سفر به تاریخ در بنای ۱۸۰۰ ساله کاخ اردشیر بابکان

تا به حال برایتان پیش آمده است که هنگام سفر و در دل جاده، چشمتان به خانه‌های خشتی مخروبه‌ای بیفتد که روی تپه‌ها یا در میان دشتی وسیع قرار گرفته‌اند؟ هیچوقت از خودتان پرسیده‌اید که اصلا این بناهای قدیمی، برای چه زمانی هستند و چه افرادی در آنها زندگی می‌کردند؟

اجازه دهید تا به شما بگوییم که بسیاری از این خانه‌های قدیمی، یک اثر تاریخی فوق العاده‌اند و قدمتشان ممکن است حتی به هزار سال پیش برسد! کاخ اردشیر بابکان یکی از همین بناهای قدیمی است که زمان ساخت آن را به دوران ساسانیان و چیزی حدود ۱۸۰۰ سال پیش نسبت می‌دهند!

برای رزرو سوئیت در شیراز کلیک نمایید

معرفی کاخ اردشیر بابکان

کاخ اردشیر بابکان یک سازه قدیمی پیش از دوران اسلام است که در شهر فیروزآباد استان فارس قرار دارد. بنایی تحسین برانگیز که در زمان ساسانیان ساخته شده و بسیاری احداث آن را به اردشیر بابکان، بنیانگذار سلسله ساسانی نسبت می‌دهند. جالب است که بدانید کاخ اردشیر بابکان اولین بنایی است که در ساخت آن از گنبد استفاده شده است.

بسیاری از مورخان این کاخ را از مهم‌ترین آثار دوران ساسانیان می‌دانند و آن را با نام «آتشکده فیروزآباد» نیز معرفی می‌کنند. کاخ اردشیر بابکان یا همان آتشکده فیروزآباد در ۱۵ دی‌‌ماه سال ۱۳۱۰ به ثبت ملی و چند سال بعد در فهرست میراث یونسکو به ثبت جهانی رسید.

تاریخچه شهر فیروزآباد

برای آشنایی با تاریخچه کاخ اردشیر بابکان، بهتر است که اشاره‌ای کوتاه به شهری که این کاخ در آن ساخته شد، یعنی فیروزآباد داشته باشیم. پیش از هر چیز اجازه دهید که بگوییم طرح و الگوی این شهر دایره‌ای شکل بوده و به همین دلیل اولین شهر دایره ای جهان لقب گرفته است.

فیروزآباد در روزهای گذشته با نام «گور» شناخته میشد. از آنجا که این شهر در زمینی به شکل گودی ساخته شده بود، در اطراف آن حصارهایی احداث کردند تا دشمنان نتوانند به راحتی آن را فتح کنند. پس از حمله اسکندر مقدونی به تخت جمشید، سپاهیان وی تصمیم به فتح شهر فیروزآباد گرفتند.

به دلیل وجود حصارهای متعددی که دور شهر را فرا گرفته بود، امکان ورود به آن برای سپاهیان اسکندر وجود نداشت! بنابراین این پادشاه یونانی دستور داد تا مسیر آب رودخانه اطراف را به سمت فیروزآباد تغییر دهند. با ورود آب رودخانه به فیروزآباد، خانه‌ها و شهر به زیر آب فرو رفتند و تا سالها به شکل دریاچه‌ای کوچک به چشم می‌آمدند.

پس از روی کار آمدن سلسله ساسانیان، اردشیر ساسانی آب دریاچه را تخلیه کرد و بعد از آن ساخت دوباره شهر گور را از سر گرفت. بعد از ورود اعراب به ایران، شهر گور ویران شد. با این حال با تسلط «عضدالدوله دیلمی» بر اعراب حاکم بر شهر، بار دیگر این منطقه در دست ایرانیان افتاد و این بار با نام «فیروزآباد» به محل دوباره‌ای برای زندگی تبدیل شد.

