میدان نقش جهان اصفهان؛ سوگلی دیدنی‌های نصف جهان

در ایران کمتر مجموعه تاریخی دیگر مثل میدان نقش جهان اصفهان را می‌توان پیدا کرد که چند بنای تاریخی مهم دیگر را در دل خود جا داده باشد. اگر به هر طرف این میدان نگاه کنید، یکی از بناهای باشکوه دوران صفویه را می‌بینید و می‌توانید تصور کنید که ابهت و زیبایی پایتخت ایران در آن زمان چقدر زیاد بوده است. همچنین اگر گوش تیز کنید، شاید بتوانید صدای تماشاگرانی را از دل تاریخ بشنوید که چوگان‌بازان را در میانه میدان تشویق می‌کنند.

در این مقاله با میدان نقش جهان، تاریخچه طولانی و پر فراز و نشیب و بناهای تاریخی اطراف آن آشنا می‌شوید و بعد به شما می‌گوییم که به جز بازدید از شگفتی‌ها، چگونه می‌توانید در این میدان سرگرم شوید.

برای اجاره ویلا و سوئیت در اصفهان کلیک کنید

میدان نقش جهان کجاست؟

میدان نقش جهان اصفهان مشهورترین سلبریتی بناهای تاریخی ایران است و در این زمینه با تخت‌جمشید رقابت سرسختی دارد. هر کسی که از هر جای جهان به اصفهان سفر می‌کند، حتماً در تعریف خاطرات خود بخش بزرگی را به میدان نقش جهان و زیبایی و ابهت آن اختصاص می‌دهد. این میدان از زمان شاه‌عباس صفوی تاکنون، مهم‌ترین مرکز سیاسی، مذهبی، اقتصادی و اجتماعی در اصفهان است.

این میدان به عقیده برخی دومین میدان بزرگ جهان بعد از تیان آن من چین است و برخی دیگر از این نظر که برای ساخت سایر زمین‌های چوگان در سرتاسر جهان از نقش جهان الگوی می‌گیرند، آن را خاص می‌دانند.

میدان نقش جهان تقریباً در مرکز شهر اصفهان واقع شده است. خیابان حافظ میدان نقش جهان را از شرق به میدان احمدآباد اصفهان ارتباط می‌دهد و از غرب هم این میدان از طریق خیابان سپه به میدان امام حسین و چهارباغ عباسی می‌رسد. همچنین از شمال به بازار سنتی اصفهان و از جنوب هم به بافت قدیم اصفهان محدود می‌شود.

میدان نقش جهان اصفهان در کانون بافت تاریخی آن قرار دارد و به غیر از بناهای دورتادورش، به بسیاری از بناهای تاریخی مشهور اصفهان مثل کاخ هشت‌بهشت، کاخ چهلستون و سی و سه پل اصفهان هم نزدیک است.

میدان نقش جهان را چه کسی ساخت؟

میدان نقش جهان اصفهان یکی از نخستین بناهایی بود که به دستور شاه‌عباس صفوی و پس از انتقال پایتخت از قزوین به اصفهان ساخته شد. معماری این بنا بر عهده معمارانی مثل شیخ بهایی، استاد علی‌اکبر اصفهانی و استاد محمدرضا اصفهانی بود.

قدمت و تاریخچه میدان نقش جهان

پیش از آغاز احداث میدان نقش جهان اصفهان، در محل فعلی آن باغ بزرگی با نام نقش جهان قرار داشت و در میانه این باغ بناهایی از دوران تیموریان و آق قیونلوها دیده می‌شد.

کلنگ احداث میدان در سال 1011 قمری به زمین زده شد و در سال 1025 به پایان رسید. البته تزیینات مساجد و بناهای اطراف میدان زمانی به پایان رسید که 2 پادشاه دیگر بعد از شاه‌عباس روی کار آمده بودند. هدف شاه‌عباس از ساخت این میدان، گسترش شهر اصفهان به سمت زاینده رود و جنوب آن بود و دستور داد که در ساخت آن از سبک معماری میدان ایرانی و میدان‌های مشهوری مثل امیر چخماق یزد، میدان اسب شاهی قزوین و میدان صاحب آباد تبریز الهام گرفته شود.

این میدان تا اواخر دوران صفوی مهم‌ترین مرکز سیاسی و اجتماعی اصفهان و همچنین مرکز حکومت صفویان بود؛ اما در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین صفوی مورد بی‌توجهی قرار گرفت و روند تخریب آن آغاز شد. سوءمدیریت و بی‌توجهی به این میدان باشکوه تا آخر دوران قاجار ادامه داشت و تعدادی بناهای مجاور آن تخریب شدند.

