جواهری تاریخی در قلب تهران، راهنمای کامل بازدید از کاخ گلستان

کاخ گلستان یکی از جذاب‌ترین و دیدنی‌ترین آثار تاریخی تهران است. بنایی باستانی و شگفت انگیز که هر گردشگر و مسافر داخلی و خارجی، آرزوی سر زدن به آن و کشف ناشناخته‌هایش را دارد. در این مطلب، سری به کاخ گلستان، این بنای کهنسال پایتخت می‌زنیم و با شما از جاذبه‌های بی‌شمارش صحبت می‌کنیم.

معرفی کاخ گلستان

کاخ گلستان یکی از زیباترین مجموعه‌های تاریخی ایران است که قدمت آن را به ۴۴۰ سال پیش نسبت می‌دهند. کاخی با معماری و تزئینات منحصر به‌ فرد که در سال ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی ايران و در سال ۱۳۹۲ در فهرست ميراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

این کاخ علاوه بر قدیمی بودنش، به دلایل دیگری نیز شهرت دارد. اولین و مهم‌ترین دلیل این است که در این مجموعه، اتفاقات و رخدادهای تاریخی و بزرگی به وقوع پیوسته است. ضمن آنکه در دوره‌های مختلف تاریخ، پادشاهان و حکمرانان شناخته شده بسیاری در کاخ گلستان زندگی و حکومت می‌کردند.

بد نیست که بدانید این مجموعه باستانی در اواخر دهه ۹۸۰ هجری قمری در دوران صفویه ساخته شد و توسط ۷ پادشاه قاجار به عنوان محل استقرار و پادشاهی، مورد استفاده قرار گرفت. نام این کاخ نیز از تالار گلستان که در همین کاخ وجود دارد و در سال ۱۲۱۶ هجری قمری در عهد فتحعلی شاه قاجار ساخته شده، گرفته شده است.

تاج‌گذاری مظفرالدین شاه و احمدشاه قاجار، گشایش مجلس یکم، فراهم کردن مقدمات انقراض سلسلسه قاجار و استقرار سلطنت پهلوی، جلوس و تاج‌گذاری رضاشاه و تاج‌گذاری محمدرضا شاه پهلوی از جمله مهم‌ترین رویدادهایی هستند که در کاخ گلستان اتفاق افتاده‌اند.

کاخ گلستان مجموعه‌ای از چندین تالار، باغ، عمارت، حیاط و گذرگاه‌هایی است که هر یک در زمان‌هایی مختلف ساخته شده‌اند. بناهایی قدیمی که بدون شک بخشی از سند زنده تاریخ پایتخت و کشورمان به حساب می‌آیند.

برای مشاهده و اجاره روزانه خانه در تهران کلیک نمایید

کاخ گلستان کجاست؟

کاخ گلستان در تهران، خیابان پانزده خرداد و در میدان ارگ قرار دارد. این بنا در بخش مرکزی پایتخت واقع شده است و بازدیدکنندگان برای دسترسی به آن می‌توانند از متروی تهران استفاده کنند.

گرچه بنای کاخ گلستان در زمان صفویه ساخته شده است، اما این ساختمان تاریخی در طول تاریخ دستخوش تغییرات فراوانی بوده و در سال‌های مختلف نیز مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

مساحت کاخ گلستان

مساحت کاخ گلستان چیزی حدود ۴٫۵ هکتار برآورد شده است. بسیاری از مورخان، مساحتِ امروز این کاخ را حدود ده برابر بیشتر از مساحت اولیه آن می‌دانند. چرا که با گذشت زمان و استقرار پادشاهان قاجاری و پهلوی در این کاخ، تعداد بناهای آن نیز افزایش یافت و به همین دلیل به مساحت آن نیز افزوده شد.

جهت مشاهده و اجاره ویلا کلیک کنید.

ساعت بازدید کاخ گلستان

ساعات بازدید از کاخ گلستان، در شش ماه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۶ عصر و در شش ماه دوم از ساعت ۹ صبح تا ۵ عصر است. فراموش نکنید که بلیط فروشی‌ها تا ساعت ۴:۳۰ عصر برای ارائه خدمات دایر هستند. بازدید از این مجموعه در کمترین زمان، چیزی حدود دو ساعت طول می‌کشد؛ بنابراین بهتر است برای سر زدن به این کاخ برنامه‌ریزی کنید و زمان مناسبی را به گشت و گذار در آن اختصاص دهید.

تا یادمان نرفته است بگوییم که دربِ مجموعه کاخ گلستان در روزهای ۱۴ خرداد، ۲۱ رمضان، تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۸ صفر و ۲۵ شوال مصادف با شهادت امام صادق، بسته خواهد بود. مبلغ ورودی به این بنای باستانی برای هر بازدیدکننده ایرانی (در سال ۱۴۰۲) معادل ۴۶ هزار تومان است.

