راهنمای سفر لرستان

کمتر استانی است که تا این اندازه ویژگی‌های فرهنگی مردمانش در جغرافیا و تاریخش به هم تنیده است، «لرستان» یکی از همین استان ها است. سرسختی، شهامت و بی پیرایگی مردمان این سرزمین در کنار تاریخ چند هزار ساله، لرستان را به استانی به غایت اعجازانگیز تبدیل کرده است که هر گردشگری را به خود فرا می خواند. شناخت همین خصوصیات به ظاهر ساده، نیاز به سفری طول و دراز است؛ برای آشنایی با جاذبه های طبیعی استان لرستان و سفر به استان آبشارهای ایران و آشنایی با غذاهای سنتی استان لرستان با وبسایت شب همراه باشید.

راهنمای سفر لرستان

استان لرستان با آب و هوای کوهستانی دلپذیرش، سرزمینی واقع در غرب ایران در کوه های زاگرس است که مرکز آن شهر خرم آباد می باشد. این استان، که به عنوان یکی از اولین بوم شناسی ها و تمدن های انسان شناخته می شود، دارای ارزش های معنوی بسیار زیادی است. شاهدان این ادعا، بقایای حاصل از غارها و پناهگاه های سنگی دره خرم آباد و نقاشی های غار میرملاس و همیان کوهدشت است که به عنوان نشانه ها و نقاشی های اولیه انسان ها در رقابت با غارهای لسکو در فرانسه و غار آلتامیرا در اسپانیا است.

محصولات برنزی لرستان، که تاریخ بسیار کمی دارند، از آثار ارزشمند باستانی منطقه بوده و جایگاه ویژه ای در موزه های معروف جهان دارند. استان لرستان سرزمین دریاچه ها و آبشارها است و به دلیل اینکه در کوه های زاگرس قرار دارد و همچنین وجود بسیاری از منابع آب، موقعیت خاصی از لحاظ گردشگری و زیبایی های طبیعی ایجاد کرده است. غار ماهی کور، که زیستگاه «Garra Typhlops» (نوعی ماهی بومی) است، تنها مرجع ملی طبیعی استان لرستان است و تنها به این بخش از ایران اختصاص دارد.

جمعیت استان لرستان در سال 1395 به 1،760،649 نفر برآورد شده است و دارای مساحتی در حدود 28،392 کیلومتر مربع را پوشش می دهد. لرستان شامل 11 شهرستان: الیگودرز، ازنا، بروجرد، دلفان، دورود، دورِه، خرم‌آباد، كوهدشت، سلسله، پل‌دختر و همچنین از سال 1393 بخش رومشكان نیز به عنوان یکی دیگر از شهرستان های استان لرستان اضافه شد.

جغرافیا

نام لرستان به معنای «سرزمین لرها» است. به معنای وسیع تر آن شامل بخشی از غرب ایران است که با استان ایلام هم مرز است و حدود 650 کیلومتر در شمال غرب تا محور جنوب شرقی از کرمانشاه تا فارس و با وسعت 150-180 کیلومتر گسترش می یابد. این سرزمین عمدتا کوهستانی است و به عنوان بخشی از زنجیره زاگرس از شمال غرب تا جنوب شرقی کشیده شده است. محدوده مرکزی نشانه های زیادی دارد که تقریبا به خط برف دائمی رسیده و به 4000 متر ارتفاع و بیشتر می رسد. بین محدوده های بالاتر، بسیاری از دشت ها حاصل خیز بوده و مناطق پایینی کاملا از آب پوشیده شده اند.

بالاترین نقطه استان، اشترانکوه است که در ارتفاع 4050 متری قرار دارد. نواحی کم ارتفاع که بیشتر در جنول استان وجود دارد در حدود 500 متر بالاتر از سطح دریا است. جنگل بلوط دامنه های بیرونی را پوشش می دهد، همراه با نارون قرمز، افرا، گردو و درختان بادام.

