شکوه و عظمت ایران باستان در تخت جمشید شیراز

بدون شک مرکز تمدن اساطیری ایران تخت جمشید شیراز است! بنایی که گرچه امروز ویران شده اما دیر زمانی مهد بزرگترین امپراتوری در جهان بوده است. سازه‌ای که امروز از آن تنها ستون ها و تخته سنگهایی عظیم و غول پیکر به جا مانده؛ ستونهایی که هنوز با وجود تغییرات آب و هوایی خم به ابرو نیاورده‌اند و استوار در میان دشتی فراخ دیده می‌شوند. صحبت را به گزافه نمی‌بریم و بدون کمترین اتلاف وقت، شما را به خواندن ادامه این مطلب که درباره جزئیات تخت جمشید شیراز است، دعوت می‌کنیم!

دلیل نامگذاری تخت جمشید

بد نیست که پیش از پرداختن به جزئیات تخت جمشید شیراز، کمی هم درباره آوازه تاریخی این بنای شگفت انگیز با شما صحبت کنیم. نزدیک به ۵۰۰ سال قبل از میلاد، امپراطوری هخامنشی بر حدود ۴۴٪ از جمعیت انسانی آن زمان حکمفرمایی می‌کرد. پادشاهان ایرانی در آن زمان با کنترل سرزمینی وسیع و در حال گسترش، بناها و آثار معماری برجسته و متعددی را در آن احداث کردند که تخت جمشید مهمترین آنها است.

اما چرا به این مجموعه تخت جمشید می‌گویند؟ جمشید شخصیت اسطوره‌ای در ادبیات فارسی است که فردوسی چندین بار در شاهکار حماسی خود شاهنامه، به او اشاره کرده است. بر اساس داستان‌های اساطیری، جمشید شاهزاده‌ای عادل بود که بیش از ۷۰۰ سال حکومت کرد و تاج و تختش هم آنچنان سنگین بود که توسط غول‌های اسطوره‌ای حمل می شد. در زمان کشف تخت جمشید بسیاری به این فکر افتادند که شاید این سازه عظیم و پهناور یادگاری است که از دوران جمشید به جا مانده، و به همین دلیل نام تخت جمشید را بر آن نهادند.

گرچه امروز همه ما به کمک مورخان می‌دانیم که این بنای تاریخی به چه زمانی تعلق دارد، اما همچنان این نام روی این سازه تاریخی باقی مانده و دیگر همگی آن را با عنوان تخت جمشید می‌شناسند.

تاریخچه پرآوازه تخت جمشید شیراز

امپراطوری هخامنشی، کشوری در آسیای غربی بود که توسط کورش بزرگ بنیان نهاده شد و در بین سالهای ۵۵۰-۳۳۰ حکومت جهان را برعهده داشت. وسعت سرزمین این امپراتوری به حدی بود که از شبه جزیره بالکان در غرب تا دره رودخانه هندو در شرق را در برمی‌گرفت. ویژگی بارز این حکومت نیز در این موارد خلاصه می‌شد: احترام به آزادی فردی و قومی، بزرگداشت نظم و قانون، تشویق هنرها و فرهنگ بومی و ترویج بازرگانی و هنر.

۵۱۸ سال قبل از میلاد مسیح بود که صخره بزرگی در شمال‌ غرب کوه مهر، توجه داریوش بزرگ، پادشاه هخامنشی را به خود جلب کرد و آن را برای احداث یک قصر شاهانه برگزید. طرح داریوش بزرگ، ساخت بنایی بر روی سکویی وسیع بود که شامل ۱۲۵ هزار متر مربع میشد. مکان‌های مسکونی، خزانه‌داری، قصرهای تشریفاتی و استحکامات دفاعی بخشی از مهم‌ترین سازه‌های این قصر شاهانه به حساب می‌آمدند که به دلیل طولانی شدن مراحل ساخت، احداث کامل آنها در زمان پادشاهانی همچون خشایارشاه و اردشیر اول نیز ادامه یافت.

