فهرست مطالب
همه از رنج کشیدن قوم یهود و بنی‌اسرائیل می‌گویند؛ اما تاریخ ارامنه هم کم سوز و گذار ندارد و این قوم به جز قتل‌عام 1919، بارها طعم تبعید و جابه‌جایی ناخواسته را چشیده است. خوشبختانه یا متأسفانه، دردهای جان‌گداز سرچشمه خلق زیبایی هستند و کلیسای وانک هم یکی از همین زیبایی‌ها است؛ کلیسایی که زیبایی تزیینات و نقاشی‌های آن تنه به تنه کلیساهای سبک باروک اروپا می‌زند و اگر شاه‌عباس ارمنی‌های جلفا را به اصفهان کوچ نمی‌داد، هیچ‌وقت وجود نداشت.
در این مقاله با این کلیسای تاریخی و زیبا آشنا می‌شوید، تاریخچه و بخش‌های مختلف آن را می‌شناسید و یاد می‌گیرید زمانی که به اصفهان رفتید، چگونه خودتان را به آنجا برسانید.
برای اجاره سوئیت در اصفهان کلیک کنید
کلیسای وانک کجاست؟
کلیسای وانک، یکی از دیدنی‌های محله جلفای اصفهان است که با نام کلیسای نجات‌دهنده مقدس هم شناخته می‌شود. وانک در محل سابق نخستین کلیسای محله جلفا یعنی هاکوپ ساخته شده و به مرور زمان بنای آن گسترش پیدا کرده است. معماری کلیسای وانک ترکیبی از معماری ایرانی-اسلامی و کلاسیک غربی است و این موضوع باعث شده تا نمای بیرونی آن ساده و نمای داخلی آن پرجزئیات و چشمگیر باشد.
وانک در زبان ارمنی به معنای صومعه است و نام و معماری آن را از کلیسای سورپ آمنا پرکیچ وانک در شهر جلفای نخجوان (خاستگاه ارمنیان اصفهان) الهام گرفته‌اند. این کلیسا در جنوب سی و سه پل و خیابان جلفای اصفهان قرار دارد.
تاریخچه کلیسای وانک
قدمت بنای اولیه این کلیسا، به زمان شاه‌عباس دوم صفوی (قرن هفدهم میلادی) می‌رسد. در سال 1655 میلادی و زمانی که اسقف اعظم جلفا به این نتیجه رسید که فضای کلیسای هاکوپ سابق دیگر جوابگوی جمعیت ارمنی نشین اصفهان نیست، دستور داد تا ساخت کلیسای وانک یا آمنا پرکیچ در محل کلیسای هاکوپ آغاز شود.
ساخت این کلیسای شگفت‌انگیز تا 1664 میلادی طول کشید و بعد از آن به بزرگ‌ترین مرکز اجتماعی و فرهنگی ارمنی‌هایی تبدیل شد که در زمان شاه‌عباس اول و از ترس نسل‌کشی توسط دولت عثمانی، به اجبار به اصفهان کوچه کرده بودند.
از سال 1905 میلادی، محوطه کلیسای وانک به تدریج گسترش پیدا کرد و چند ساختمان دیگر به آن اضافه شد که امروزه با نام موزه، چاپخانه، ساختمان اداری و … فعالیت می‌کنند.
ساخت این کلیسا سرمنشأ تحولات فرهنگی و اجتماعی بزرگی در اصفهان و ایران بود و یکی از افرادی که نقش زیادی در این تحولات داشت، خاچاطور کساراتسی بود که مقام اسقف اعظم جلفا را در اختیار داشت و نخستین چاپخانه خاورمیانه را در قرن هفدهم در مجاورت کلیسای وانک تأسیس کرد. او به ترویج علم و دانش بهای زیادی می‌داد و می‌توانید مجسمه یادبود او یا همان مجسمه مرد ایستاده را جلوی درب پشتی کلیسا پیدا کنید.
در حال حاضر این کلیسا یکی از 13 کلیسای باقیمانده از قرن هفدهم در جلفای اصفهان است.
بخوانید از: معرفی کاخ چهلستون؛ ساختمان زیبایی که از مرگ برگشت
آدرس، بهای بلیط و ساعات بازدید کلیسای وانک
بازدید از این کلیسا همه‌روزه از 8:30 صبح تا 12:45 ظهر و از 3:30 بعد از ظهر تا 6:15 عصر امکان پذیر است. برای خرید بلیط هم می‌توانید به گیشه درب ورودی کلیسا مراجعه کنید. بهای بلیط بازدید از کلیسا در سال 1403 هم 40 هزار تومان است.
