باغ نارنجستان قوام کجاست؟ یکی از زیباترین باغ‌های ایرانی

امروز دیگر آن از باغ‌های ایرانی که زمانی نماینده فردوس برین بودند چیز زیادی باقی نمانده و هر وقت دلمان برای سایه خنک درختان سر به فلک کشیده و شنیدن صدای آب جاری در میان آن‌ها تنگ شود، باید گوشه‌وکنار ایران را بگردیم. خوشبختانه هنوز در شیراز تعداد قابل‌توجهی از این باغ‌ها پیدا می‌شود و باغ نارنجستان قوام یکی از آن‌ها است که اوج زیبایی و شکوه باغ ایرانی را نشان می‌دهد. این باغ تکه‌هایی از تاریخ باستان و معاصر ایران و طبیعت شیراز را در دل خود دارد.

باغ‌موزه و عمارت نارنجستان قوام یکی از جاذبه‌های شیراز است که کمتر کسی بدون دیدن آن شهر بهارنارنج‌ها را ترک می‌کند. اگر مسافر شیراز هستید، توصیه می‌کنیم از کنار این مقاله ساده رد نشوید؛ چون اطلاعات مفیدی در مورد باغ نارنجستان به شما می‌دهد و خواندن آن باعث می‌شود هنگام بازدید از این باغ لذت بیشتری ببرید. اگر هم از این باغ بازدید کرده‌اید، باز هم خواندن این مقاله خالی‌ازلطف نیست؛ چون زوایای پنهانی از تاریخ و معماری این خانه را برایتان می‌گشاید.\

برای اجاره ویلا و سوئیت در شیراز کلیک کنید

باغ نارنجستان قوام کجاست؟

خیابان لطفعلی‌خان زند تعدادی از بهترین جاهای دیدنی شیراز را در دل خود جای داده و با سر زدن به آن می‌توانید از باغ نارنجستان قوام شیراز، مجموعه وکیل، شاه‌چراغ و مسجد نصیرالملک دیدن کنید. نارنجستان آخرین جاذبه زیبای خیابان لطفعلی‌خان زند است که در انتهای بخش شرقی این خیابان (محله بالاکفت) واقع شده و در گذشته، در انتهای بخش شرقی شهر قدیم شیراز قرار داشته است.

این بنای تاریخی، یکی از زیباترین باغ‌های شیراز است که به خاطر درختان نارنج متعدد و انبوهش به نارنجستان مشهور شده است و با نام خانه قوام هم شناخته می‌شود. خانه قوام در گذشته محل سکونت والی‌های شیراز (قوام‌ها) بوده و علاوه بر باغ دل‌انگیز و زیبایی که دارد، مجموعه‌ای از بهترین نمونه‌های هنر ایرانی یعنی کاشی‌کاری، گچ‌بری، معرق‌کاری، نقاشی، مقرنس‌کاری و آینه‌کاری را در دیوارها و سقف‌های خود به نمایش گذاشته است.

کل مجموعه خانه قوام (به همراه حمام گچینه و خانه زینت‌الملوک) 3500 مترمربع وسعت دارد که ساختمان‌ها 940 مترمربع از این فضا را به خود اختصاص داده‌اند.

آدرس باغ نارنجستان قوام: شیراز، خیابان لطفعلی‌خان زند، نرسیده به خیابان زینبیه (فلکه غدیر)

تاریخچه باغ نارنجستان قوام

زیبایی بی‌حدوحصر باغ نارنجستان قوام، تاریخ پر فراز و نشیب این بنا را در دل خود پنهان کرده است. این خانه حاصل یک خیانت و از فرش به عرش رسیدن یک خاندان است.

شروع داستان باغ نارنجستان، به دوران کریم‌خان زند برمی‌گردد. ابراهیم‌خان کلانتر که به عقیده بسیاری اصل‌ونسب خاندان قوام به او می‌رسد، وزیر معتمد کریم‌خان زند بود. او در دوره لطفعلی‌خان، به او خیانت کرد و زمینه را برای پیروزی آقامحمدخان فراهم کرد. در دوران آقامحمدخان، به عنوان صدر اعظم انتخاب شد؛ اما ولیعهد آقامحمدخان (فتحعلی‌شاه) به او اعتماد نداشت و آقامحمدخان را تحریک کرد تا حاج ابراهیم‌خان و کل خاندانش به جز یک نفر را اعدام کند.