بخوانید از:‌ بهترین محلات توریستی و مناطق اطراف شیراز (استان فارس)

تاریخچه کاخ اردشیر بابکان

راستش را بخواهید هنوز هیچ تاریخ اثبات شده‌ای درباره زمان دقیق ساخت کاخ اردشیر بابکان وجود ندارد. مثلا در برخی متون تاریخی آمده است که کاخ اردشیر بابکان در سده سوم میلادی (در سال ۲۲۴ میلادی) و به‌ دست اردشیر بابکان ساخته شد. در حالی که برخی دیگر از مورخان ساخت آن را به دوران حکومت اردوان پنجم از سلسله اشکانی نسبت می‌دهند!

درباره کاربری این کاخ هم اطلاعات متفاوتی وجود دارد. عده‌ای از تاریخ شناسان معتقدند که کاخ اردشیر بابکان در گذشته‌های دور نه یک کاخ پادشاهی بلکه یک آتشکده بوده است. دلیل این اعتقاد هم به قرار گرفتن بنای کاخ در کنار آب برمی‌گردد. نیاکان ما باور داشتند هر بنایی که کنار آب ساخته ‌شود، محلی برای پرستش الهه آب یا همان آناهیتا خواهد بود.

از طرف دیگر برخی از باستان‌شناسان می‌گویند که این بنا محل اقامت و بر تخت نشستن اردشیر بابکان بوده و به عنوان یک کاخ حقیقی کاربرد داشته است.

بخوانید از:‌ روستای قلات کجاست؟ ییلاقی تاریخی و زیبا در نزدیکی شیراز

معماری کاخ اردشیر بابکان

کاخ اردشیر بابکان در زمینی مستطیل شکل و به ابعاد ۱۰۴ در ۵۵ متر ساخته شد. معماران ایرانی به دلیل نزدیکی این کاخ به رودخانه و محیط نسبتا شرجی، از مصالحی مانند کاشی، گچ و سنگ‌های نیمه‌تراش‌خورده در ساخت این بنا استفاده کردند تا مانع از ورود رطوبت به فضای داخلی بنا شوند.

از دیگر ویژگی‌های معماری کاخ اردشیر بابکان دیوارهای بدون پنجره آن هستند. با این وجود در قسمت‌های مختلف کاخ از خشیخان (باد پیچ) برای عبور جریان هوا استفاده شده است. به طور کلی این کاخ از سه قسمت اصلی تشکیل شده که شامل یک حیاط، دو ایوان و سه تالار کناری می‌شوند.

به دلیل وجود ایوان و گنبد، کاخ اردشیر بابکان استحکام و مقاومت ویژه‌ای نسبت به دیگر بناهای هم عصر خود دارد و اصلا به همین دلیل است که پس از ۱۸۰۰ سال هنوز پابرجاست!

جهت مشاهده و اجاره بوم گردی کلیک کنید

بخش های مختلف کاخ اردشیر بابکان

بخش‌های اصلی کاخ اردشیر بابکان شامل یک حیاط، دو ایوان، ستون‌ها، گنبد و چند تالار کوچک و بزرگ می‌شوند که در ادامه هر یک را به اختصار توضیح می‌دهیم:

تالارها

کاخ اردشیر بابکان از سه تالار اصلی تشکیل شده است که هر یک به‌ صورت گنبدی ‌شکل و در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند. به دلیل معماری منحصر به فرد این بنا، هر یک از این تالارها در مجاورت یکدیگر ساخته شده و به یکدیگر راه دارند. آنطور که شواهد نشان می‌دهند، تالار مرکزی این کاخ همان سالن پذیرایی و بار عام اردشیر ساسانی بوده است.

این تالار مساحتی معادل ۱۴ در ۱۴ متر دارد و به‌ وسیله ورودی‌هایی با طاق ضربی، به فضاهای اطراف متصل می‌شود. گچ‌بری‌‌ها و تزیینات دقیق و ظریف از جمله ویژگی‌های معماری تالارهای کاخ اردشیر بابکان به شمار می‌روند.