با استفاده از آدرس زیر، می‌توانید خودتان را به کلیسای وانک برسانید:
آدرس کلیسای وانک: اصفهان، محله جلفا، خیابان نظر شرقی، کوچه کلیسای وانک
کلیسای وانک جمعه‌ها باز است؟
کلیسای وانک در 7 روز هفته فعالیت می‌کند؛ اما در روز اول عید نوروز، تعطیلات رسمی و تعطیلات مربوط به ارامنه تعطیل است. پیشنهاد می‌کنیم قبل از بازدید از کلیسا سری به سایت vank.ir بزنید یا با شماره 03136243472 تماس بگیرید تا از باز بودن آن مطمئن شوید.
چگونه به کلیسای وانک برویم؟
برای دسترسی به این کلیسا می‌توانید خودتان را به پل فلزی زاینده‌رود برسانید و از آنجا وارد خیابان حکیم نظامی شوید. بعد در خیابان نظر به سمت چپ بپیچید و وارد کوچه کلیسا شوید. همچنین می‌توانید از سی و سه پل اصفهان هم خودتان را به این کلیسا برسانید. در قسمت جنوبی پل، وارد بلوار ملت و بعد خیابان حکیم نظامی شوید. مابقی مسیر مشابه روش قبلی است.
بخوانید از: معرفی محله چهارباغ اصفهان؛ شانزه‌لیزه نصف جهان کجاست؟
معماری کلیسای وانک
کلیسای وانک 8700 متر مربع وسعت دارد که حدود 4000 متر مربع از آن به ساختمان‌هایش اختصاص دارد. خیابان ورودی کلیسا و محوطه داخلی آن سنگفرش است و پیش از ورود، کاشی‌هایی با طرح فرشته که در میان آجرهای نما جا خوش کرده‌اند، نظر شما را به خود جلب می‌کنند. در ادامه به سایر زیبایی‌های معماری کلیسا اشاره می‌کنیم:
برج‌های ناقوس کلیسای وانک
اولین چیزی که در بدو ورود به کلیسا نظرتان را جلب می‌کند، برج ناقوس اول یا همان برج ساعت است. این برج در سه طبقه و در بالای در ورودی کلیسا ساخته شده و در زیر ناقوس آن، ساعت 300 کیلویی بزرگی قرار دارد.
به غیر از برج ساعت، یک برج ناقوس دیگر هم در کلیسا وجود دارد که می‌توانید آن را در حدفاصل دیوار غربی و گنبد کوچک کلیسا پیدا کنید. برج ناقوس دوم سازه‌ای مستقل و چهارگوش است که 3 متر ارتفاع دارد.
کتیبه‌های کلیسای وانک
در این کلیسا 4 کتیبه تاریخی ارزشمند وجود دارد که در ادامه به مضمون هر کدام اشاره می‌کنیم:
- کتیبه اول روی سردر کلیسا نصب شده و قدمت سازه اصلی آن (کلیسای هاکوپ) را روایت می‌کند که به سال 1606 میلادی برمی‌گردد.
- کتیبه دوم هم در سردر کلیسا نصب شده است. این کتیبه با کاشی‌های لاجوردی ساخته شده و به تاریخ شروع و اتمام ساخت کلیسا و معرفی افرادی که در ساخت آن نقش داشته‌اند می‌پردازد.
- کتیبه سوم در ورودی برج ناقوس نصب شده و اطلاعات برج ساعت را نمایش می‌دهد. بنابراین کتیبه، برج و ساعت آن در سال 1931 توسط یک خیر ارمنی ساخته و هدیه شده است.
- کتیبه چهارم در سمت راست برج ناقوس دیده می‌شود و روی آن خاج‌ها یا صلیب‌هایی نصب شده که از دیگر کلیساهای محله جلفا آورده شده‌اند.