تلفن مجموعه کاخ گلستان

 ۰۲۱-۳۳۹۵۶۶۶۲

آدرس مجموعه کاخ گلستان

تهران، خیابان پانزده خرداد، ضلع شمالی میدان ارگ، کاخ گلستان

وب‌سایت کاخ گلستان

 www.golestanpalace.ir

تاریخچه کاخ گلستان

مورخان و باستان شناسان، ساخت مجموعه کاخ گلستان را به زمان «شاه عباس صفوی» نسبت می‌دهند. با این حال بنای این کاخ در زمان صفویان، ساختمانی نسبتا ساده بود که در میان درختان سرسبز چنار به چشم می‌‎آمد. برخی از رنگ‌های زرد و صورتی به‌‌کار رفته در این مجموعه، از جمله آثار معماری صفویان به شمار می‌روند.

کاخ گلستان در دوران زندیه به دستور کریمخان مورد مرمت و بازسازی قرار گفت و بخش‌هایی به بنای اصلی آن اضافه شد. بسیاری، معماری امروزی این کاخ را متاثر از دوران زندیان می‌دانند. با این حال شکل و شمایل کلی این مجموعه در زمان زندیان نیز با آنچه که امروز دیده می‌شود، تفاوت بسیاری داشت.

اما مهم‌ترین دوران تاریخی کاخ گلستان، به دوران قاجاریه و زمان حکومت آقا محمد خان قاجار مربوط می‌شود. در حقیقت بسیاری از عمارت‌ها و محوطه‌های امروزی این کاخ در زمان حکومت قاجار ساخته شده‌ است.

کاخ گلستان در زمان قاجاریان

برای درک بهتر تاریخچه کاخ گلستان، بد نیست که سفری کوچک به روزهای گذشته این بنای شگفت انگیز داشته باشیم! در سال ۱۲۱۰ هجری قمری، آقا محمد خان قاجار با شکست لطفعلی خان زند، حکومت کشور را در دست گرفت و تهران را به عنوان پایتخت معرفی کرد. وی تاجگذاری خود را در کاخ گلستان انجام داد و تالارها و عمارت‌های بیشتری به این بنا اضافه کرد. در زمان این پادشاه قاجار بود که کاخ گلستان چهره جدیدی پیدا کرد و به شکوه و زیبایی منحصر‌به‌فردی دست یافت.

بعد از آقا محمدخان قاجار، ناصرالدین شاه به سلطنت رسید. او دومین پادشاه قاجار بود که مراسم تاجگذاری‌اش را در این کاخ برگزار و چیزی نزدیک به ۵۰ سال در آن زندگی کرد. ناصرالدین شاه عاشق سفر به فرنگ بود و در طول سلطنت خود ۳ بار به اروپا سفر کرد. تماشای معماری مدرن کشورهای اروپایی، ناصرالدین شاه را به وسوسه انداخت تا بخش‌هایی از کاخ گلستان را به سبک معماری اروپایی تغییر دهد.

در این زمان کاخ گلستان علاوه بر اقامتگاه سلطنتی، محلی برای تعلیم هنرمندان و معماران به حساب می‌آمد و در آن آثار مهم و دیدنی با دستان هنرمندان آن زمان خلق شد. در زمان حکومت مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و احمد شاه قاجار، تغییر خاصی در این ارگ سلطنتی اتفاق نیفتاد. با این حال در این زمان، رخدادهای تاریخی مهمی مانند انقلاب مشروطه به وقوع پیوست.

بعد از به روی کار آمدن حکومت پهلوی، تغییرات محدودی در کاخ گلستان اعمال شد که امروز نیز بخش‌هایی از آن به خوبی قابل مشاهده است.

بخوانید از: جاهای دیدنی تهران

معماری کاخ گلستان

معماری کاخ گلستان تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی است. همین موضوع باعث شده است تا این مجموعه تاریخی، زیبایی منحصر به فردی داشته باشد و معماری‌اش، چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره کند. در ادامه به برخی از عناصر مهم در معماری کاخ گلستان اشاره می‌کنیم:

آینه کاری در کاخ گلستان

یکی از مهم‌ترین عناصر معماری کاخ گلستان، آینه کاری‌های هنرمندانه و زیباست که در بیشتر تالارهای این مجموعه به چشم می‌خورد. آینه کاری‌های کاخ گلستان اغلب به شکل‌های هندسی و گل و بته‌های مختلف دیده می‌شوند که جلوه‌ای متفاوت به این بنای تاریخی داده‌اند.

یکی از بهترین نمونه‌های آینه کاری در کاخ گلستان، هنر اعمال شده در تالار آینه بوده که انجام آن ۷ سال به طول انجامیده است و استحکام مناسبی دارد. بازتاب نور در قطعات بی‌شمار آینه و تماشای تصاویر هزار تکه شده در آن‌ها در این تالار، بدون شک هوش از سر هر بیننده‌ای خواهد پراند.