در دوران رضاشاه پهلوی، بازسازی میدان نقش جهان اصفهان و حجره‌های اطراف آن آغاز شد و مجدداً رونق به آن بازگشت. در همان دوران میدان نقش جهان در فهرست آثار ملی ثبت شد و حفاظت از آن تا امروز هم ادامه دارد. البته در سال‌های اخیر ساخت برج جهان‌نما در محدوده این میدان نگرانی‌های زیادی را ایجاد کرد و این قائله با تخریب 2 طبقه این برج برای حافظت از منظر فرهنگی میدان ختم شد.

این میدان در طول تاریخ با نام‌های میدان شاه و میدان نو هم شناخته می‌شده و در حال حاضر به‌صورت رسمی میدان امام نام دارد.

بخوانید از: معرفی 35 جاذبه گردشگری و جاهای دیدنی اصفهان؛ لیست کامل به همراه آدرس

ابعاد میدان نقش جهان چقدر است؟

میدان نقش جهان اصفهان نزدیک به 500 متر طول و 160 متر عرض (بدون وسعت بناهای اطراف) دارد و دورتادور آن را 200 حجره در 2 طبقه احاطه کرده است.

معماری میدان نقش جهان

سبک معماری میدان نقش جهان اصفهان در اصل یک ارسن شهری است که هدف از ساخت آن برآورده نمودن تمامی نیازهای شهری اهالی اصفهان بوده است. به همین جهت تلاش شده که این نیازها با یک مرکز مذهبی (مسجد شیخ لطف‌الله)، مرکز اقتصادی (بازار صفویه)، مرکز حکومت (کاخ عالی‌قاپو) و مرکز اجتماعی (مسجد عباسی) رفع شود.

آنچه میدان نقش جهان اصفهان را خاص کرده، تزیینات و کاشی‌کاری‌های زیبای طاق‌های بناهای اطراف است که در نهایت ریزه‌کاری و ذوق انجام شده و باعث می‌شود بازدید از این میدان به یک روز کامل نیاز داشته باشد.

بخوانید از: سیر تا پیاز راهنمای سفر به اصفهان| جاذبه‌های دیدنی، رستوران‌ها و اطلاعات مهم

بهترین مسیر دسترسی به میدان نقش جهان اصفهان

اگر بخواهید خودتان را با خودروی شخصی به میدان برسانید، باید وارد خیابان هشت‌بهشت غربی در اصفهان شوید و از آن جا مسیر خیابان نشاط و سپس خیابان چهارسوق مقصود را در پیش بگیرید. پارکینگ عمومی نقش جهان در انتهای این خیابان قرار دارد و ازآنجایی‌که در میدان و اطراف آن جایی برای پارک وجود ندارد، بهتر است خودروی خود را در همین پارکینگ بگذارید و از آنجا با 10 دقیقه پیاده‌روی به میدان نقش جهان بروید.

دسترسی به این میدان از طریق مترو و اتوبوس هم امکان‌پذیر است. برای دسترسی با مترو، باید در ایستگاه میدان امام حسین پیاده شوید که در ابتدای چهارباغ عباسی قرار دارد. از این ایستگاه تا میدان نقش جهان اصفهان، پیاده حدود یک ربع راه است.

آدرس میدان نقش جهان: اصفهان، چهارراه شکرشکن، انتهای خیابان حافظ

دیدنی‌های میدان نقش جهان اصفهان

هر کدام از بناهای میدان نقش جهان یک اثر تاریخی منحصربه‌فرد است که به‌تنهایی برای شهرت یک شهر کفایت می‌کند. در ادامه به معرفی تک‌تک  بناهای اطراف میدان می‌پردازیم:

مسجد جامع عباسی یا امام

مسجد جامع امام یا شاه‌عباسی یکی از ارزشمندترین آثار باقیمانده از دوران صفویان است که ساخت آن در زمان شاه‌عباس صفوی آغاز شد؛ اما اتمام آن تا دوران شاه سلیمان طول کشید. این بنا هم توسط معمار مشهور صفوی علی‌اکبر اصفهانی طراحی شده و کتیبه‌ای سردر آن را هم خطاط مشهور آن دوران یعنی علیرضا عباسی نوشته است. بیشتر دیوارها، ستون‌ها و سقف این مسجد با کاشی‌های لاجوردی زیبا پوشانده شده است.

در این مسجد نقطه‌ای وجود دارد که اگر در آن بایستید و بلند صحبت کنید، بازتاب صدای خود را از سرتاسر مسجد می‌شنوید. این شگفتی باعث شده تا بسیاری از هنرمندان موسیقی ایرانی این مکان را برای هنرنمایی و خواندن آواز انتخاب کنند.

این مسجد در جنوب میدان قرار دارد و در گذشته محل برگزاری اجتماعات و مراسم مهم بوده است.