ساخت بنای تخت جمشید، ۱۸۸ سال طول کشید و تا پایان حکومت هخامنشیان ادامه داشت. این بنا سرانجام در سال ۳۳۰ قبل از میلاد توسط اسکندر مقدونی و سربازانش تسخیر و تخریب شد. اسکندر با ورود به تخت جمشید سپاهیانش را برای غارت آزاد گذاشت و پنج ماه در این شهر سکنی گزید. سربازان اسکندر تمام خانه‌های اطراف را غارت کردند، مردان پیر و جوانان را از دم تیغ گذراندند و زنان و دختران را به بردگی گرفتند. ماه‌ها بعد از این غارت، قسمت شرقی کاخ خشایارشا طعمه آتش شد و این بلا به باقی نقاط شهر نیز سرایت کرد. گرچه بسیاری این آتش سوزی را عمدی و به دلیل انتقام جویی اسکندر از جنگ دوم یونانیان با ایرانیان عنوان می‌کردند.

 برای مشاهده و اجاره سوئیت شیراز کلیک کنید

تخت جمشید شیراز قبل از ویرانی

دوران با صلابت تخت جمشید تا قبل از حمله اسکندر مقدونی در سال ۳۲۴ پیش از میلاد ادامه داشت. قبل از نابودی تخت جمشید، کاخ‌ها و عمارت‌های باشکوه هخامنشیان زیبایی بی‌نظیری داشتند و محیط اطراف آن چیزی شبیه به شهرکهای امروزی طراحی شده بود. در صفحات مجازی تصاویری باشکوه و زیبا از کاخ‌ها و ستون‌های اشرافی تخت جمشید شبیه سازی شده است که به خوبی اوج هنر و شکوه معماری آن زمان را نشام می‌دهد.

بد نیست که بدانید معماران آن زمان، ساخت این بنا و نقش‌های مجلل آن به دو شیوه انجام می‌دادند:

• رنگ آمیزی‌های جذاب و متفاوت که نمونه‌هایی از آن در کاخ سه دری و صد ستون قابل مشاهده است.
• چسباندن فلزهای گران بها به نقاط مختلف دیواره‌ها و ستون‌ها

بخوانید از: راهنمای سفر به شیراز

قدمت تخت جمشید چقدر است؟

قدمت این مجموعه عظیم بیش از ۲۵۰۰ سال است که بر اساس یافته‌های باستان شناسان، قدیمی‌ترین بخش آن به سال ۵۱۸ قبل از میلاد بر میگردد. در حال حاضر قسمت‌های مهمی از این سازه باشکوه در معروف‌ترین موزه‌های جهانی نگهداری می‌شود. بد نیست که بدانید تخت جمشید شیراز در سال ۱۹۷۹ میلادی به عنوان دومین اثر تاریخی و فرهنگی ایران به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد.

تخت جمشید کجاست و بهترین زمان سفر به آن چه فصلی است؟

مجموعه تاریخی تخت جمشید در شمال شرقی شیراز و در نزدیکی مرودشت استان فارس قرار گرفته و فاصله‌اش تا این شهر چیزی حدود ۷۰ کیلومتر است. بهترین زمان سفر به تخت جمشید هم نیمه دوم سال تا اواخر فروردین ماه است. در این ایام می‌توانید در ساعات ابتدایی روز یا بعد از ظهر، بعد از خنک‌تر شدن هوا از این مجموعه بازدید کنید. فراموش نکنید که در صورت سر زدن به این منطقه باستانی در ایام تعطیل، احتمالا با ترافیک زیادی مواجه خواهید شد.

نقوش برجسته و سنگ تراشی های تخت جمشید شیراز

یکی از مهم‌ترین آثار کشف شده در منطقه باستانی تخت جمشید شیراز، سنگ نوشته‌ها و نقش برجسته‌هایی است که از قسمت‌های مختلف کاخ‌ها و بناهای این منطقه کشف شده است. این کتیبه‌ها رازهای زیادی را از دوران هخامنشیان به نمایش می‌گذارند. آثاری شگفت انگیز که اغلب از دوران پادشاهی داریوش اول، خشایار شاه، و اردشیر اول به یادگار مانده‌اند.

نقوش برجسته تخت جمشید همچنین از پله‌های ورودی کاخ آپادانا تا چهارچوب‌ها و پنجره‌ها و کاخ‌های اصلی، به خوبی به چشم می‌آیند. این نقوش برجسته اغلب شامل تصاویر سربازان و پادشاهان هخامنشی، خدمتگزاران و سفیران سرزمین‌های دیگری هستند که پیشکش‌ها و هدایایشان را برای پادشاه به همراه آورده‌اند.