ایوان ها

در کاخ اردشیر بابکان دو ایوان بزرگ قوسی‌شکل و چند ایوان کوچک‌تر دیده می‌شود. جالب است که بدانید ایوان‌های کوچکتر با استفاده از شیوه «گوشه‌سازی گیلویی» ساخته شده‌اند. منظور از «گوشه سازی گیلویی» حاشیه گچی است که میان قاب سقف و قسمت فوقانی دیوار قرار می‌گیرد و حالتی برجسته دارد. در بخش‌هایی از تخت جمشید نیز می‌توان شاهد استفاده از شیوه گوشه سازی بود.

بخوانید از: کامل‌ترین اطلاعات راهنمای سفر به شیراز | اماکن دیدنی، رستوران‌ها و سوغات 

حیاط

درست در میان کاخ اردشیر بابکان و در اطراف تالارها و ایوان‌های کاخ، حیاط بزرگی قرار دارد که هنوز بخش‌هایی از حاشیه‌کاری‌های آن پابرجا مانده و قابل مشاهده هستند.

ستون ها

ستون‌های کاخ اردشیر بابکان با چیزی که ما امروز از ستون می‌شناسیم، زمین تا آسمان فرق می‌کنند. این ستون‌ها به شکل چهارگوش و از جنس سنگ میخکی هستند و اغلب به طاق‌های کاخ متصل شده‌اند. نمونه مشابه این ستون‌ها در کاخ‌های دوره اشکانیان نیز وجود دارد.

ستون‌های کاخ اردشیر بابکان از استحکام بالایی برخوردار هستند و با وجود گذشت سال‌ها همچنان سالم مانده‌اند.

گنبدها

به شما گفتیم که کاخ اردشیر بابکان از معدود بناهای پیش از اسلام است که در ساخت آن از گنبد استفاده شده است. این کاخ چهار گنبد دارد که سقف بلندترین آنها به اندازه قطر یک متر باز است. گرچه در طول تاریخ آسیب‌های بسیاری به این گنبدها وارد شده است، اما آنها همچنان مستحکم و استوار باقی مانده‌اند.

تا یادمان نرفته است بگوییم که گنبد اصلی این کاخ به روش «فیل‌پوش» یا «سه‌کنج» نصب شده‌ است. فیل‌پوش به شیوه‌ای در معماری گفته می‌شود که برای ساخت طاق و گنبد از آن استفاده می‌کنند. در این روش که هنوز در ساخت برخی بناها نیز متداول است، فیل‌پوش بین دو دیوار اصلی در محل اتصال به گنبد قرار می‌گیرد.

جهت مشاهده و اجاره ویلا کلیک کنید

تزیینات و گچ‌بری‌ها

روی اغلب دیواره‌های کاخ اردشیر بابکان آثار به جا مانده از گچ‌بری‌های دوره ساسانی وجود دارد. گچ‌بری‌های ظریف و استادانه که دقت، هنر و سلیقه معماران این بنا را به خوبی نشان می‌دهند. این معماران در حقیقت برای پوشش‌دهی خشت‌های به‌کاررفته در ساخت بنای کاخ، تمام بخش درونی تالارها، ایوان‌ها و بخش بیرونی بنا را با گچ‌بری‌های زیبا تزیین کرده‌اند.

در حال حاضر در بخش‌های کوچکی از داخل بنا، آثار به‌جا ‌مانده از گچ‌بری استادان ساسانی قابل مشاهده هستند.

بخوانید از:‌ معرفی تنگه رغز فارس؛ عروس دره‌های ایران

هزینه و زمان پیشنهادی بازدید از کاخ اردشیر بابکان چه قدر است؟

بازدید از کاخ اردشیر بابکان در تمام روزهای سال از ساعت ۸ صبح تا ۶ بعد از ظهر امکان پذیر است. سر زدن به این کاخ نیز کاملا رایگان بوده و هیچ هزینه‌ای از گردشگران دریافت نمی‌شود. اگر می‌خواهید تمام جزئیات و زوایای مختلف این کاخ قدیمی را با دقت ببینید، به شما توصیه می‌کنیم که در ساعات اولیه روز و پیش از تاریک شدن هوا به این بنا سر بزنید.