به لحاظ اقلیم، استان را می توان به سه بخش تقسیم کرد: مناطق کوهستانی (شمالی) مانند بروجرد، رودو، ازنا، نورآباد و الشتر که زمستان های سرد و تابستان های نسبتا گرم ​​را تجربه می کند. در منطقه مرکزی، فصل بهار از اواخر فصل اسفند آغاز می شود و تا میانه ماه می آید؛ شهر خرم آباد در این بخش قرار دارد. با این حال، مناطق جنوبی مانند: پل‌دختر و پاپی تحت تاثیر جریان هوای گرم خوزستان است که تابستان‌هایی گرم و زمستان هایی نسبتا متوسط (از لحاظ سرما) ​​را نشان می دهد.

آب و هوا

آب و هوای استان لرستان عموما مرطوب است و دارای بارش های زمستانی است که بیشتر در پاییز و زمستان شاهد آن هستیم. از آنجا که لرستان در دامنه های غربی کوه های زاگرس واقع شده است، بیشترین مقدار بارندگی سالانه نسبت به هر جای دیگر ایران را دارد. در خرم آباد میانگین بارندگی سالانه 530 میلی متر (21 اینچ) است، در حالی که تا 1270 میلی متر (50 اینچ) بارندگی ممکن است در بالاترین نقطه کوه ها اتفاق بیافتد. اواخر ماه خرداد تا اواخر شهریور معمولا هوا کاملا خشک است، اما خرم آباد می تواند در ماه آذر 4 اینچ بارندگی را به خود ببیند.

درجه حرارت به طور فزاینده در فصول مختلف و بین روز و شب متفاوت است. در خرم آباد، دمای تابستان معمولا از حداقل 12 درجه تا حداکثر دمای 32 درجه سانتیگراد می باشد. در فصل زمستان، مقدار دما حداقل 2- درجه تا حداکثر 8 درجه سانتیگراد است. همین شرایط آب و هوایی باعث شده است این استان برای سفر در ایام عید فوق العاده باشد.

مردم و فرهنگ

لرها بخشی از شاخه جنوب غربی مردم ایران هستند که در سراسر فلات ایران و فراتر از از هندو کوش تا مرکز آناتولی و از قفقاز و آسیای مرکزی به خلیج فارس گسترش یافته است. زبان آنها (به نام لری یا زبان لوریش) به فارسی نزدیک است ولی دو گویش متمایز دارند، لری بزرگ که بیشتر بختیاری ها به آن سخن می گویند و لری کوچک که توسط دیگر اقوام این استان صحبت می شود.

مردم بروجرد با گفتاری محلی به نام «گویش بروجردی» تکلم می کنند. گویش لَکی نیز غرب استان رواج دارد. به طور کلی گویش های رایج در لرستان مستقیما با ایرانیان استان فارس ارتباط دارد و به طور تاریخی متعلق به شاخه جنوب غربی مردم ایران زمین است.

اکثریت قاطع لرها مسلمان شیعه هستند. در خوزستان، قبایل لر عمدتا در بخش شمالی استان تمرکز دارند، در حالی که در ایلام آنها عمدتا در جنوب هستند.

قبل از قرن بیست و یکم، بیشتر لرها اقلیتی عشایری بودند که در شهر خرم آباد ساکن بودند. در اواسط دهه 1980، اکثریت قریب به اتفاق لرها در شهرها و روستاهای سراسر استان سکونت یافته و یا به مراکز عمده شهری مهاجرت کرده بودند.

تعدادی قبیله های عشایری همچنان در استان وجود دارند. در بین جمعیت شهری ساکن، اقتدار بزرگان قبیله همچنان نفوذ قوی دارد، گرچه نه به عنوان غالب آن در میان عشایر. همانند لرهای بختیاری و جوامع کرد، زنان شمال لرستان دارای آزادی های بسیار بیشتری نسبت به زنان دیگر گروه های اقوام ایرانی هستند.

جاذبه های گردشگری

قلعه فلک ‌الافلاک

فلک ‌الافلاک (به معنای آسمان همه آسمان‌ها) قلعه ای است که در بالای تپه ای بزرگ با همین نام در شهر خرم آباد واقع شده است. این سازه غول پیکر مربوط به دوران ساسانیان (226-651) می باشد.