بخوانید از: جاهای دیدنی شیراز

ستون‌های تخت جمشید شیراز

از معروف‌ترین و عظیم‌ترین سازه‌های باقی مانده در تخت جمشید می‌توان به ستون‌ها و سر ستون‌های کشف شده در این منطقه اشاره کرد. این ستون‌های سنگین و بلند، همگی از شیوه ساخت و مهندسی پیشرفته‌ آن زمان حکایت می‌کنند. اغلب این ستون‌ها شامل باقی‌مانده‌هایی از کاخ آپادانا هستند. گرچه این کاخ در روزگار گذشته بیش از ۷۲ ستون داشته که امروز تنها ۱۴ ستون از آن باقی مانده است. اغلب این ستون‌ها حدود ۲۰ متر ارتفاع دارند و وزن آن‌ها نزدیک به ۸۵ تن است.

این ستون‌ها و سرستون‌ها به نمادی از تخت جمشید تبدیل شده‌اند، تا جایی که در تصاویر منتشر شده از تخت جمشید می‌توان این ستون‌ها و سرستون‌ها را به زیبایی مشاهده کرد.

کاخ اختصاصی داریوش یا تچر

یکی از کاخ‌هایی معروف و دیدنی که در جنوب غربی کاخ آپادانا قرار گرفته است، کاخ با شکوه تچر است که با نام «هدیش» نیز معرفی می‌شود. به اعتقاد مورخان، این سازه باشکوه یکی از اولین کاخ‌هایی بود که به دستور داریوش ساخته شد. 

کاخ تچر از یک تالار مرکزی با ۱۲ ستون تشکیل شده است که از سمت شمال به دو اتاق چهار ستونی و از جنوب به یک ایوان ۸ ستونی منتهی می‌گردد. در سمت غربی کاخ نیز پلکانی دو طرفه وجود دارد که در آن نقش برجسته‌ای مربوط به زمان اردشیر سوم دیده می‌شود.

جهت مشاهده و اجاره ویلا کلیک کنید

دانستنی‌های جالب از تخت جمشید شیراز

همانطور که به شما گفتیم، ساخت این تخت جمشید شیراز به ۲۵۰۰ سال پیش باز می‌گردد و به همین دلیل برخی از ویژگی‌های معماری و مهندسی آن بسیار جالب توجه و منحصربه‌فرد است! مثلا اغلب ستون های سنگی کاخ‌های این بنا با استفاده از سرب داغ به یکدیگر متصل شده‌اند و اصلا به همین دلیل است که با گذشت این همه سال و رخ دادن بلایای طبیعی و غیرطبیعی، هنوز به این شکل استوار و پابرجا مانده‌اند.

دیگر ویژگی جالب تخت جمشید شیراز، سیستم کانال کشی و لوله کشی آب و فاضلاب آن است که از نبوغ و خلاقیت ایرانیان قدیم حکایت می‌کند. سیستم یکپارچه آب و فاضلاب تخت جمشید به صورتی طراحی شده که در مواقع سیل و باران‌های پی‌در‌پی، راه خروج آب آزاد باشد و به جای جمع شده در گودال‌ها، از طریق مسیرهای شیب دار به زمین‌های کشاورزی اطراف منتهی شود. 

موزه تخت جمشید شیراز

یکی از قدیمی‌ترین موزه‌های ایران موزه تخت جمشید شیراز است که در آن آثار و ابزار آلات مختلفی که در این منطقه باستانی به کشف رسیده، نگهداری می‌شود. بنای اصلی این موزه اما عمارتی است که در زمان هخامنشیان، به عنوان کاخ ملکه شناخته می‌شده است. این کاخ برای نخستین بار در سال ۱۳۱۱ کشف و در همان سال به عنوان موزه تخت جمشید انتخاب شد.

بد نیست که بدانید کاخ ملکه به دستور خشایار شاه ساخته شده است و شامل یک تالار اصلی و تعداد زیادی اتاق می‌شود. هرکدام از این اتاق‌ها ورودی‌های جداگانه‌ای دارند و نقوش متفاوتی هم بر روی هر یک از ورودی‌ها حک شده است. 