علی‌اکبر، تنها فردی از خاندان حاج ابراهیم بود که از آن قتل‌عام جان سالم به در برد. زمانی که فتحعلی‌شاه در دوران حکومت خود از شیراز بازدید می‌کند، علی‌اکبر خود را به معرفی و آن واقعه را یادآوری می‌کند. دل شاه به حال او می‌سوزد و برای جبران اشتباه خود، او را به عنوان والی شیراز منصوب می‌کند و لقب قوام‌الملک را به او می‌دهد. مقام والی شیراز تا چند نسل در میان خاندان قوام دست‌به‌دست می‌شود.

فرزند اکبر قوام، ساخت باغ نارنجستان را شروع می‌کند؛ اما عمرش قد نمی‌دهد که پایان کار را ببیند. باغ و ساختمان‌های آن در زمان فرزند او (سال 1305 قمری) یعنی محمدرضا خان قوام الملک به بهره برداری می‌رسد. پس از مرگ آخرین فرد از خاندان قوام در سال 1345، این خانه به دانشگاه شیراز اهدا می‌شود و در سال 1348 تا 1358 نیز در اختیار مؤسسه آسیایی و سرپرست آن پروفسور پوپ (ایران شناسی مشهور) قرار می‌گیرد.

بخوانید از:‌ معرفی باغ ارم شیراز؛ بهشت راستین ایرانی 

معماری باغ نارنجستان قوام

باغ نارنجستان قدیم از 2 بخش اصلی اندرونی و بیرونی تشکیل شده بود و آنچه امروز با نام خانه قوام شناخته می‌شود، در اصل بخشی بیرونی خانه بوده که از آن برای دیدارهای رسمی، برگزاری جشن‌ها و پذیرایی از مهمان‌ها استفاده می‌کردند. خانه زینت الملوک، حمام گچینه و … که امروزه از بنای اصلی جدا افتاده‌اند، در اصل اندرونی خانه قوام بوده‌اند که از طریق زیر زمین با یکدیگر ارتباط داشتند.

این بنا در گذشته اسطبل، زنجیرخانه و بازارچه هم داشت که در زمان احداث خیابان لطفعلی‌خان زند از بین رفت. باغ نارنجستان قوام نخستین بخش بنا است که پس از گذر از ورودی و فروشگاه صنایع‌دستی، وارد آن می‌شوید.

این باغ و عمارت اصلی آن به سبک تمامی باغ‌های ایرانی زمان قاجار به‌صورت متقارن ساخته شده و راه‌های فرعی، حیاط آن را به چند بخش کوچک‌تر تبدیل می‌کند. تمامی این راه‌ها و مسیر اصلی، به حوض بزرگ باغ ختم می‌شوند که در جلوی عمارت اصلی قرار دارد. در عمارت اصلی و سایر ساختمان‌های نارنجستان، می‌توانید عناصر معماری سنتی زمان قاجار و نشانه‌های از معماری ایران باستان (ستون‌های ایوان عمارت اصلی) را ببینید.

بخوانید از:‌ معرفی آرامگاه‌ های تاریخی شیراز؛ عزیزدردانه‌های شهر بهارنارنج 

بهترین زمان بازدید از باغ نارنجستان قوام

فروردین و اردیبهشت بهترین زمان بازدید از باغ‌موزه و عمارت نارنجستان قوام است. در این زمان بوی بهارنارنج‌های باغ مدهوشتان می‌کند و شکوفایی گل‌ها این بنای تاریخی را به اوج زیبایی خود می‌رسانند. توصیه ما این است که در زمان روشن بودن هوا به دیدن این بنای تاریخی بروید؛ چون بازی نور خورشید و عبور آن از میان شیشه‌های رنگی پنجره‌های عمارت اصلی، دیدنی است.

البته عاشقان پاییز هم از دیدن باغ هزاررنگ نارنجستان در این فصل سرمست می‌شوند و بعید است بتوانند راحت از آنجا دل بکنند.

هزینه بلیط و ساعت بازدید باغ نارنجستان قوام

هزینه بلیط نارنجستان قوام در سال 1403 برای گردشگران ایرانی 30 هزار تومان و برای گردشگران خارجی 250 هزار تومان است. همچنین همه‌روزه از 8 صبح تا 8 شب می‌توانید از این بنا دیدن کنید. البته ممکن است در روزهای عزای عمومی، ساعت کاری نارنجستان قوام تغییر کند؛ به همین دلیل توصیه می‌کنیم اگر در این روزها قصد بازدید از باغ نارنجستان قوام را دارید، حتماً با شماره 07132224381 تماس بگیرید و از ساعات کاری مجموعه اطلاع پیدا کنید.