رودخانه خرم‌آباد از طرف شرق و جنوب غربی قلعه عبور می کند و به عنوان محافظی طبیعی از آن نگه داری می کند. امروزه قسمت های غربی و شمالی تپه، توسط مناطق مسکونی خرم آباد مرزبندی شده است.

از آنجایی که بیش از 1800 سال پیش ساخته شده است، هنوز هم با نام های مختلفی همچون: دژ شاپور خواست یا صبر خواست، قلعه خرم‌آباد و در نهایت قلعه فلک ‌الافلاک شناخته می شود.

مسجد سلطانی بروجرد

سلطانی بروجرد، مسجد بزرگی در مرکز شهرستان بروجرد است. این ساختمان در دوره قاجار بر روی خرابه های مسجدی قدیمی تر که احتمالا در قرن دهم میلادی ساخته شده بود، ایجاد شد. سلطانی معنایی مربوط به سلطان (پادشاه) دارد که به فتح‌علی شاه قاجار اشاره دارد که دستور داد که این ساختمان دوباره احیا شود.

کتیبه سنگی بر روی حوضه غربی آن، تاریخ 1248 هجری قمری (1832-33 میلادی) و بر درب چوبی آن در خیابان جعفری، تاریخ 1291 هجری قمری (1874-75) قابل خواندن است.

طرح مسجد از نوع چهار قوس است که دارای سه ورودی اصلی است. از ورودی غربی می توان به بازار بزرگ بروجرد دسترسی پیدا کرد. حیاط مسجد 61 × 47 متر اندازه گیری شده و قاعده سقف نماز جنوبی دارای ارتفاعی در حدود 17 متر است. طرح داخلی این مسجد شامل: کاشی کاری، گچ کاری و حکاکی مقرنس است. سنگ های اصلی قسمت ایوان شمالی نیز با الگوهای بسیار زیبا تزئین شده اند.

مسجد سلطانی بروجرد به اسم مسجد شاه در سلسله پهلوی شناخته شده و امروز نام آن مسجد امام خمینی است. این مسجد جزء آثار ملی کشور ثبت و محافظت می شود. با این حال، در طی زلزله بروجرد در 1385 به شدت آسیب دیده است.

امامزاده جعفر

امام زاده جعفر مقبره ای تاریخی در بروجرد، غرب ایران است. این آرامگاه شامل بقایای ابوالقاسم سعید جعفر بن الحسین، نوه شیعه امام علی بن حسین است.

امامزاده جعفر که در قرن 11 میلادی ساخته شده است یکی از معدود نمونه های معماری دوران سلجوق و ایلخانی در ایران است. این امام زاده بسیار شبیه به آرامگاه دانیل در شوش، جنوب غربی ایران است. این ساختمان هشت ضلع، گنبدی بلند در مرکز خود دارد. ارتفاع گنبد مخروطی شکل 25 متر از پایه است. ورودی اصلی در سمت شرقی است و دو سالن با کاشی کاری از دوران صفوی (قرن 16) و قاجار (قرن 19) تزئین شده است. طرح داخلی بنا در زمان های مختلف تغییر کرده و در نهایت با میلیون ها آینه کوچک پوشانده شده است.

دروازه اصلی از چوب و با طرح حکاکی شده ای از دوران صفویه ساخته شده است. در زیر طبقه پایین، یک اتاق کوچک حاوی قبر اصلی است که برای عموم قابل دسترس نیست.

این زیارتگاه در وسط قبرستانی تاریخی و درختان قدیمی قرار گرفته است. همچنین در 30 متری از ساختمان اصلی، آرامگاه تاریخی دیگری است که به نام «دو دختر» وجود دارد که متعلق به دو قدیس است.

در سال 1385 زلزله ای شدید در بروجرد موجب آسیب جدی به این آرامگاه شد. بخش های گل آهکی ساختمان به گفته مقامات تا 50٪ تخریب شده و سوراخی بزرگ در گنبد آن نیز دیده می شود.

گرداب سنگی

گرداب سنگی، ساختمانی استوانه ای که از سنگ و ساروج (خاک رس و آهک) ساخته شده است و در مرکز شهر خرم آباد قرار دارد.

دورتا دور این اثر را چشمه های آب محاصره کرده است که برای استفاده به عنوان آب آشامیدنی و کشاورزی میان مردم محلی به کار گرفته می شود.