فراموش نکنید که در اطراف آتشکده فیروزآباد امکانات رفاهی وجود ندارد؛ اما در فصل بهار محصولات عشایری در حوالی این منطقه به فروش می‌رسند.

بخوانید از: جاهای دیدنی شهر شیراز

فصل مناسب برای بازدید از کاخ اردشیر بابکان چه زمانی است؟

بهترین فصل سر زدن به کاخ اردشیر بابکان، بهار تا اواسط اردیبهشت و اوایل پاییز تا اواخر آبان است. از آنجا که چیزی به عید نوروز نمانده، می‌توانید از همین حالا برای سفر به شیراز و سر زدن به این کاخ برنامه‌ریزی کنید. حتما می‌دانید که شیراز در بهار با عطر بهارنارنج‌ها حال و هوای دیگری دارد.

تا یادمان نرفته است بگوییم که اگر در بهار راهی کاخ اردشیر بابکان شوید، می‌توانید شاهد چادرهای ایل قشقایی باشید که در گوشه و کنار این منطقه برپا شده‌اند.

چگونه به کاخ اردشیر بابکان برویم؟

برای دسترسی به کاخ اردشیر بابکان دو مسیر جداگانه وجود دارد که در ادامه آنها را توضیح می‌دهیم:

مسیر اول (مبدا: شیراز)

اگر از شیراز عازم کاخ اردشیر بابکان هستید، باید به سمت جاده شیراز-جهرم-لارستان حرکت کنید. تا جاده شیراز-کوار ادامه دهید و بعد وارد جاده کوار-فیروزآباد شوید. به سمت قلعه دختر پیش رفته و پس از عبور از قلعه دختر، مسیر پارک جنگلی بین راهی را در پیش بگیرید.

پس از گذر از پارک جنگلی، تابلوی کاخ اردشیر بابکان را مشاهده خواهید کرد. فراموش نکنید که فاصله شیراز تا کاخ اردشیر بابکان حدود ۱۰۰ کیلومتر است.

مسیر دوم (مبدا: فیروزآباد) 

اگر مبدا شما شهر فیروزآباد است، باید حرکت خود را از میدان گاز شروع کنید. به سمت جاده کوار-فیروزآباد حرکت کرده تا پس از حدود هشت کیلومتر به کاخ اردشیر بابکان برسید. فراموش نکنید که پیش از حرکت، اطلاعات جاده‌ها و شرایط را بررسی کنید تا سفر شما به آسانی و بدون مشکل انجام شود.

بخوانید از: معرفی آرامگاه‌ های تاریخی شیراز

در نزدیکی کاخ اردشیر بابکان چه جاهای دیدنی دیگری می توان بازدید کرد؟

استان فارس، استان آثار تاریخی شگفت انگیز است و در هر گوشه و کنارش چند جاذبه تاریخی منحصر به فرد وجود دارد! برخی از جاهای دیدنی اطراف کاخ اردشیر بابکان نیز به شرح زیر هستند:

قلعه دختر

قلعه دختر یک بنای شگفت انگیز تاریخی است که از نظر ظاهری شباهت زیادی به کاخ اردشیر بابکان دارد. این قلعه برای حفاظت از پایتخت ساسانیان و به دستور اردشیر بابکان ساخته شد و تا پایان دوران حکومت اشکانیان نیز دژی محم برای حفاظت و نگهبانی به حساب می‌آمد.

قلعه دختر حدود ۲۳۰۰ متر مربع مساحت داشته، در سه طبقه ساخته شده و در دامنه کوهی مشرف به جاده قرار دارد. جالب است که بدانید طبقات این قلعه با برج پلکانی به یکدیگر متصل شده‌اند. فاصله قلعه دختر تا کاخ اردشیر بابکان ۱۲ کیلومتر است که با خودرو چیزی حدود ۷ دقیقه طول می‌کشد.