کاشی کاری در کاخ گلستان

کاشی‌کاری‌های انجام شده در محوطه بیرونی و تالارهای کاخ گلستان، از دیگر شگفتی‌های معماری این بنا به حساب می‌آیند. کاشی‌کاری‌های کاخ گلستان بیشتر از هر چیز با تصاویری از شکار و شکارگاه، بزم، رزم و نبرد، منظره، بناهای تاریخی، پادشاهان، درباریان و کارگزاران حکومتی دیده می‌شوند. اغلب این تصاویر با رنگ‌های گرم و زنده به چشم می‌آیند.

علاقه ناصرالدین شاه به عکاسی از اشخاص، اماکن و سوژه‌های دیگر نیز باعث شده بود تا بسیاری از نقاشان از این سوژه‌ها برای تصویرنگاری روی کاشی‌ها استفاده کنند. بعضی دیگر از طرح‌های درج شده بر روی کاشی‌ها، به آداب و رسوم کشورهای اروپایی اشاره می‌کنند. نقش‌هایی مانند ناصرالدین شاه در حال گوش دادن به پیانو، نقشی از بالون و … از جمله این نقوش هستند.

تنوع بسیار نقاشیها و شیوه‌های اجرای کار باعث شده است تا کاشی کاری کاخ گلستان در مقایسه با بناهای تاریخی دیگر، چندان هماهنگ و یکپارچه نباشد. بد نیست که بدانید بسیاری از باستان شناسان، برخی از نقوش کشیده شده بر روی کاشی‌ها را الهام گرفته از آثار نقاشان رنسانس و باروک می‌دانند.

بخوانید از: خیابان سی تیر 

طلاکاری در کاخ گلستان

از جمله بخش‌های مهم معماری در کاخ گلستان، استفاده از تزئینات طلاکاری در قسمت‌های مختلف این عمارت است. طلاکاری‌هایی که بیشتر از هرجا در تالار شمس العماره و تخت مرمر به چشم می‌خورند.

طلاکاری‌های شمس العماره غالبا با استفاده از ورقه‌های نازک فلزی که بر روی سنگ‌های ارزشمند کوبیده می‌شدند، صورت می‌گرفتند. استفاده از طلا در تزیینات معماری کاخ گلستان باعث شده است تا بخش‌هایی از این مجموعه علاوه بر ارزش تاریخی، شهرت جهانی داشته باشند.

بد نیست که بدانید طلاکاری‌های کاخ گلستان معمولا به کمک ورقه‌‎های فلزی با ضخامت یک دهم میکرون انجام میشده است. در سطح این طلاکاری‌ها نیز، لایه‌های محافظی به رنگ زرد روشن و زرد-قهوه‌ای وجود دارند تا از تخریب و تغییر این تزئینات جلوگیری نمایند.

بخوانید از: راهنمای سفر به تهران

بخش های مختلف کاخ گلستان

کاخ گلستان، این قصر سلطنتی عظیم از چندین تالار، عمارت و بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که سر زدن به هر یک از آن‌ها بدون شک چیزی شبیه به یک ماجراجویی هیجان انگیز خواهد بود. در ادامه مهم‌ترین بخش‌های کاخ گلستان را به شما معرفی می‌کنیم:

شمس‌العماره، سفر در ماشین زمان

شمس العماره معروف‌ترین و دیدنی‌ترین بخش کاخ گلستان است. مورخان تکمیل ساخت این بنا را بیش از ۵ سال تخمین زده‌اند. این سازه باستانی، چیزی حدود ۳۵ متر ارتفاع و ۵ طبقه دارد و اولین ساختمانی است که در احداث آن از فلز استفاده شده است.

اما داستان ساخت شمس العماره هم جالب و شنیدنی است. ناصرالدین شاه بعد از سفرش به اروپا و تماشای ساختمان‌های مدرن و مرتفع فرنگ، دستور داد تا برای او نیز عمارتی به سبک غربی‌ها بسازند که از ارتفاعاتش، کل شهر پیدا باشد. ساخت این بنا و تهیه وسایلش در آن زمان، چیزی حدود چهل هزار تومان هزینه در برداشت!

بزرگترین قسمت شمس العماره، اتاق شاه نشین است که در اطرافش اتاق‌های گوشواره نیز به زیبایی هرچه تمام‌تر دیده می‌شوند. بر دیوار این اتاق نیز ساعتی آویخته شده است که ناصرالدین شاه آن را از ملکه ویکتوریا بریتانیای کبیر به عنوان سوغاتی دریافت کرده بود.

شیوه متفاوت پنجره سازی، کاشی کاری‌های رنگارنگ، آینه کاری‌های هنرمندانه و نقاشی‌ها و گچ بری‌های شمس العماره، همگی از نبوغ طراحانش حکایت میکنند. این ساختمان قدیمی که به نوعی نمادی از معماری مدرن ایرانی است، در ضلع شرقی کاخ گلستان قرار دارد.