به طور کلی گرداب سنگی دارای 18 متر قطر و ارتفاعی در حدود 10.3 متر بالاتر از چشمه های زیرین خود است.

نوع سبک معماری این سازه شنان از آن دارد که متعلق به دوران ساسانی است. گرداب سنگی در فهرست میراث ملی در سال 1976 ثبت شد.

آبشار بیشه

یکی از بزرگترین آبشارها و جاذبه های مهم استان لرستان در ایران، آبشار بیشه با ارتفاع 60 متر است که به اسم عروش لرستان مشهور است. این آبشار در فاصله 30 کیلومتری شهر دورود واقع شده است.

بیشه آبشاری زیبا است که بین کوه های خرم آباد و دورود واقع شده است و به رودخانه سزار سرازیر می شود. هیچ احساسی، جذاب تر از قرار گرفتن زیر این آبشار در روزهای گرم تابستان نیست؛ همچنین نگاه کردن به مناظر طبیعی و درختان در اطراف بیشه، باعث شده است منطقه ای فوق العاده برای گردشگری باشد.

سوغات

مسافران و گردشگران دست خالی از لرستان بیرون نخواهند رفت، زیرا این استان سوغاتی هایی فوق العاده بی مانند دارد.

سوغاتی های غذایی به شرح زیر است:

• نان آردی یا شیرینی آردی
• روغن حیوانی
• عسل
• کوفته های کره ای
• نان ساجی
• کاک شیرین
• ترخینه

نان آردی یا شیرینی آردی غذای سنتی خرم آباد است که طعم بسیار دلپذیری دارد. این شیرینی از لحاظ عمر مفید انتخاب خوبی برای سوغات است. جزء اصلی آن شامل: روغن، شکر و آرد بوده و می توان طعم و انواع مختلف مغز را به آن اضافه کنید.

بر این اساس، نان آردی دارای 4 نوع مختلف است:

• گردویی
• نارگیلی
• نخودی

روغن حیوانی

استان لرستان دارای چمن و جنگل با پوشش گیاهی مناسبی است که منبعی برای تغذیه دام می باشد؛ همین دلیلی بر کیفیت محصولات بالای محصولا لبنی استان است. یکی از بهترین سوغاتی هایی که می توانید از این شهر تهیه کنید، «روغن حیوانی» است که طعم و عطر فوق العاده ای دارد. منطقه دلفان بهترین روغن لرستان را تولید می کند و این قابل درستری برای همه مسافران و گردشگران است. روغن حیوانی معمولا دو رنگ دارد: سفید و زرد.

عسل

می توان گفت که یکی از بهترین سوغات خرم آباد «عسل طبیعی» است. این به دلیل گیاهان گوناگون و گل های معطر بسیاری است که در این استان وجود دارد و منبع تغذیه مناسبی برای زنبورها می باشد.

صنایع دستی

لرستان ظرفیت بالایی برای صنایع دستی دارد که یکی از قدیمی ترین صنایع بومی این استان است. به طور کلی، مهمترین صنایع دستی لرستان می تواند شامل: چادر سیاه بافی (خیمه سازی)، پنبه، فرش، قالی، پارچه پشمی، بافندگی، چوب‌کاری، مهر زنی، ورشو سازی و کفش دوزی باشد.

کوتاه درباره ورشوسازی

شاید بسیاری از مردم، به ویژه شهر بروجرد را با هنر شناخته شده ورشو سازی می شناسند. باید گفت که این هنر از شهر ورشو لهستان به ایران آورده شده است.

ورشو سازی در خود شهر ورشو شامل تولید و عرضه انواع ظروف ساخته شده از آلیاژ 20٪ نیکل، 35٪ روی، 45٪ مس است. اما در بروجرد، ورشو معمولا با آلیاژ نقره فرم داده می شود و سپس با نهایت زیبایی مهر وموم می شود.

با این حال، نوآوران و اساتید صنایع دستی در بروجرد همیشه از خلاقیت خود در این صنعت بهره گرفته اند و همراه با شهرهای دیگر از جمله اصفهان گام هایی برای ایجاد آثار شگفت انگیز برداشته اند.