بخوانید از: معرفی محله جلفای اصفهان؛ اروپای کوچک در نصف جهان

کاخ عالی‌قاپو

کاخ عالی‌قاپو مرکز سیاسی میدان نقش جهان اصفهان است و در ضلع غربی آن قرار دارد. این کاخ 1800 مترمربع وسعت و 6 طبقه دارد و با کاشی‌ها و حفاری‌های زیبا تزیین شده است. ورودی این کاخ هم مثل مسجد عباسی خاصیت بازتاب صدا دارد و از دیگر بخش‌های زیبای آن می‌توان به تالار پذیرایی و تالار موسیقی اشاره کرد.

کاخ عالی‌قاپو 53 اتاق دارد که از آن‌ها برای برگزاری جلسات و پذیرایی از مهمانان و سفرا استفاده می‌شده است. عالی‌قاپو یا دولت خانه مبارکه نقش جهان روی پایه‌های چوبی ساخته شده است.

مسجد شیخ لطف‌الله

مسجد شیخ لطف‌الله یا مسجد خاصه شاه‌عباسی، در ضلع شرقی میدان قرار دارد و مورخان معتقدند که شاه‌عباس آن را برای استفاده شخصی خود ساخته بود. گنبد 32 متری این مسجد بزرگ‌ترین شگفتی آن است که ساخت آن 17 سال طول کشیده و کاشی‌کاری‌های زیبایی دارد. البته کاشی‌کاری‌های اصلی و بسیاری از تزیینات این بنا در دوران قاجار از بین رفت و کاشی‌کاری‌های امروزی محصول بازسازی‌های زمان رضاشاه است.

بخوانید از: معرفی کلیسای وانک؛ یادگار 400 ساله ارمنی‌ها در اصفهان

سردر قیصریه و بازار

سردر قیصریه در شمال میدان قرار گرفته و درب اصلی بازار سنتی اصفهان محسوب می‌شود. متأسفانه در طول تاریخ بخش‌هایی از تزیینات این سردر از بین رفته است؛ ولی در حال حاضر نقاشی‌های رضا عباسی، ناقوس دیر هرمز و ساعت قلعه پرتغالی‌های این جزیره در سردر قیصریه دیده می‌شود. ناقوس و ساعت مذکور، از جمله یادگاری‌های فتح جزیره هرمز توسط شاه‌عباس محسوب می‌شوند.

در گذشته در بخش بالایی سردر قیصریه نقاره‌خانه‌ای قرار داشت که در زمان صفویان اوقات مختلف روز را با موسیقی در آن اعلام می‌کردند.

بخوانید از: سوغاتی های استان اصفهان

توحیدخانه

توحیدخانه بنایی است که در غرب میدان نقش جهان اصفهان و پشت عمارت عالی‌قاپو قرار دارد. قدمت توحیدخانه به زمان شاه اسماعیل (قبل از شاه‌عباس) می‌رسد و او دستور داده بود که این بنا را با هدف ارشاد و تربیت صوفیان و سالکان دینی بسازند. در دوران قاجار، کاربری این بنا به زندان و مطبخ تغییر کرد و امروزه به دانشکده معماری دانشگاه هنر اصفهان تعلق دارد.

دروازه‌های چوگان

دروازه‌های چوگان ستون‌های سنگی کوتاهی هستند که نقش‌ونگار دارند و در اضلاع جنوبی و شمالی میدان قرار گرفته‌اند. این دروازه‌ها مرزهای زمین چوگان میدان نقش جهان را مشخص می‌کرده‌اند و آن‌ها را به عنوان قدیمی‌ترین دروازه‌های چوگان جهان می‌شناسند. امروزه این بازی سنتی ایرانی در برخی اوقات سال در میدان نقش جهان برگزار می‌شود.

بهترین تفریحات میدان نقش جهان

میدان نقش جهان اصفهان مقصد اصلی هر توریستی است که به اصفهان سفر می‌کند و سفرکردن به نصف جهان بدون دیدن این میدان و سی و سه پل، اصلاً لطفی ندارد. گشت‌وگذار در این میدان و بناهای تاریخی آن می‌تواند یک روز از سفر شما را به خود اختصاص دهد که البته روز خاطره‌انگیزی خواهد بود.

در ادامه به شما می‌گوییم که به جز بازدید از آثار تاریخی اطراف، می‌توانید چه تفریحات دیگری در این میدان داشته باشید.