بخوانید از: بهترین مراکز خرید و سوغات شیراز

جاذبه‌های دیدنی اطراف تخت جمشید شیراز

جاهای دیدنی اطراف تخت جمشید شیراز کم نیستند و در این منطقه مقبره‌ها و سنگ نوشته‌های بسیاری وجود دارد. یکی از این جاذبه‌های تاریخی تخت جمشید، نقش رستم است که در فاصله ۶ کیلومتری این منطقه باستانی قرار گرفته است. این منطقه یادگارهایی از حکومت ایلامیان تا ساسانیان را در خود جای داده که مهم‌ترین آن‌ها شامل آرامگاه‌های سنگی پادشاهان هخامنشی که در دل کوه قرار گرفته‌اند، می‌شود.

مجموعه ارزشمند پاسارگاد همچنین یکی دیگر از دیدنی‌های اطراف تخت جمشید است که در فاصله ۷۳ کیلومتری از آن قرار دارد. این مجموعه تاریخی و ارزشمند نیز به عنوان آرامگاه کوروش کبیر شناخته می‌شود و به جز سازه باستانی‌اش، آثار دیگری مانند باغ پادشاهی پاسارگاد، آرامگاه کمبوجیه و چند کاروانسرا را در دل خود جا داده است.

پلکان ورودی تخت جمشید

پلکان‌های ورودی تخت جمشید شیراز ترکیبی از هنر و معماری خاص و پیچیده‌ هخامنشیان هستند؛ به ویژه پلکان‌هایی که در قسمت غربی مجموعه تخت جمشید دیده می‌شوند. هر کدام از این پلکان‌ها از ۱۱۱ پله در اندازه‌های یکسان تشکیل شده‌اند و با نظم و زیبایی خاصی در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. در حال حاضر برای جلوگیری از آسیب به این پله‌ها، پلکان‌های مصنوعی چوبی در نزدیکی آنها احداث شده است تا گردشگران از این قسمت وارد مجموعه تخت جمشید شوند.

دروازه ملل تخت جمشید

زمانی که از پلکان‌های تاریخی تخت جمشید بالا بروید، به سازه‌ای عظیم خواهید رسید که دروازه ملل نام دارد. این دروازه محل ورود تمامی افرادی بوده که قصد داشتند به این مجموعه وارد شوند و از این دروازه به سمت دیگر کاخ‌ها رهسپار شوند. همچنین مهمان‌هایی که قصد ملاقات با پادشاهان را داشتند در این محل به انتظار می‌نشستد تا زمان اجازه ورود فرا برسد.
تندیس‌هایی از گاو، عقاب و شیر را می‌توان در کاخ دروازه ملل با استواری و در نهایت نمادگرایی مشاهده کرد. دو موجود افسانه‌ای غول پیکر نیز در ورودی تالار از مهمانان پذیرایی می‌کنند که با سر انسان، پاهای گاو، بدن شیر و بال های عقاب دیده می‌شوند.

بخوانید از: بهترین غذاها در کافه های شیراز

کاخ صد ستون

یکی از کاخ‌های بزرگ و باشکوه تخت جمشید، کاخ صد ستون است. کاخی بزرگ و وسیع که از ده ردیف ستون تشکیل شده و نزدیک به ۴۶۰۰ متر مربع وسعت دارد. ساخت این بنا در زمان پادشاهی خشایار شاه آغار شد و در زمان اردشیر یکم به پایان رسید. بد نیست که بدانید کاخ صد ستون در زمان خود یکی از عظیم‌ترین تالارهای پادشاهی در جهان به حساب می‌آمده است.

خزانه تخت جمشید

در جنوب کاخ صد ستون، آثاری از یک بنای بسیار بزرگ مشاهده می‌شود که به عنوان خزانه بزرگ تخت جمشید از آن یاد می‌کنند. متاسفانه این گنجینه در زمان حمله اسکندر به صورت کامل تاراج و به آتش کشیده شد. خزانه تخت جمشید از جمله نخستین کاخ‌های این مجموعه بوده است که کاربری اداری داشته و در آن لوح‌های سنگی و امور مربوط به کارگران  نگهداری می‌شده است.

