همه چیز درباره تالاب انزلی؛ مرداب خاص گیلان

برای همه آن‌هایی که به استان گیلان سفر می‌کنند، سر زدن به تالاب انزلی یک ماجراجویی هیجان انگیز است. این طبیعت بکر و دیدنی که در جنوب غربی ساحل دریای خزر قرار دارد،  هر سال میلیون‌ها گردشگر داخلی و خارجی را به‌سوی خود فرا می‌خواند. اما چرا تالاب انزلی تا این حد محبوب است و همیشه پاتوق گردشگران و طبیعت دوستان شناخته می‌شود؟

در ادامه این مطلب، سفری کوتاه به این تالاب مهم و زیبای کشور خواهیم داشت و با شما از دیدنی‌های اطراف آن صحبت می‌کنیم.

تالاب انزلی کجاست

تالاب انزلی و یا مرداب انزلی در استان گیلان و شهر بندرانزلی قرار دارد و فاصله آن تا شهر رشت 40 کیلومتر است. بسیاری از کارشناسان و مورخان، با بررسی و تحقیق روی رسوب‌های ته نشین شده تالاب، زمان شکل گیری آن را به 15 هزار سال پیش نسبت می‌دهند. در حال حاضر تالاب انزلی زیستگاه بسیاری از آبزیان، حیوانات و گیاهان در حال انقراض شناخته می‌شود؛ به همین دلیل از سال ۱۳۵۴، این طبیعتِ بکر به عنوان یکی از تالاب‌های بین‌المللی، تحت حفاظت قرار گرفته است. 

اما چطور تالاب انزلی تا امروز پابرجا مانده است؟ در اطراف تالاب، رودخانه‌های متعددی وجود دارند که بسیاری از آن‌ها بعد از آبیاری مزارع به داخل تالاب جاری می‌شوند. جاری بودن این رودخانه‌ها و بارندگی‌های متعدد در این منطقه باعث شده است تا مرداب انزلی همچنان به عنوان یک جاذبه طبیعی، پابرجا بماند.

آب تالاب انزلی با عبور از کانال‌های کشتیرانی به دریای خزر می‌ریزد و گیاهان موجود در آب مانند دستگاه تصفیه از عبور زباله‌ها و دیگر مواد شیمیایی به داخل دریا جلوگیری می‌نمایند. گیاهان این تالاب به سه دسته غوطه ور، گیاهان شناور و گیاهان حاشیه‌ای تقسیم می‌شوند و هرکدام نقش متفاوتی برای طبیعت این منطقه بازی می‌کنند.

جهت مشاهده و اجاره ویلا انزلی کلیک نمایید.

مسیر دسترسی تالاب انزلی

همانطور که از نامش پیداست، این تالاب دیدنی در بندر انزلی قرار دارد؛ پس برای رفتن به آن باید راهی بندر انزلی شوید. بندر انزلی از طریق جاده رشت، انزلی و یا جاده رضوانشهر، انزلی قابل دسترسی است. تالاب انزلی از جنوب به صومعه سرا، از شرق به پیر بازار و از غرب به کپورچال و آبکنار محدود می‌شود.

عمق تالاب انزلی

عمق تالاب انزلی در هر فصل و هر زمان متفاوت است. حداکثر عمق آب در بهار و در نواحی غربی تالاب به 2.5 متر می‌رسد که به دلیل نوسان‌های دریای خزر، می‌تواند متغیر باشد. بر اساس گفته‌های مسئولان سازمان محیط زیست، عمق تالاب انزلی تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷، حدود «۸ متر» بوده و امکان صید 7 تا 8 تن ماهی در آن وجود داشته است. در تاریخ ۱۳ بهمن ۱۳۹۰ به دلیل افزایش سطح رسوب‌ها، ژرفای این تالاب به «1.5 تا حداکثر 2.5 متر» رسیده ‌است.

بخوانید از: سوغات بندر انزلی

نیلوفرهای آبی تالاب انزلی

بدون اغراق در تالاب انزلی، هیچ چیز به اندازه تماشای نیلوفرهای آبی و لاله‌های مردابی، جذاب و دیدنی نیست.

لاله مردابی یا لوتوس؛ گیاهی است که بسیاری از افراد ظاهر آن را با نیلوفر آبی اشتباه می‌گیرند. لاله مردابی، گیاهی با برگ‌های مدور و قلبی شکل است که از آن در فصل بهار، گل‌هایی درشت با گلبرگ‌های صورتی رنگ می‌روید. نیلوفرهای آبی نیز از دیگر گونه‌های گیاهی تالاب انزلی هستند که در رنگ‌های سرخ، سفید و کبود دیده می‌شوند و در ایران در خطر انقراض قرار دارند.