ایوان تخت مرمر، قدیمی‌ترین بنای کاخ گلستان

قدیمی‌ترین عمارت کاخ گلستان، ایوان تخت مرمر است که ساخت اولیه آن به دستور کریمخان زند صورت گرفت. این عمارت به دلیل واقع شدن تخت مرمرین فتحعلی شاه قاجار در آن، با نام ایوان تخت مرمر خوانده می‌شود. تختی که با سنگ مرمر زرد یزد و توسط استادان سنگ تراش اصفهانی ساخته شده و ظاهر متفاوتی دارد. جالب است که بدانید در ساخت این تخت از ۶۵ قطعه مرمر بزرگ و کوچک استفاده شده است.

تخت به شکلی طراحی شده که داستان حضرت سلیمان را در ذهن تداعی می‌کند. این تخت از چهار طرف بر دوش ۳ دیو و ۶ فرشته قرار گرفته و از زمین حدود یک متر ارتفاع دارد. در اطراف این اثر، مجسمه‌هایی از اژدها و دو شیر نیز دیده می‌شوند. در بخشی از این تخت مرمرین نیز ابیاتی از ملک الشعراء بهار به چشم می‌خورد که در مدح فتحعلی شاه سروده شده است.

تالار سلام یا اتاق موزه

تالار سلام یا موزه، یکی دیگر از عمارت‌هایی است که ناصرالدین شاه پس از برگشتن از فرنگ، دستور ساخت آن را صادر کرد. این پادشاه قاجاری با دیدن موزه‌ها و گالری‌های بزرگ کشورهای غربی، هوس کرد تا موزه‌ای شبیه به موزه‌های اروپایی در این کاخ برای او برپا کنند. همین دلیل باعث شد تا در ضلع شمال غربی این مجموعه، تالار سلام یا اتاق گفتگو افتتاح گردد.

در این موزه علاوه بر تابلوهای نقاشی‌ کمال ملک و دیگر هنرمندان، دو ماکت تخت طاووس و تخت نادری نیز نگهداری می‌شوند. بسیاری از مورخان می‌گویند که ناصرالدین شاه در چیدمان موزه و تعیین محل اشیا، آثار و جواهرات این محل مشارکت داشته و بارها درباره نحوه دکوراسیون این تالار اظهار نظر کرده است.

در دوران پهلوی، این مجموعه برای تاجگذاری محمد رضا شاه و فرح پهلوی مورد استفاده قرار گرفت.

بخوانید از: بام تهران و چشم انداز 360 درجه آن 

تالار آینه، اتاقی با نقاشی‌های نفیس

در این تالار آثار چشم نوازی از هنرمندان و صنعت‌گران قاجار نگهداری می‌شود. بسیاری، این بخش از کاخ گلستان را به دلیل تجمع آثار هنری، تزئینات، آینه‌کاری‌ها و گچ‌بری‌ها، زیباترین و چشم نوازترین قسمت این عمارت می‌دانند.

در ابتدا از این تالار، برای نمایش تخت طاووس و تاج کیانی استفاده میشد. امروز اما قرار گرفتن تابلوی رنگ و روغن میرزا محمد خان کمال الملک در این مجموعه باعث شده است تا تالار آینه، شکوه و زیبایی بسیاری داشته باشد.

تالار عاج، تالار قدیمی کاخ گلستان

در نزدیکی تالار آینه، تالار عاج یا آج قرار دارد که در گذشته به عنوان محلی برای نگهداری هدایا و پیشکش‌های دولت‌های خارجی مورد استفاده قرار می‌گرفت. علاوه بر این، مهمانی‌ها و مجالس رسمی دربار نیز در این مجموعه برگزار می‌شد. در حال حاضر این اتاق با دو عاج بزرگ، صندلی‌های مخملی و آینه‌ای با قاب فلزی به چشم میخورد.

مورخان تالار عاج را یکی از اصلی‌ترین بخش‌های کاخ گلستان می‌دانند. با این حال هنوز آثار و مدارکی درباره تاریخ دقیق احداث این مجموعه پیدا نشده است.

تالار ظروف، محل نگهداری پیشکش‌های فرنگی

همانطور که از نامش پیداست، در این تالار انواع ظروف هدیه داده شده به شاهان قاجار نگهداری می‌شود. تالار ظروف برای نخستین بار در سال ۱۳۴۴ بر روی بقایای عمارت‌های تخریب شده قاجاری ساخته شد. جالب است که بدانید برخی از ظروف اهدا شده در این مجموعه، ارزش تاریخی بالایی دارند و توسط مشهورترین شخصیت‌های تاریخی به پادشاهان قاجار اهدا شده‌اند.

«سرويس چینی» متعلق به زمان جنگ‌های ناپلئون بناپارت، «سرويس ظروف اهدایی» نیکلای اول امپراتور روسیه، «سرويس ساخته شده از سنگ‌های گرانبها» اهدایی الكساندر سوم، «سرويس جواهرنشان» اهدایی ملكه ويكتوريا و «ظروف چینی» اهدایی ويلهلم به وليعهد وقت دولت ايران، از جمله مهم‌ترین ظروف نگهداری شده در این تالار به شمار می‌روند.

