیسای گرگوری استفان یا گریگوری استپانوس یکی از مجهورترین آثار تاریخی همدان است که در نزدیکی تپه هگمتانه قرار دارد. این بنا در زمانی که همدان ارامنه زیادی داشت، توسط ارمنی‌های همدان و ارامنه مهاجر روسی در سال 1676 میلادی ساخته و در دوران پهلوی مرمت شد. این کلیسای کوچک با خشت و گچ ساخته شده است و طاق‌نماهایی با قوس هلالی دارد که از جذابیت‌های اصلی آن محسوب می‌شوند.

آدرس کلیسای گرگوری استفان: همدان، قسمت شرقی تپه هگمتانه، محله قدیم ارامنه

ساعات بازدید: 9 صبح تا 6 عصر

بخوانید از: جاذبه‌های گردشگری ملایر، از تپه نوشیجان تا پارک سیفیه 

مسجد جامع همدان؛ مسجد چهارایوانی قاجاری

مسجد جامع همدان یکی دیگر از آثار تاریخی همدان است که قدمت آن به دوران قاجار می‌رسد. این مسجد از آن مساجد بزرگی است که در دوران فتحعلی‌شاه و محمدشاه قاجار در تهران، قزوین و چند شهر دیگر ساخته شد. مثل بسیاری از مساجد آن زمان، این مسجد هم پلانی مستطیلی دارد و به سبک چهارایوانی ساخته شده است. همچنین برای تزیین طاق ورودی شبستان، پنجره فولاد و محراب آن، کاشی‌های هفت‌رنگ به کار رفته است.

این بنا به‌تازگی بازسازی شده و اگر می‌خواهید از آن بازدید کنید، باید روزهای وسط هفته به آنجا بروید؛ چون جمعه‌ها امکان بازدید از این مسجد وجود ندارد.

آدرس مسجد جامع همدان: همدان، ابتدای خیابان اکباتان، نزدیک میدان امام خمینی

ساعات بازدید: 8 صبح تا 6 عصر، جمعه‌ها تعطیل

همدان؛ شهر آرامگاه‌ها و آثار باستانی ارزشمند

در این مقاله شما را با مهم‌ترین آثار تاریخی همدان، قدیمی‌ترین پایتخت ایران آشنا کردیم؛ آثاری که بیشتر آن‌ها از مهم‌ترین آرامگاه‌ها و آثار باستانی کشور محسوب می‌شوند. اگر قصد سفر به همدان را دارید و می‌خواهید به این آثار ارزشمند دسترسی خوبی داشته باشید و خیالتان هم از بابت کیفیت و نظافت اقامتگاه راحت باشد، وارد صفحه اجاره ویلا و سوئیت در همدان و یکی از اقامتگاه‌های شب در این شهر را رزرو کنید.

سؤالات متداول درباره آثار تاریخی همدان

مهم‌ترین آثار تاریخی همدان کدامند؟

تپه هگمتانه، آرامگاه ابوعلی سینا، آرامگاه باباطاهر، کتیبه‌های گنجنامه، گنبد علویان، آرامگاه استر و مردخای

گنجنامه همدان کجاست؟

همدان، میدان قائم، انتهای جاده گنجنامه، میدان گنجنامه

مهم‌ترین آثار باستانی همدان کدامند؟

تپه هگمتانه، شیر سنگی، کتیبه‌های گنجنامه و آرامگاه استر و مردخای