کاخ آپادانا

 آپادانا کاخ بزرگ دیگری است که مورخان دلیل احداث آن را محلی برای برگزاری جشن ها و انجام تشریفات اداری عنوان می‌کنند. کاخی با هزار متر مربع مساحت و ۷۲ ستون، که تنها ۱۴ ستون از آن باقی مانده است. سرستون‌های این کاخ اغلب به اشکال گاو، عقاب یا شیر به نهایت زیبایی و معناگرایی حجاری شده‌اند و به خوبی اوج هنر معماری هخامنشیان را بازگو می‌نمایند.

بشنوید از پادکست کوله گرد و سفر به شیراز

مشهورترین نقش برجسته تخت جمشید شیراز

یکی از مشهورترین نقوش در تخت جمشید مربوط به شیری است که در حال حمله به یک گاو دیده می‌شود. بسیاری این نقش برجسته را به عنوان نماد شکست زمستان توسط بهار قلمداد می‌کنند. در زبان نمادین سومر، شیر حیوان خورشید است. درست همانطور که نور خورشید هرگز تغییر نمی کند، شیر، نور روشن و همیشگی را به تصویر می کشد. با این حال با کشفیاتی که تاکنون در تخت جمشید انجام شده است، هنوز رازهای ناگفته این سنگ نگاره و این بنای حیرت انگیز در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.

حهت مشاهده و اجاره بوم گردی کلیک کنید

شهرهای پیشنهادی بعد از سفر به شیراز و سر زدن به تخت جمشید

شیراز یکی از بزرگترین شهرهای ایران است و در اطرافش مناطق تفریحی، شهرها و روستاهای دیدنی بسیاری وجود دارند. مناطقی که آثار تاریخی و طبیعت سرسبزشان چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. برخی از شهرها و جاهای دیدنی اطراف شیراز که سر زدن به آنها را به شدت توصیه می‌کنیم، به شرح زیر هستند:

کازرون، شهر تاریخ و اصالت

کازرون یکی از دیدنی‌ترین شهرهای استان فارس است که با شیراز چیزی حدود ۱۳۰ کیلومتر فاصله دارد. مردم خونگرم این شهر به زبان کازرونی صحبت می‌کنند و اغلب به مشاغلی مانند کشاورزی و دامداری مشغول هستند. از آنجایی این شهر در زمان حکومت شاپور اول پایتخت ایران بوده است، می‌توان آن را گنجینه‌ای از تاریخ و زندگی حکومت ساسانیان به حساب آورد.

این منطقه جذاب و سرسبز بیشتر از هر چیز به دلیل طبیعت بکر و آثار تاریخی متعددش شناخته می‌شود. تنگ چوگان، دریاچه پریشان، دشت نرگس زار، سرآب اردشیر، تنگ تیکاب و چشمه سرآب دختران از جمله دیدنی‌ترین بقایای تاریخی به جا مانده در این شهر به حساب می‌آیند. اما مهم‌ترین اثر تاریخی در اطراف کازرون «شهر تاریخی بیشاپور» است که در آن آثار شگفت انگیزی مانند غار شاپور، معبد آناهیتا، سنگ نوشته‌های تاریخی، آتشکده، مسجد و مدرسه دوران اسلامی از گذشتگان وجود دارد.

آباده، شهری سرسبز با مردمانی خونگرم

بعد از دیدن تخت جمشید شیراز باید به آباده بروید. شهر آباده از نظر آب و هوایی‌ جزو شهرستان‌های سردسیر و معتدل استان فارس محسوب می‌شود! تا جایی که این موضوع باعث شده است تا این شهر برخلاف دیگر شهرهای نزدیک به شیراز، فرهنگ، هنر و معماری متفاوتی داشته باشد. با این حال آباده با داشتن طبیعتی سرسبز، مردمی مهربان و فضایی آرام و دلنشین، به عنوان یکی از محبوب‌ترین شهرهای استان فارس شناخته می‌شود.