تالار برلیان، نمایی از آینه‌کاری‌های هنرمندانه

در زمان ناصرالدین شاه، تالار برلیان محلی برای نگهداری هدایای پادشاهان دولت‌های خارجی بود. با این حال، این اتاق دیدنی و پر از جزئیات، در زمان حکومت پهلوی به محلی برای پذیرایی و برپایی مهمانی‌های رسمی دربار تبدیل شد. تالاری با دیوارهای آینه‌کاری شده، صندلی‌های اعیانی، پرده‌های ابریشمی و چهل چراغ‌های باشکوه و بلند که نظیرشان در کمتر بنای تاریخی دیده می‌شود.

بد نیست که بدانید تالار برلیان به دستور ناصرالدین شاه بر روی خرابه‌های کاخ بلور احداث گردید.

 

خلوت کریم‌خانی، محل دفن کریمخان زند

در شمال غربی کاخ گلستان، ایوانی کوچک با ستون‌های برافراشته دیده می‌شود. ایوانی که در زمان قاجار، محلی برای استراحت و خلوت ناصرالدین شاه شناخته میشد. گرچه این ایوان و محوطه کوچکش، در جریان ساخت و ساز تالارهای اطراف، آسیب دید و آنچه امروز به چشم می‌آید، تنها حوضی کوچک و بخش‌های محدودی از سازه اولیه آن است.

اما این بنای تاریخی هم داستان شنیدنی خودش را دارد:

آقا محمدخان قاجار، بعد از شکست حکومت زندیان، استخوان‌های کریمخان زند را از دل خاک شیراز بیرون آورد و آن را در زیر پله‌های خلوت کریمخانی دفن کرد. تا با گذشتن از روی پله‌ها، استخوان‌ها را لگد کند و کینه چندین ساله‌اش را التیام بخشد.

ناصرالدین شاه بعد از به سلطنت رسیدنش، این مکان را به محوطه کوچکی برای استراحت و کشیدن قلیان تبدیل نمود و در ساعات مختلف روز، در کنار حوض آب محوطه خستگی به در می‌کرد. بعد از روی کار آمدن حکومت پهلوی، رضا شاه دستور داد تا پله‌ها را بشکافند و استخوان‌های کریمخان زند را به محل مناسبی انتقال دهند. مورخان می‌گویند که در حال حاضر این استخوان‌ها در قم نگهداری می‌شوند.

در زمان کریمخان، این محوطه راهی امن و اختصاصی برای دسترسی به کاخ‌های دیگر به حساب می‌آمد. در حال حاضر در این ایوان، یک حوضِ ساخته شده از مرمر دیده می‌شود که در روزگاران گذشته، آب قنات کاخ از میان آن بیرون می‌آمد و در باغ جاری می‌شد. در خلوت کریمخانی همچنین وجود سنگ مزار ناصرالدین شاه، از جمله آثار باستانی است که تعجب بسیاری از گردشگران را بر می انگیزد. این سنگ در آستانه مبارکه عبدالعظیم و بر روی مزار این شاه قاجاری قرار داشت و در اوایل انقلاب اسلامی به کاخ گلستان منتقل شد.

دیگر اثر به جا مانده در این محوطه، تخت فتحعلی شاه بوده که از جنس مرمر ساخته شده و در دوره پهلوی دوم به این مکان انتقال پیدا کرده است. کاشی کاری های هنرمندانه و معماری دیدنی این بخش از دیگر جذابیت های بصری خلوت کریمخانی به شمار میروند.

بخوانید از: بهترین رستوران های تهران

عمارت بادگیر، یک اثر هنری بی‌تکرار

یکی دیگر از بناهای دیدنی و جذاب کاخ گلستان، عمارت بادگیر است که با مجموعه‌ای از نقاشی‌ها، زرنگاری، آینه کاری، گچ بری، منبت کاری و تزئینات مرمری به چشم می‌خورد. این عمارت منحصر به فرد همچنین به عنوان یکی از نمونه‌های معرق کاری هنرمندانه ایرانی شناخته می‌شود.

عمارت بادگیر در زمان فتحعلی شاه قاجار ساخته شد و بعدها در دوره دیگر پادشاهان به ویژه ناصرالدین شاه، مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. بد نیست که بدانید مظفرالدین شاه، در همین عمارت تاج‌گذاری کرد و خود را به عنوان پادشاه به مردم معرفی نمود.

پنجره‌های رنگارنگ، کفپوش‌های معرق‌کاری شده با طرح بته جقه و نقاشی‌های هنرمندانه دیوار و سقف، تنها بخشی از معماری متفاوت عمارت بادگیر به حساب می‌آیند. این بنای باستانی در ضلع جنوب غربی کاخ گلستان قرار دارد و تماشای آن به هر گردشگری توصیه می‌شود.