بخوانید از: معرفی 35 جاذبه گردشگری و جاهای دیدنی اصفهان؛ لیست کامل به همراه آدرس
گنبدهای کلیسای وانک
این کلیسا 2 گنبد بزرگ و کوچک دارد که گنبد بزرگ بر فراز محراب قرار گرفته و گنبد کوچک در بالای محل عبادت و تجمع مردم دیده می‌شود. این گنبدها به سبک معماری اسلامی و به‌صورت گرد ساخته شده‌اند و هدف از ساخت آن‌ها با این شکل و شمایل، نزدیک نشان دادن فرهنگ ارمنیان به مسلمانان اصفهان بوده است.
دورتادور گنبدهای کلیسا نقاشی‌های زیبایی کشیده شده که داستان آفرینش آدم و حوا تا کشته شدن هابیل را روایت می‌کند.
نقاشی‌های کلیسای وانک
در جای‌جای کلیسا می‌توانید نقاشی‌های پرجزئیات و زیبایی را مشاهده کنید که برخی از آن‌ها روی پارچه و برخی دیگر روی دیوارهای کلیسا کشیده شده‌اند. این نقاشی‌ها بیشتر وقایع مذهبی و داستان‌های انجیل را روایت می‌کنند و برخی دیگر به تولد عیسی مسیح، دوزخ، جهنم و بهشت اشاره دارند.
نقاشی مربوط به تولد مسیح و برگزیده شدن او به پیامبری، سریالی و دنباله‌دار است و از اتاق اشیای کلیسا شروع شده و دورتادور کلیسا ادامه دارد. این نقاشی‌ها بشارت تولید مسیح به حضرت مریم، تولد مسیح، سجده 3 پادشاه به مسیح، آزمون مسیح توسط ابلیس، شام آخر، به صلیب کشیده شدن مسیح، تدفین و عروج او را نشان می‌دهند.
بخوانید از: سیر تا پیاز راهنمای سفر به اصفهان| جاذبه‌های دیدنی، رستوران‌ها و اطلاعات مهم
مجسمه‌های سنگی کلیسای وانک
در سرتاسر محوطه اصلی کلیسا مجسمه‌هایی نیم‌تنه از مشاهیر ارمنی قرار دارد. از میان این مشاهیر، می‌توانیم به مسروپ ماشتوتس مخترع خط ارمنی، خاچاطور کساراتسی اسقف اعظم و خلیفه ارامنه اصفهان در قرن هفدهم و چند شاعر مشهور ارمنی اشاره کنیم.
مجسمه مرد ایستاده
مجسمه مرد ایستاده که در میدان جلفا قرار دارد و دیدن آن کنجکاوی هر کسی را بر می‌انگیزد، مربوط به خاچاطور کساراتسی است. همان‌طور که گفتیم، خاچاطور کساراتسی مؤسس اولین چاپخانه در خاورمیانه یا همان چاپخانه وانک است. در دوران او، چند کلیسای مهم در محله جلفا ساخته شد و نخستین کتاب‌های ارمنیان نیز در دوران خلیفه‌گری او چاپ شدند.
مهم‌ترین بخش‌های کلیسای وانک
در گذر زمان، بخش‌های زیادی به کلیسای وانک اضافه و بخش‌های دیگری از آن ویران شده‌اند. آنچه در حال حاضر باقی مانده، خود کلیسا، موزه، کتابخانه، ناقوس خانه، برج ساعت، چاپخانه و ساختمان اداری است که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:
موزه کلیسای وانک
این کلیسا یکی از برترین موزه‌های ارامنه خاورمیانه را دارد که بار سنگین انتقال فرهنگ ارامنه به نسل‌های بعد و معرفی آن به فرهنگ‌های دیگر را به دوش می‌کشد. این موزه حدود 100 سال پیش و به همت یکی از ارمنی‌های نیکوکار جلفا در ضلع شمالی کلیسا احداث و در طی این سال‌ها اشیای مختلفی به آن اضافه شده است.
در این موزه می‌توانید اولین دستگاه‌های چاپخانه وانک، نقاشی‌های تاریخی، کتب نفیس و خطی و اشیا و لباس‌های مربوط به سبک زندگی ارامنه جلفای قدیم را ببینید.
بخوانید از: بهترین مراکز خرید و بازارهای اصفهان به همراه سوغات خاص آن
نوشته روی تار مو در موزه کلیسای وانک
یکی از عجیب‌ترین اشیای موزه وانک، تار موی دختر 18 ساله‌ای است که روی آن جمله‌ای از تورات و با قلم الماس حک شده است. این جمله در سال 1974 میلادی و توسط واهرام هاکوپیان حک شده و با استفاده از میکروسکوپ می‌توانید آن را بخوانید: «به جهت دانستن حکمت و عدل و برای فهمیدن کلمات فطانت».