جالب است که بدانید گل‌های نیلوفر آبی در بسیاری از ادیان و باورها، به عنوان نماد پاکی شناخته می‌شوند و بسیاری دیدن آن‌ها را به شانس و یا خوش یمنی تعبیر می‌کنند. شاید به این دلیل که این گل تنها در روزهایی خاص و با سختی از گل و لای بیرون می‌آید و برآمدن آن، به معنای زندگی دوباره است.

نیلوفرهای آبی همچنین به دلیل ریشه‌های فرو رفته در گل و لای، محل مناسبی برای استراحت پرندگان هستند. برخی از پرندگان و پرستوهای دریایی در محل رویش نیلوفرهای آبی، به تخم گذاری و ساخت لانه‌های موقت می‌پردازند.

جهت اجاره ویلا در شمال کلیک کنید.

منطقه حفاظت شده سیاه کشیم

در جنوبی‌ترین بخش تالاب انزلی، منطقه حفاظت شده‌ای به نام سیاه کشیم قرار دارد که وسعت آن به حدود 4 هزار هکتار می‌رسد و زیستگاه بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری است. نام این منطقه از روی “کشیم”، پرنده‌ای که هر سال به این محدوده مهاجرت می‌کند، گرفته شده است.

در منطقه حفاظت شده کشیم، پرندگانی همچون قو، غاز، اردک و انواع پرندگان شکاری مانند عقاب تالابی، لیل، دلیچه و پرستوهای دریایی زندگی می‌کنند. در کنار پرندگان، تنوع گیاهی منحصر به فرد در این منطقه باعث شده است تا کشیم به عنوان یکی از ذخایر ارزشمند زیست‌محیطی شناخته شود.

منطقه سرخانکل در تالاب انزلی

یکی دیگر از بخش‌های دیدنی تالاب انزلی، منطقه سرخانکل است که مانند کشیم، از جمله پناهگاه‌های بکر حیات وحش در استان گیلان به حساب می‌آید. در زمستان، گونه‌های نادر پرندگان برای زاد و ولد به این منطقه مهاجرت می‌کنند. علاوه بر این، سرخانکل به عنوان یکی از زیستگاه‌های گونه‌های کمیاب نیلوفر آبی شناخته می‌شود.

در آب‌های این محدوده همچنین ماهیان بومی مانند سوف، کپور، اردک ماهی و ماهیان مهاجر از جمله ماهی سفید، سفید کولی و سیاه کولی نیز زندگی می‌کنند.

بخوانید از: بهترین اقامتگاه‌های بندر انزلی

حیات وحش تالاب انزلی

تالاب‌ها به دلیل داشتن پوشش گیاهی متنوع، محل زندگی بسیاری از جانوران و پرندگان به حساب می‌آیند. تالاب انزلی نیز از این قاعده مستثنی نیست و به دلیل داشتن آب شیرین، به عنوان زیستگاه تعداد فراوانی از جانوران و پرندگان شناخته می‌شود. جالب است که بدانید در تالاب انزلی بیش از 100 گونه پرنده و 50 گونه آبزی مشغول زندگی هستند. در کنار آبزیان متنوع، نوعی خرچنگ نیز در آب‌های این تالاب زندگی می‌کند که به دلیل اندازه و وزن بالایش، از جمله گونه‌های ویژه و نادر شناخته می‌شود. 

تالاب انزلی همچنین در پاییز، میزبان گونه‌های مختلفی از غازها، قوها و اردک‌هاست. با سرد شدن هوا، پرندگان بی‌شماری از کشورهای همسایه به تالاب انزلی مهاجرت کرده و در بخش‌های مختلف این منطقه تخم گذاری می‌کنند. پلیکان خاکستری، خروس کولی، عقاب دریایی و غاز پیشانی سفید از جمله این پرندگان هستند که در فصل بهار، به همراه جوجه‌های تازه‌ بالغ سفرشان را ادامه داده و به مناطق دیگری مهاجرت می‌نمایند. 

این مرداب همچنین محل زندگی جانورانی مثل گراز، خارپشت، راسو، سمور آبی، شغال، گربه جنگلی و … به حساب می‌آید. متاسفانه نسل این حیوانات در سال‌های اخیر به دلیل شکار بی‌رویه و غیرقانونی، رو به انقراض رفته است. لاک‌پشت‌های خزری و برکه‌ای، سوسمارها، مارها و قورباغه پادراز ایرانی از دیگر گونه‌های جانوری تالاب انزلی شناخته می‌شوند.