 عکسخانه و حوضخانه عمارت بادگیر

در طبقه زیرین عمارت بادگیر، حوضخانه‌ای وجود دارد که معماری خاص و متفاوتش، شما را به یاد فیلم‌های قدیمی و داستان‌های تاریخی می‌اندازد. حوضخانه‌ای که با بادگیرهایی سیاه، آبی و زرد تزئین شده و فضای ساکت و دلنشینی دارد. در حقیقت همین بادگیرها هستند که هوای حوضخانه و دیگر بخش‌های عمارت را خنک نگه می‌دارند.  

 در زمان قاجار، آب در میان حوض کوچک این فضا جریان داشت. امروز اما برای جلوگیری از آسیب رطوبت به بافت ساختمان، ورود آب به حوضخانه ممنوع شده است. علاوه بر این، محوطه این حوضخانه به عکسخانه‌ای کوچک تبدیل شده و در آن مجموعه‌ای از تصاویر دوره قاجار و وسايل عکاسی قدیمی برای بازدید گردشگران نگهداری می‌شوند.

بد نیست که بدانید بر روی بسیاری از عکس‌های این حوضخانه، دست خط ناصرالدین شاه به وضوح دیده می‌شود. مجموعه عکس‌های این بخش از كاخ گلستان، دومين مجموعه بزرگ عکس بعد از مجموعه سلطنتی انگلیس به حساب می‌آید.

کاخ ابیض (موزه مردم شناسی)

در آخرین روزهای سلطنت ناصرالدین شاه، پادشاه عثمانی مقداری اثاثیه گران قیمت، جواهرنشان و اشرافی را به عنوان پیشکش برای وی فرستاد. چند دست مبل استیل لوئی شانزدهم، پرده‌های مخملی، دو قطعه آینه نفیس با قاب و پایه‌ها، مجسمه‌های برنزی و چند قطعه قالی بافت ترکیه، بخشی از این اثاثیه بودند.

اما تمام اتاق‌ها، تالارها و عمارت‌های کاخ با وسایل دیگر پر شده بودند و جایی برای نگهداری این هدایای گرانبها وجود نداشت. همین موضوع باعث شد تا ناصرالدین شاه، ساخت کاخ جدیدی را برای جا دادن این وسایل آغاز کند. کاخی که در جنوب غربی محوطه ساخته شد و ابعاد آن بر اساس عرض و طول بزرگترین قالی پادشاه عثمانی شکل گرفت.

بعد از اتمام ساخت کاخ، ناصرالدین شاه به تقلید از معماری اروپایی، این بنای تازه تاسیس را به رنگ سفید نقاشی کرد و در گوشه و کنارش از تزئینات سنگ مرمر کمک گرفت. سفید بودن نمای بیرونی این عمارت باعث شد تا کم کم نام ابیض بر روی آن باقی بماند.

تا سال ۱۳۳۳، اغلب نشست‌های دولت و صدر اعظم‌ها، رییس الوزراها و نخست وزیرها در این کاخ برگزار می‌شد. با این حال در دوران محمدرضا شاه پهلوی، این مجموعه به عنوان «موزه مردم شناسی» تغییر کاربری داد و بخش عظیمی از آثار قدیمی مانند مجسمه‌ها، نقاشی‌ها و کتاب‌ها به آن انتقال پیدا کرد.

در حال حاضر کاخ ابیض یا موزه مردم شناسی، یکی از غنی‌ترین و قدیمی‌ترین موزه‌های کشور به شمار می‌رود و در آن آثاری از شیوه پوشش و نحوه زندگی مردم دوره قاجار به خوبی نمایش داده شده است.

کتابخانه کاخ گلستان

خوشبختانه در کاخ گلستان، برای علاقه‌مندان به کتاب هم گزینه‌های هیجان انگیزی وجود دارد. کتابخانه این عمارت سلطنتی از جمله کامل‌ترین و جامع‌ترین کتابخانه‌های کشور است که در آن بیش از ۷ هزار جلد کتاب نگهداری می‌شود. کتاب‌های این مجموعه در دو بخش نسخه‌های چاپی و نسخه‌های خطی، گردآوری شده و در ساختمان جدید کاخ گلستان قرار گرفته‌اند.

جالب است که بدانید این کتابخانه برای نخستین بار به همت فتحعلی شاه قاجار و در اوایل قرن ۱۳ هجری قمری ساخته شد. این شاه قاجار بخشی از فعالیت خود را به جمع آوری کتاب‌های قدیمی دوران صفویه و زندیه اختصاص داد و نام این مجموعه را «کتابخانه شاهنشاهی» گذاشت.

در زمان سلطنت ناصرالدین شاه، این کتابخانه به نام «کتابخانه سلطنتی» یا «کتابخانه موزه» تغییر نام داد و به گسترش آن توجه بیشتری شد. با این حال در اواخر سلطنت قاجار، بخش‌های عظیمی از کتاب‌ها مورد سرقت قرار گرفت و آثار نفیسی از آن به دست سودجویان افتاد.