بهترین مسیر دسترسی به باغ‌موزه و عمارت نارنجستان قوام

بهترین روش دسترسی به نارنجستان قوام، استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی شیراز مثل اتوبوس و مترو است. در صورت استفاده از هر کدام آن‌ها، باید در ایستگاه پایانه ولی‌عصر پیاده شوید و با کمی پیاده‌روی خودتان را به نارنجستان برسانید.

برای دسترسی با خودروی شخصی هم باید در خیابان لطفعلی‌خان از چهارراه نمازی به سمت شرق حرکت کنید. بعد از مسجد نصیرالملک، نارنجستان قوام را در سمت چپ خود می‌بینید. البته این نکته را یادتان باشد که در ساعات شلوغی، در اطراف نارنجستان جای پارک به‌سختی پیدا می‌شود.

بخوانید از:‌ معرفی مساجد تاریخی شیراز؛ زیبارویان هزار رنگ و باستانی 

بخش‌های مختلف و دیدنی‌های باغ نارنجستان قوام شیراز

توصیه می‌کنیم برای دیدن زیبایی‌های نارنجستان و ثبت آن‌ها در ذهن و گوشی هوشمند خود، زمان کافی کنار بگذارید و کل بنا را 2 بار ببینید؛ یک بار با دوربین خاطرات خود را ثبت کنید و یک بار هم ششدانگ حواستان را به ریزه کاری‌های بنا بدهید و با چشم‌ها این زیبایی‌ها را ثبت کنید. برای طراحی تمامی جزئیات این بنا سلیقه و ذوق خرج شده و حیف است که چیزی را از قلم بیندازید.

در ادامه زیبایی‌های بخش‌های اصلی باغ نارنجستان قوام شیراز را شرح می‌دهیم:

ورودی

زیبایی‌های نارنجستان از همان ورودی شروع می‌شود. در ورودی بنا منبت‌کاری ‌شده و از جنس چوب ساج است و در 2 طرف در، 2 سنگ ازاره با طرح سربازان قاجاری قرار دارد. در بالای در ورودی هم کتیبه‌ای از سنگ مرمر صورتی را می‌بینید که روی آن تاریخ احداث نارنجستان (سال 1305 قمری) نقش بسته است. در اطراف این سنگ هم اشعاری از آسوده شیرازی دیده می‌شود.

این در شما را به یک هشتی زیبا با تزیینات آجری و کاشی‌کاری‌های زیبا هدایت می‌کند. در این هشتی یک فروشگاه سوغاتی و صنایع‌دستی وجود دارد.

حیاط اصلی

در حیاط اصلی، نارنجستان کم‌کم شروع به جادو کردن شما می‌کند. بعد از دیدن اولین رشته‌های نور، وارد حیاطی می‌شوید که پر از درختان نارنج بلند، گل‌های زیبا، حوض‌ها و فواره‌های متعدد است. در سمت شمال این حیاط، عمارت اصلی نارنجستان را می‌بینید و در سمت جنوب (همان بخشی که وارد شده‌اید) 2 ایوان می‌بینید که در گذشته از اتاق‌های آن‌ها به عنوان دفترکار و اتاق انتظار مهمانان استفاده می‌شده است.

برای رسیدن به مهم‌ترین بخش نارنجستان یا عمارت اصلی، باید مسیر وسط باغ را در پیش بگیرید.

بخوانید از:‌ معرفی جاهای دیدنی شیراز، شهر شعر و بهارنارنج 

عمارت اصلی

عمارت اصلی باغ نارنجستان قوام 20 اتاق دارد که در 2 طبقه ساخته شده‌اند و به یکدیگر راه دارند. این بنا یک زیرزمین بزرگ هم دارد که در گذشته اسلحه خانه و انبار نگه داری مواد غذایی بوده است. در این بنا می‌توانید اوج هنر معماری دوران قاجار را ببینید. هیچ بخشی از دیوارها، سقف‌ها و کف این بنا بدون تزئین رها نشده و با کمک هنر آینه‌کاری، کاشی‌کاری، معرق و نقاشی این بخش‌ها را تزیین کرده‌اند.

ایوان عمارت مهم‌ترین بخش آن است که به تالار پذیرایی راه دارد و پنجره‌های اتاق‌های کناری طبقات بالا و پایین در اطراف آن دیده می‌شود. این ایوان نقاشی‌ها، آینه‌کاری‌ها و نقاشی‌های بی‌نظیری دارد و در فصل پیک سفر به دلیل ازدحام جمعیت، عکس گرفتن در آن دشوار است. پایین این دیوار هم چند سرباز هخامنشی و تصاویری از تخت‌جمشید به‌صورت قرینه کنده‌کاری شده است.