آدرس قلعه دختر فیروزآباد

استان فارس، ۶ کیلومتری جاده فیروزآباد به شیراز

تنگه هایقر

اگر به طبیعت گردی و تماشای جاذبه‌های شگفت انگیز آن علاقه‌مند هستید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که سر زدن به تنگه هایقر را به هیچ وجه از دست ندهید! این پدیده طبیعی با عمق ۴۵۰ متری و طول ۱۳ کیلومتر، عظمت و زیبایی بی‌نظیری را به رخ می‌کشد و به دلیل ویژگی‌های طبیعی‌اش به عنوان یکی از ژئوپارک‌های مهم ایران معرفی می‌شود!

قایق‌سواری، کوهنوردی، صخره‌نوردی، شنا و پیاده‌روی از جمله تفریحاتی است که می‌توانید در این تنگه تجربه کنید. این تنگه همچنین چشم‌اندازهای زیبایی به طبیعت اطراف دارد و برای عکاسی و فیلم‌برداری بسیار مناسب است. تنگه یا دره هایقر در ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی فیروزآباد واقع شده و تا کاخ اردشیر بابکان حدود ۲۲ دقیقه فاصله دارد.

آدرس تنگه هایقر

استان فارس، شهرستان فیروزآباد، ۳۵ کیلومتری جنوب غرب فیروزآباد، بعد از روستای رودبال

بخوانید از:‌ تنگه براق کجاست؟ دره سبز و رؤیایی اقلید

اقامت در نزدیکی کاخ اردشیر بابکان

در نزدیکی کاخ اردشیر بابکان هیچ گزینه‌ اقامتی وجود ندارد؛ با این حال شما می‌توانید در طبیعت اطراف با برپایی چادر و کمپ، در این منطقه شب را به صبح برسانید. شما همچنین می‌‎توانید برای اقامت و شب مانی از هتل‌ها، خانه‌های بومگردی و اقامتگاه‌های شیراز استفاده کنید و بعد از ساکن شدن در این شهر، برای سر زدن به این کاخ برنامه‌ریزی نمایید.

بخوانید از: بهترین اقامتگاه‌های بومگردی شیراز

چه رستوران ها و غذاخوری هایی نزدیک به کاخ اردشیر بابکان هستند؟

اگر بعد از سر زدن به کاخ اردشیر بابکان به دنبال محلی برای رفع خستگی و نوش جان کردن یک وعده غذای خوشمزه بودید، به شما پیشنهاد می‌کنیم که به شهر فیروزآباد رفته و سری به یکی از گزینه‌های زیر بزنید:

 

کلام آخر، کاخ اردشیر بابکان شاهکار معماری ساسانی

سر زدن به کاخ اردشیر بابکان از آن دسته ماجراجویی‌هایی است که به شدت به افراد علاقه‌مند به تاریخ توصیه می‌شود. البته اگر علاقه‌ای هم به تاریخ ندارید، به شما قول می‌دهیم که با دیدن این بنای باشکوه قدیمی ۱۸۰۰ ساله و تماشای جزئیات به کار رفته در ساختش، غرق شگفتی می‌شوید.

اگر برنامه‌تان برای سر زدن به این کاخ حتمی است، به شما پیشنهاد می‌کنیم که پیش از سفر سری هم به سایت شب بزنید و یک اقامتگاه مناسب در حوالی این جاذبه شگفت انگیز برای رزرو پیدا کنید!

 

پرسش‌های متداول

کاخ اردشیر بابکان کجاست؟

کاخ اردشیر بابکان در استان فارس، ۳ کیلومتری شمال فیروزآباد قرار دارد.

قدمت کاخ اردشیر بابکان به چه زمانی بازمی‌گردد؟

مورخان زمان ساخت کاخ اردشیر بابکان را به دوران ساسانیان نسبت می‌دهند.

آیا کاخ اردشیر بابکان ثبت ملی شده است؟

بله. کاخ اردشیر بابکان در فهرست آثار ملی ایران و میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

هزینه بازدید از کاخ اردشیر بابکان چقدر است؟

بازدید از این کاخ هزینه‌ای ندارد و ورود به آن برای تمام گردشگران رایگان است.