در حال حاضر برخی از قدیمی‌ترین کتاب‌ها و آثار دست نویس در این کتابخانه نگهداری می‌شود. یکی از آن‍ها «دیوان شمس» است که بیش از ۵۰ سال قدمت دارد و در بخش نسخ‌های چاپی دیده می‌شود. «شاهنامه بایسنقری»، «هزار و یک شب» و «مرقع گلشن» از دیگر کتب تاریخی هستند که به‌صورت دست نویس، نوشته شده‌ و در این مجموعه نگهداری میشوند. در کتابخانه کاخ گلستان همچنین قرآنی ارزشمند و گران‌بها وجود دارد که نگارش آن را به امام دهم، امام هادی (ع) نسبت می‌دهند.

به علت کمیاب و نایاب بودن بیشتر نسخه‌های کتاب در این مجموعه، امکان سر زدن به این کتابخانه به‌صورت عادی وجود ندارد. در حقیقت تنها پژوهشگران، مورخان و افرادی که مجوزهای لازم را کسب کرده‌اند می‌توانند از کتابخانه کاخ گلستان بازدید نمایند.

بهترین زمان بازدید از کاخ گلستان

بازدید از کاخ گلستان در هر فصلی از سال زیبا و هیجان انگیز است. با این حال اگر می‌خواهید در هوایی مطبوع و ملایم، از تماشای طبیعت و آثار باستانی و تاریخی این مجموعه لذت ببرید، ما به شما بهار و اوایل پاییز را توصیه می‌کنیم.

امکانات و خدمات کاخ گلستان

کاخ گلستان آنقدر بزرگ و پهناور است که سر زدن به آن و تماشای جزئیاتش، بیشتر از یک روز طول خواهد کشید. بدون اغراق برای گشت و گذار در این مجموعه تاریخی و دیدن معماری متفاوتش، باید زمان زیادی را صرف کنید! خوشبختانه مسئولان مجموعه کاخ گلستان با توجه به این موضوع، امکانات متنوعی را در این عمارت تاریخی در نظر گرفته‌اند تا بتوانند خستگی را از دل گردشگران بیرون آورند و خاطره‌ای به یاد ماندنی را در ذهن آن‌ها ثبت کنند.

یکی از امکانات رفاهی کاخ گلستان، چایخانه این مجموعه است که می‌توانید در آن بنشینید و با صرف قهوه، چای، دمنوش‌های خوش عطر و طعم و حتی غذا، کمی استراحت را چاشنی گشت و گذارتان کنید. در نزدیکی چایخانه، سرویس بهداشتی و نمازخانه هم برای استفاده بازدیدکنندگان وجود دارد.

اما نکته هیجان انگیز ماجرا این است که در حیاط کاخ گلستان، عکاس‌خانه‌ای به سبک قدیمی ساخته شده که از شما تصاویر و عکس‌هایی متفاوت می‌اندازد. شما می‌توانید با پوشیدن لباس‌های قاجاری و گرفتن ژست‌های بامزه، عکس‌های جالبی بگیرید و خاطره‌ای فراموش نشدنی در دل این بنای تاریخی ثبت کنید.

چه طور به کاخ گلستان بریم؟ + حمل و نقل عمومی

همانطور که پیش از این گفتیم، کاخ گلستان در تهران، خیابان پانزده خرداد و در میدان ارگ واقع شده است. خوشبختانه امکان دسترسی به این کاخ از راه‌های مختلفی امکان پذیر بوده و شما می‌توانید با استفاده از مترو، خودروی شخصی و سایر وسایل حمل و نقل عمومی به کاخ گلستان بروید:

دسترسی به کاخ گلستان با مترو

بهترین راه دسترسی به کاخ گلستان استفاده از مترو است. برای این منظور باید در ایستگاه پانزده خرداد در خط یک مترو پیاده شوید و در ادامه به ‌سمت شرق حرکت کنید تا پس از پنج دقیقه پیاده‌روی به میدان پانزده خرداد (میدان ارگ سابق) برسید. سپس باید از طریق خیابان داور به ضلع شمالی این میدان رفته و خود را به ورودی کاخ گلستان برسانید.

دسترسی به کاخ گلستان با خودروی شخصی

پیش از هرچیز فراموش نکنید که کاخ گلستان در محدوده طرح ترافیک قرار دارد و دسترسی به آن تنها با مجوزهای لازم امکان پذیر خواهد بود. ضمن آنکه خیابان‌های منتهی به کاخ گلستان از جمله باب همایون، صور اسرافیل، داور و سبزه میدان، سنگ فرش شده‌اند و وسایل نقلیه نمی‌توانند در این محدوده تردد کنند.

پس اگر با خودروی شخصی به سمت کاخ گلستان می‌روید، باید در خیابان‌های اطراف خودروی خود را پارک کنید و ادامه مسیر را پیاده بپیمایید.

بخوانید از: بهترین موزه های تهران

دسترسی به کاخ گلستان با اتوبوس

اگر قصد استفاده از اتوبوس را دارید، باید از خطوطی استفاده کنید که از خیابان خیام می‌گذرند و در ایستگاه گلوبندک توقف می‌کنند.