امروز به دلیل تحولات اقتصادی و اجتماعی، صنعتگران و هنرمندان این صنعت به مشاغل دیگر روی آورده اند و متاسفانه با توجه به عدم توجه لازم، ورشوسازی رو به فراموشی است. 

اقامتگاه

برخی از مهمترین هتل های استان لرستان عبارتند از:

هتل جهانگردی خرم آباد

توریست هایی که در هتل جهانگردی اقامت دارند، می توانند از جاذبه های طبیعی و تاریخی خرم آباد لذت ببرند. این هتل در طول سال شاهد حضور گسترده ای از مسافران داخلی و خارجی است.

هتل زاگرس بروجرد

این هتل در شهر بروجرد واقع در بالای تپه های زیبا در نزدیکی دریاچه ها و آبشارهای کمپ گردشگری چگا واقع شده است. از نظر زیبایی، خدمات خوب و سرو انواع غذاهای ایرانی و خارجی، جایی عالی برای اقامت گردشگران است.

هتل در طول سال به خصوص در بهار و تابستان، تعداد زیادی بازدید کننده از گردشگران ایرانی و خارجی را جذب می کند.

هتل امیرکبیر بروجرد

این هتل در مرکز شهر واقع شده است و همین مورد باعث دسترسی آسان به بیشتر نقاط شهر می شود.

هتل جهانگردی الیگودرز

این هتل در سمت شرقی شهر قرار دارد که از یک طرف به سوی شهر الیگودرز و از طرفی به سد برهوت واقع شده است. با اقامت در این هتل می توانید از جاذبه های توریستی لرستان از قبیل دریاچه گهر و آبشار سفید، جنگل های گردو و غار دورک لذت ببرید.

هتل سالیز خرم آباد

این هتل سه ستاره در مرکز خرم آباد واقع شده است. این هتل دارای منظره ای زیبا رو به سوی فلک و الافلاک را به مهمانان خود هدیه می کند.

اقامتگاه های دیگر

همچنین در تمام شهرستان های استان لرستان می توانید به راحتی، آپارتمان، ویلا و حتی خانه های روستایی و عشایری را اجاره کنید.

حمل و نقل در استان لرستان

فرودگاه

شرکت های هواپیمایی که مقاصد پروازی به استان لرستان را دارند، شامل: ایران ایر، قشم ایر، ماهان و تابان هستند.

• www.khoramabad.airport.ir
• آدرس: استان لرستان، جنوب شهر خرم آباد، فرودگاه خرم آباد
• تلفن: 119-0661

راه آهن

به دلیل شرایط کوهستانی، لرستان یکی از راه آهن های مهم کشور را در اختیار دارد. مسیر اصلی این خط راه آهن در شهر دورود و سپیددشت (از توابع شهر خرم آباد) است.

• آدرس: استان لرستان، شهرستان دورود، انتهای خیابان راه آهن، ساختمان اداره کل راه آهن لرستان
• تلفن: 5-43213001-066

پایانه مسافربری اتوبوس

این پایانه تازه تاسیس شات و برای نخستین بار در سال 1397 شروع به کار کرده است.

• آدرس: استان لرستان، خرم آباد، ابتدای بلوار آیت الله کمالوند
• تلفن: 33406807-066

سیستم حمل و نقل داخلی

تمامی شهرستان های استان لرستان دارای سیستم حمل و نقل بین شهری است، به ویژه در شهر خرم آباد مسافران به راحتی می توانند با استفاده از حمل و نقل عمومی (ماشین و اتوبوس) به جای جای این شهر سفر کنند.

کلام آخر

استان لرستان آنقدر زیبا و در عین حال ناشناخته است که هر گردشگری را به کنجکاوی وا می دارد، لازمه آن رفتن، دیدن و تجربه کردن است. این استان به ویژه برای بهار می تواند مقصدی فوق العاده ای برای مسافران از هر جای کشور باشد. در این راستا، می توانید برای رزرو و اجاره هتل، ویلا و آپارتمان در سراسر استان لرستان به وبسایت شب مراجعه کرده و با اطمینان خاطر اقامتگاه خود را رزرو کنید.