پیاده‌روی و درشکه‌سواری

اگر در فصل‌های بهار و پاییز به اصفهان سفر کنید، می‌توانید از پیاده‌روی در شب و روز میدان نقش جهان لذت ببرید. تماشای گل‌کاری‌های سرتاسر میدان و رد شدن از کنار حوض‌ها و فواره‌های بلند آن‌ها، می‌تواند روحیه شما را حسابی عوض کند. هر وقت هم خسته شدید، می‌توانید کمی روی نیمکت‌های اطراف میدان بنشینید و از تماشای چشم‌انداز آن لذت ببرید.

یکی دیگر از کارهایی که باید حتماً در میدان نقش جهان اصفهان انجام بدهید، درشکه‌سواری است. صدای لذت‌بخش حرکت اسب‌ها و تماشای مناظر اطراف با سرعت ملایم، خاطره‌ای فراموش‌نشدنی برایتان ایجاد می‌کند.

بازارگردی و خرید

از شمال میدان می‌توانید به بازار سنتی اصفهان دسترسی داشته باشید. در این بازار می‌توانید انواع صنایع‌دستی و سوغات اصفهان مثل فرش، ظروف مسی، خشکبار، گز و … را با قیمت مناسبی پیدا کنید. البته در حجره‌های اطراف میدان هم به این سوغاتی‌ها دسترسی دارید؛ اما قیمت کالاهای آن‌ها به‌مراتب از بازار اصفهان بالاتر است.

بخوانید از: بهترین مراکز خرید و بازارهای اصفهان به همراه سوغات خاص آن 

شکم‌گردی

مگر می‌شود بزرگ‌ترین جاذبه اصفهان کافه و رستوران نداشته باشد؟ انواع خوراکی‌های خوشمزه مثل بستنی، آب‌میوه، باقلوا، چای، آش رشته و دوغ و گوش‌فیل مشهور اصفهان در مغازه‌های اطراف میدان عرضه می‌شود. اگر هم هوس قهوه یا نوشیدنی خنک کنید، می‌توانید به مشهورترین کافه‌های آن مثل کافه گالری قیصریه، شربت سرای روزگار و کافه‌رستوران نمکدان بروید.

برای پیدا کردن قدیمی‌ترین و عجیب‌ترین قهوه‌خانه میدان نقش جهان اصفهان هم می‌توانید وارد بازار آهنگرها شوید و سراغ چاه حاج میرزا را بگیرید. این سفره‌خانه قدیمی پر از اشیای عتیقه قدیمی است و خودش یک جاذبه تاریخی محسوب می‌شود.

عکاسی

بازدید از میدان نقش جهان اصفهان بدون عکاسی لطفی ندارد. امروزه دیگر هر کسی یک گوشی هوشمند دارد و می‌تواند خاطرات خود را در کثری از ثانیه و خیلی راحت ثبت کند. اگر عکس‌های دوربین گوشی شما را راضی نکرد، می‌توانید نگاهی به گوشه‌وکنار میدان بیندازید و بعد از پیدا کردن عکاسان سیار، از آن‌ها بخواهید تا از شما عکس فوری بگیرند.

جاهای دیدنی نزدیک میدان نقش جهان

همان‌طور که گفتیم میدان نقش جهان اصفهان مرکز و قلب دیدنی‌های مهم اصفهان است. در نزدیکی این میدان، می‌توانید بناهای تاریخی زیر را پیدا کنید و بعد از بازدید از میدان نقش جهان، به آن‌ها هم سری بزنید:

• کاخ چهلستون
• موزه عصارخانه شاهی
• چهارباغ عباسی
• مسجد جامع حکیم
• خانه مشروطه اصفهان
• کاخ هشت‌بهشت
• انگورستان ملک‌التجار

اقامت در مجاورت میدان نقش جهان با شب

در این مقاله از وبلاگ شب در مورد میدان نقش جهان اصفهان، تاریخچه، مسیر دسترسی، دیدنی‌ها، تفریحات و جاذبه‌های نزدیک به آن صحبت کردیم. اگر می‌خواهید به این میدان و سایر جاذبه‌های زیبای نصف جهان راحت دسترسی داشته باشید، می‌توانید سری به  صفحه اجاره ویلا و سوئیت در اصفهان بزنید و اقامتگاه‌هایی که در نزدیکی میدان نقش جهان اصفهان قرار دارند را رزرو کنید.

سؤالات متداول درباره میدان نقش جهان اصفهان

میدان نقش جهان اصفهان کجاست؟

اصفهان، چهارراه شکرشکن، انتهای خیابان حافظ

ساعات بازدید از میدان نقش جهان چگونه است؟

ورود به این میدان محدودیت زمانی ندارد؛ اما بازدید از بناهای تاریخی آن و خرید از بازار اصفهان، در عصر و شب ممکن نیست.

میدان نقش جهان به دستور کدام پادشاه ساخته شد؟

بنای اولیه این میدان در دوران شاه‌عباس صفوی و به دستور او ساخته شد.