در هلال‌های بالای عمارت اصلی هم می‌توانید تصاویری از شکار، فرشتگان، طرح‌های اسلیمی و آیه‌هایی از قرآن را ببینید.

بخوانید از:‌ شکوه و عظمت ایران باستان در تخت جمشید شیراز 

خانه عرقی‌ها

خانه عرقی‌ها در بخش شرقی عمارت نارنجستان قرار دارد و در گذشته محل سکونت خانواده‌هایی بوده که از عرق‌گیری روزگار می‌گذراندند. به همین دلیل این بخش را با نام خانه عرقی‌ها می‌نامند. خانه عرقی‌ها نیاز به بازسازی اساسی دارد و به همین منظور به دانشگاه شیراز واگذار شده و امکان بازدید از آن وجود ندارد.

ساختمان جنوبی

ساختمان جنوبی همان جایی است که همه می‌ایستند و با دیوارهای رنگارنگ و زیبای آن عکس می‌گیرند. زیباترین نقش این دیوار، 3 خدمتکار را نشان می‌دهد که لباس مربوط به دوران زندیه را به تن دارند و در دستان آن‌ها جام، کاسه و میوه دیده می‌شود. این ساختمان 2 ایوان زیبا و کاشی‌کاری شده دارد که یکی از آن‌ها در آتش سوزی آسیب‌های جبران ناپذیری دیده است. ورودی زیرزمین‌های باغ نارنجستان قوام، از این ساختمان شروع می‌شود.

موزه اشیای عتیقه نارنجستان

در موزه اشیای عتیقه نارنجستان می‌توانید اشیای عتیقه و کتاب‌های اهدایی پروفسور پوپ آمریکایی را ببینید. این اشیا در زمانی که نارنجستان به مؤسسه آسیایی واگذاری شده بود، به این مجموعه اهدا شده‌اند و در میان آن‌ها ظروف، سکه‌ها، کاشی‌ها و تابلوهای قدیمی دیده می‌شود.

بخوانید از:‌ کامل‌ترین اطلاعات راهنمای سفر به شیراز | اماکن دیدنی، رستوران‌ها و سوغات 

جاهای دیدنی اطراف باغ نارنجستان قوام

نارنجستان قوام در ابتدای یکی از زیباترین کوچه‌های ایران واقع شده که با نام کوچه گالری شیراز شناخته می‌شود. تعدادی از نقاشان چیره‌دست معاصر، آثار زیبای خود را روی دیوارهای این کوچه اجرا کرده‌اند و قدم زدن در آن مثل بازدید از یک نمایشگاه نقاشی بزرگ است. هنگام ورود به این کوچه و در سمت چپ خود، ورودی خانه زینت‌الملوک را مشاهده می‌کنید که موزه مادام توسو ایران (موزه مجسمه‌های مومی مشاهیر شیراز) در زیر زمین آن قرار دارد.

در ادامه، به فهرست تمامی جاهای دیدنی نزدیک باغ نارنجستان شیراز اشاره می‌کنیم:

• حمام گچینه
• کوچه گالری شیراز
• خانه زینت‌الملوک
• حرم شاه‌چراغ شیراز
• مسجد نصیرالملک
• بازار وکیل
• حمام وکیل
• مسجد وکیل

نارنجستان قوام؛ اوج هنر معماری قاجار

در این مقاله به معرفی کامل باغ نارنجستان قوام شیراز پرداختیم که یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی شیراز و کل کشور است. این باغ اوج هنر معماری دوران قاجار را به نمایش گذاشته و حیاط آن، یکی از زیباترین نمونه‌های باغ ایرانی است. برای دسترسی بهتر به این اثر تاریخی و سایر جاذبه‌های شیراز، می‌توانید وارد صفحه اجاره ویلا و سوئیت در شیراز شوید و یکی از اقامتگاه‌های باکیفیت شب در این شهر را رزرو کنید.

سؤالات متداول درباره باغ نارنجستان قوام

باغ نارنجستان قوام کجاست؟

شیراز، خیابان لطفعلی‌خان زند، نرسیده به خیابان زینبیه (فلکه غدیر)

نارنجستان قوام متعلق به کیست؟

این باغ در گذشته به حاکمان شیراز تعلق داشت و در حال حاضر در تملک دانشگاه هنر شیراز قرار دارد.

هزینه ورودی نارنجستان قوام چقدر است؟

هزینه بلیط ورودی این بنا در سال 1403، مبلغ 30.000 تومان برای گردشگران ایرانی است.