بخوانید از: جاهای دیدنی رامسر

تفریحات تالاب انزلی

در تالاب انزلی امکانات متنوعی برای تفریح و گشت و گذار مسافران وجود دارد. برخی از این تفریحات به شرح زیر هستند:

اسکله چوبی آبکنار

در قسمتی از تالاب انزلی، اسکله چوبی ساخته شده است که آن را با نام آبکنار می‌شناسند. این پل چوبی تا بخش‌های عمیق تالاب کشیده شده است و راه رفتن روی آن، لذت غیر قابل وصفی دارد. بخصوص اگر هوا مه باشد و یا آفتاب، در حال غروب کردن. 

کایاک سواری در مرداب انزلی

یکی از تفریحات نسبتا جدید در تالاب انزلی، کایاک سواری است. کایاک، قایقی تک‌نفره یا دونفره است که با پارو زدن هدایت می‌شود. سواری با این قایق‌ها به کمی دقت، هماهنگی و مهارت نیاز دارد؛ با این حال می‌توان با کمی تمرین به آن‌ها مسلط شد. اگر اهل ورزش و تجربه‌های جدید هستید، کایاک سواری و لذت چرخیدن با آن‌ها را در تالاب از دست ندهید.

عکاسی و تماشای پرندگان

همانطور که گفتیم، در تالاب انزلی پرندگان منحصر به فردی مشغول زندگی هستند، به ویژه در فصل پاییز که پرندگان مهاجر نیز از راه می‌رسند و منظره این تالاب را دیدنی‌تر از همیشه می‌کنند. یکی از تفریحات و جذابیت‌های تالاب انزلی، در عکاسی از این پرنده‌ها خلاصه می‌شود. به جز پرندگان، منظره تالاب و رویش گل‌های لاله مردابی و نیلوفر آبی، سوژه‌های جذاب دیگری برای عکاسی هستند. 

قایق‌سواری در تالاب انزلی

قایق‌سواری از قدیمی‌ترین و هیجان انگیزترین تفریحات تالاب انزلی است. خوشبختانه در اسکله تالاب، انواع مختلفی از قایق‌ها مهیا شده است و انتخاب آن‌ها به عهده خود شماست. بعد از سوار شدن به قایق، قایقرانان با توجه به سرعت دلخواهتان، شما را به گوشه و کنار تالاب برده و زیبایی‌های وصف نشدنی این طبیعت را نشانتان می‌دهند. بعضی از قایق‌ران‌ها در تابستان شما را تا نزدیکی گل‌های لاله مردابی و نیلوفرهای آبی خواهند برد.

قیمت قایق مرداب انزلی

هزینه اجاره و قیمت قایق‌‌سواری، به نوع قایق و زمانی که روی آب هستید بستگی دارد. گران‌ترین نوع قایق برای تالاب انزلی، قایق‌های مبله هستند که تعداد سرنشینان آن 4 نفر است. این قایق‌ها شما را به بازدید از موج شکن و فانوس دریایی، منطقه حفاظت شده سرخانکل و منطقه ویژه کل لاله می‌برند. این گشت و گذار نزدیک به 50 دقیقه طول خواهد کشید و هزینه آن هم حدود 200 هزار تومان است. 

رستوران‌های تالاب انزلی

در کنار طبیعت گردی و گشت و گذار جذاب، تفریحات خوشمزه‌ای هم در اطراف تالاب انزلی وجود دارد. اصلا مگر می‌شود راهی شمال و استان گیلان شد و سری به رستوران‌های محلی و هیجان انگیز آن نزد؟ مخصوصا اگر این رستوران‌ها در نزدیکی تالاب انزلی قرار گرفته باشند.

رستوران نیلوفر آبی در تالاب انزلی

یکی از معروف‌ترین رستوران‌های نزدیک به تالاب انزلی، رستوران نیلوفر آبی است که به خاطر غذاهای محلی و خوشمزه‌اش، شهرت فراوانی دارد. دکور این رستوران چوبی است و در آن انواع غذاهای محلی گیلکی مانند فسنجان، میرزا قاسمی و باقلاقاتق به خوشمزگی تمام سرو می‌شود.

اگر از تالاب انزلی دیدن کردید و هوس خوردن غذایی خانگی و اصیل به سرتان زد، حتما خوردن یک وعده غذا در این رستوران را امتحان کنید. رستوران نیلوفر آبی در خیابان استادیوم بندر انزلی و روبه‌روی دادگستری واقع شده است.