کتابخانه کلیسای وانک
این کتابخانه به همت تلاش‌های هوهاننس سورنیان (خلیفه وقت ارامنه در سال 1884 میلادی) و به جهت حفظ کتاب‌های ارزشمند چاپ شده در چاپخانه وانک راه‌اندازی شده و نام این اسقف را بر خود دارد. قدمت برخی از اسناد و کتب خطی این کتابخانه به 400 سال می‌رسد و در حال حاضر بیش از 30 هزار نسخه کتاب دارد.
عبادتگاه کلیسای وانک
عبادتگاه یا نمازخانه کلیسا ساختمانی است شبیه به متوازی‌الاضلاع که در 2 بخش احداث شده و از آن برای اجرای مراسم مذهبی خاص استفاده می‌شود. دیوارهای نمازخانه هم مثل کلیسا پر از کاشی‌های رنگارنگ و نقاشی است که نقاشی‌های آن به کتاب مقدس مربوط می‌شوند.
چاپخانه کلیسای وانک
چاپخانه‌ای که خاچاطور کساراتسی در قرن هفدهم میلادی پایه‌گذاری کرد، همچنان پابرجاست. نخستین کتابی که در این مکان چاپ شد، زبور حضرت داوود بود که نخستین کتاب چاپی ایران هم محسوب می‌شود.
ابزارها و ماشین‌آلات این چاپخانه در آن زمان به‌صورت دستی و با الهام از آنچه خاچاطور کساراتسی و همراهانش در سفرهای اروپایی دیده بودند، ساخته شدند. در سال 1872 نخستین دستگاه چاپ مدرن در این چاپخانه شروع به کار کرد. هنوز هم این چاپخانه به کار خود ادامه می‌دهد.
بنای یادبود شهدای ارامنه
مثل تمامی ساختمان‌های مهم ارامنه، در کلیسای وانک هم بنای یادبودی برای نسل‌کشی ارامنه ساخته شده است. این بنا 4 ستون سنگی دارد و در سال 1975 میلادی (شصتمین سالگرد نسل‌کشی) برای زنده نگه داشتن یاد کشته شدگان و یاداوری این واقعه به نسل‌های بعدی ساخته شد.
مهم‌ترین جاهای دیدنی اطراف
محله جلفا که کلیسای وانک در آن واقع شده، یکی از قدیمی‌ترین محله‌های اصفهان است که قدمت آن به دوران صفویه می‌رسد. تعدادی از ارزشمندترین بناهای اصفهان مثل چهارباغ عباسی و سی و سه پل اصفهان در نزدیکی این محله قرار دارند. از دیگر جاهای دیدنی نزدیک، می‌توانیم به فهرست زیر اشاره کنیم:
- کلیسای مریم و هاکوپ
- کلیسای بیت الحم
- مدرسه فرانسوی‌ها
- پل مارنان
کلیسای وانک؛ صومعه ماندگار مهاجران ارمنی
در این مقاله، کلیسای وانک اصفهان را به‌صورت کامل و جامع معرفی کردیم و گشتی در تاریخ، بخش‌های مختلف و ساختمان‌های زیبای آن زدیم. برای دسترسی بهتر به این کلیسا، محله جلفا و سایر زیبایی‌های نصف جهان، می‌توانید سری به صفحه اجاره ویلا و سوئیت در اصفهان بزنید و یکی از آپارتمان‌ها، هتل‌های سنتی و اقامتگاه‌های بومگردی شب در این شهر را رزرو کنید.
سؤالات متداول درباره کلیسای وانک اصفهان
کلیسای وانک اصفهان کجاست؟
اصفهان، محله جلفا، خیابان نظر شرقی، کوچه کلیسای وانک
قیمت ورودی کلیسا وانک اصفهان 1403 چقدر است؟
در حال حاضر برای خرید بلیط بازدید از این کلیسا، باید 40 هزار تومان بپردازید.
چگونه از روزهای تعطیل کلیسای وانک مطلع شوید؟
با مراجعه به سایت vank.ir می‌توانید از روزهای تعطیل این کلیسا اطلاع پیدا کنید.