دسترسی به کاخ گلستان با تاکسی

برای دسترسی به کاخ گلستان با تاکسی، باید از خودروهایی استفاده نمایید که شما را به چهارراه گلوبندک می‌رسانند. چهارراه گلوبندک در چند قدمی کاخ گلستان واقع شده است.

بازدید مجازی از کاخ گلستان

سر زدن به کاخ گلستان و بازدید از عمارت‌های تاریخی آن برای هر گردشگری جذاب و هیجان انگیز است. با این حال قرار داشتن این مجموعه در مرکز شهر و شلوغ بودن مسیر آن باعث شده است تا بسیاری امکان سر زدن و گشت و گذار در این کاخ را نداشته باشند.

اما خبر خوب این است که در سال‌های اخیر، مسئولان گردشگری و فرهنگی با مهیا کردن بازدید مجازی از این کاخ، امکان لذت بردن از این مجموعه دیدنی را برای همه افراد فراهم کرده‌اند. شما می‌توانید از طریق این لینک، به‌صورت مجازی از کاخ گلستان و بخش‌های مختلف آن دیدن نمایید.

نکات مهم در زمان بازدید از کاخ گلستان

سر زدن به کاخ گلستان و گشت و گذار در عمارت‌های تاریخی‌اش، مانند هر مکان دیگری باید و نبایدهای مشخصی دارد. برخی از مهم‌ترین نکات هنگام بازدید از کاخ گلستان شامل موارد زیر می‌شوند:

• عکسبرداری در موزه‌های حوضخانه، نگارخانه و تالار اصلی ممنوع است. با این حال برای اطمینان از این موضوع، بهتر است با مسئولان مربوط در این زمینه مشورت نمایید.
• بازدید خود را در مسیرهای تعیین شده انجام دهید.
• فاصله مناسب با آثار تاریخی و حفاظ‌های شیشه‌ای را رعایت کنید.
• از لمس کردن آثار تاریخی به شدت بپرهیزید. انتقال باکتری، رطوبت و تعرق دستان شما به آثار باستانی، آن‌ها را در معرض تخریب قرار می‌دهد.
• هنگام عکاسی از آثار موزه از فلاش استفاده نکنید. فلاش دوربین با داشتن اشعه‌های قدرتمند، می‌تواند باعث تخریب و از بین رفتن آثار باستانی شود.
• عکاسی حرفه‌ای با تجهیزات جانبی در محوطه و داخل موزه‌ها ممنوع است؛ مگر آنکه مجوز آن را دریافت کرده باشید.
• عکاسی تبلیغاتی بدون اخذ مجوزهای لازم در محوطه و داخل موزه‌ها ممنوع است.
• خوراکی خود را به فضای داخلی موزه‌ها نبرید.
• از ریختن زباله در فضاهای داخلی عمارت‌ها، موزه‌ها و فضای سبز مجموعه خودداری کنید.
• ورود کالسکه کودک به داخل موزه‌ها ممنوع است.
• در صورت داشتن هر گونه سوال از راهنمایان موزه کمک بگیرید.
• توصیه می‌کنیم که قبل از بازدید از کاخ گلستان، با روابط عمومی این مجموعه در زمینه باز بودن موزه تماس بگیرید.
• در صورت مشاهده هرگونه خسارت و آسیب بازدیدکنندگان مانند نوشتن یادگاری بر روی مجسمه‌ها، درختان و بناهای تاریخی، موضوع را به مسئولان اطلاع دهید.
• فراموش نکنید که کاخ گلستان یکی از گنجینه‌های جهانی است که در کشور ما قرار دارد. پس از ریختن زباله، نوشتن یادگاری و دست زدن به اشیا جدا خودداری نمایید.

کلام آخر، کاخ گلستان، شناسنامه تاریخ تهران

سر زدن به کاخ گلستان چیزی شبیه به سفر در ماشین زمان است. بنایی باستانی، تاریخی و باشکوه که داستان‌های نگفته و اسرار مگو را در دل خود پنهان کرده است. این ارگ سلطنتی پایتخت، یکی از زیباترین جاذبه‌های گردشگری و تفریحی تهران به حساب می آید که سر زدن به آن و لذت بردن از فضای سبز و سازه‌های قدیمی‌اش، به هر گردشگری به شدت توصیه می‌شود.

سوالات متداول درباره کاخ گلستان

کاخ گلستان کجاست؟

کاخ گلستان در خیابان پانزده خرداد تهران و در ضلع شمالی میدان ارگ قرار گرفته است.

چطور با مترو به کاخ گلستان برویم؟

ساده‌ترین راه رسیدن به این کاخ، استفاده از مترو است. برای رفتن به این کاخ باید به ایستگاه پانزده خرداد بروید و بعد از کمی پیاده‌وری، خود را به ورودی کاخ برسید.

چه ساعتی می‌توان از کاخ گلستان بازدید کرد؟

ساعات بازدید از کاخ گلستان، در شش ماه اول سال از ساعت ۹ صبح تا ۶ عصر و در شش ماه دوم از ساعت ۹ صبح تا ۵ عصر است.