جهت اجاره ویلا رامسر کلیک کنید

رستوران نگین مرداب انزلی

رستوران نگین مرداب از دیگر رستوران‌های معروف در نزدیکی تالاب است که غذاهایش را بر روی دو قایق بزرگ سرو می‌کند. از جمله غذاهای معروف این رستوران، ماهی‌های تازه صید شده آن است که با یک سس گوجه مخصوص و خوش عطر مزه‌دار می‌شوند. 

در کنار غذاهای خوشمزه این رستوران، چاشنی‌های هیجان انگیزی مانند زیتون پرورده و سیر و ترشی هم در سفره غذای مسافران قرار می‌گیرد.

بخوانید از: بهترین جاهای دیدنی انزلی

مشکلات تالاب انزلی

با وجود تمام زیبایی‌های تالاب انزلی، این جاذبه بکر طبیعی در سال‌های اخیر با مشکلات جدی دست و پنجه نرم می‌کند. به دلیل تخلیه ضایعات لایروبی، زباله‌های شهری و روستایی در اطراف تالاب و رودخانه‌ها، گونه‌های جانوری و گیاهی این منطقه در معرض انقراض و نابودی قرار گرفته‌اند.

علاوه بر این، نشت نفت که در نتیجه فعالیت‌های سکوهای حفاری، تردد قایق‌ها و کشتی‌های تجاری اتفاق می‌افتد، آلودگی‌های فراوانی را به این محدوده وارد می‌کند. کاشت برخی گیاهان و وارد شدن آن به تالاب (مانند گیاه آزولا که برای علوفه دام و طیور استفاده می‌شود) باعث شده است تا در برخی نقاط، آبزیان و جانوران به سختی نور و اکسیژن دریافت کنند. 

در کنار این معضلات، ورود شکارچیان و شکار بی‌رویه حیوانات منطقه نیز، اکوسیستم تالاب انزلی را در معرض انقراض و نابودی قرار داده است.

بهترین فصل سفر به تالاب انزلی

تالاب انزلی مانند دیگر مناطق شمالی، تابستان‌های گرم و مرطوب و زمستان‌های ملایمی دارد، به همین دلیل بهترین فصل سفر به آن بهار و پاییز است. مخصوصا اگر دوست دارید از گل‌های مردابی دیدن کنید یا از آن‌ها عکسی بگیرید، بهتر است در فصل بهار به‌ویژه اواخر خرداد ماه راهی تالاب شوید.

در پاییز و زمستان خبری از گل‌های زیبای نیلوفر آبی نیست، اما در این دو فصل پرندگان مهاجر در گوشه و کنار تالاب مشغول زندگی‌اند و دیدن آن‌ها برای علاقه‌مندان حیات وحش، می‌تواند جذاب و منحصر به فرد باشد. دسترسی به تالاب انزلی در تمام ساعات روز امکان پذیر بوده و مدت‌ زمان پیشنهادی برای بازدید آن ۲ الی ۳ ساعت است.

کلام آخر، تالاب انزلی؛ زیستگاه نیلوفرهای آبی

تالاب انزلی، از جمله دیدنی‌های جذاب استان گیلان است که سر زدن به آن، بدون شک خاطره‌ای فراموش نشدنی را برایتان رقم خواهد زد. این سرزمین نیلوفرهای آبی، زادگاه گونه‌های جانوری و گیاهی متعددی شناخته می‌شود و بازدید از آن، یک طبیعت گردی حرفه‌ای و جانانه است. به شما پیشنهاد می‌کنیم که اگر راهی شمال و استان همیشه سبز گیلان می‌شوید، دیدن این منطقه را در اولویت قرار دهید. همچنین می‌توانید برای اقامت در خانه یا ویلاهای انزلی و رشت، از وبسایت شب کمک بگیرید.

سوالات متداول

تالاب انزلی در کدام قسمت گیلان قرار دارد؟

تالاب انزلی با مساحتی در حدود ۲۰ هزار هکتار در ۴۰ کیلومتری شمال رشت قرار دارد.

چه پرنده‌هایی در تالاب انزلی دیده می‌شوند؟

اگر در پاییز به دیدن این تالاب بروید، گونه‌های مختلفی از غازها، اردک‌ها و قوها را می‌بینید. پلیکان خاکستری، غاز پیشانی سفید کوچک، عقاب دریایی و خروس کولی بخشی از پرنده‌های مهاجر این تالاب شناخته می‌شوند.

چه خطراتی تالاب انزلی را تهدید می‌کند؟

ورود شکارچیان، شکار بی‌رویه حیوانات منطقه و تخلیه ضایعات و زباله‌های شهری در تالاب از جمله مهم‌ترین خطراتی است که اکوسیستم این منطقه را در معرض انقراض و نابودی قرار می‌دهد.