قلعه و کاروانسرای ایزدخواست، عمارت کلاه فرنگی، تیمچه صرافیان و سد ساسانی ایزدخواست از جمله دیدنی‌ترین آثار تاریخی در این شهر به شمار می‌‎روند. شهرستان آباده تا شیراز چیزی حدود ۲۷۱ کیلومتر فاصله دارد و رسیدن به آن از مرکز استان فارس حدود ۲ ساعت طول می‌کشد.

جهرم، سرزمین نخل‌های سبز

جهرم را بیشتر از هر چیز با آب و هوای کوهستانی و درخت‌های نخل سرسبزش می‌شناسند. شهری که در فاصله ۱۷۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز قرار گرفته و در آن تا چشم کار می‌کند، آثار تاریخی و طبیعی به زیبایی هر چه تمام‌تر دیده می‌شوند.

یکی از معروف‌ترین محصولات جهرم، لیموترش است که با نام لیموترش شیرازی در میوه فروشی‌ها عرضه می‌گردد. البته در این شهر ساخت صنایع دستی جذابی مانند آینه‌کاری، نمدمالی و گلیم‌بافی هم رونق دارد و بسیاری برای خرید این آثار رنگارنگ و دیدنی، کیلومترها از شیراز تا جهرم را می‌پیمایند. از جمله بناهای تاریخی و جاهای دیدنی جهرم می‌توان به بازار جهرم، مسجد و مدرسه خان جهرم، مقبره جاماسب حکیم، مسجد جامع، آتشکده چهارطاقی قطب‌آباد، کاروانسرای مخک، تل قلعه جهرم، چهارطاقی زاغ جهرم و تل زاغ اشاره کرد.

لارستان، از بزرگترین شهرستانهای استان فارس

یکی از شهرهای متفاوت اطراف شیراز، لارستان است که به دلیل همسایگی‌اش با هرمزگان و بندرعباس، آب‌ و هوای گرم و خشکی دارد. این شهر در فاصله ۳۳۰ کیلومتری از شیراز قرار گرفته و دسترسی به آن از این شهر چیزی حدود ۲ ساعت و نیم طول می‌کشد. مردم لارستان در گذشته اغلب به کشاورزی می‌پرداختند؛ با این حال هوای گرم و کمبود آب باعث شده است تا این شهر مانند قبل، خاک حاصلخیزی برای کشاورزی نداشته باشد.

اگر راهی لارستان شدید و تصمیم گرفتید تا از جاهای دیدنی آن بازدید کنید، سر زدن به آثار تاریخی مانند عمارت باغ نشاط، بازار قیصریه لار و آب انبارهای هفت ‌برکه را از دست ندهید!

کلام آخر، تخت جمشید شیراز، نماد شکوه ایرانی

در این مطلب با شما از تخت جمشید شیراز، این یادگار کهن و غرور آمیز گذشتگان صحبت کردیم و جزئیات این مکان تاریخی را با شما مرور نمودیم. گرچه در سال‌های اخیر تصاویر زیبایی از این شهر در فضای مجازی منتشر شده است، اما نباید فراموش کرد که هیچ چیز مانند سفر و تجربه کردن لحظات ناب، به درستی حق مطلب را درباره این بنای شگفت انگیز ادا نمی‌کند.

اگر عازم شیراز هستید و دوست دارید در سفر به شیراز از این جاذبه دیدنی بازدید کنید، می‌توانید برای پیدا کردن اقامتگاه مناسب از سایت شب کمک بگیرید. خوشبختانه در شیراز خانه‌ها و اقامتگاه‌های بومگردی کوچک و بزرگی و همچنین ویلا، ویلا استخردار وجود دارد که به گرمی میزبان مسافران خواهند بود.

سوالات متداول تخت جمشید شیراز

فاصله تخت جمشید تا شیراز چقدر است؟

مجموعه تاریخی تخت جمشید تا شیراز در حدود ۷۰ کیلومتر فاصله دارد و در منطقه مرودشت قرار گرفته است.

بهترین زمان سفر و بازدید از تخت جمشید شیراز چه فصلی است؟

به دلیل گرمای هوا بهترین فصل سفر به تخت جمشید فصل بهار است و بهترین ساعت هم برای بازدید آن اوایل صبح خواهد بود چرا که در این زمان آفتاب و گرمای هوا اذیت‌کننده نیست.

خانه های پیشنهادی در شیراز: